انتقاد از نبود هویت میراث‌فرهنگی در نظام آموزشی

به گزارش ایلنا، احمد محیط طباطبایی در کارگاه آموزشی راهنمایی موزه برای مخاطب کودک و نوجوان گفت: میراث فرهنگی یعنی ارزش هویتی یک فرد در جامعه و لازم است که برنامه های درسی منطبق بر میراث فرهنگی تدوین شوند.

به گفته رییس کمیته ملی موزه ها (ایکوم)، اگرچه موزه ها برای حفظ گذشته هستند اما هدف آنها آینده است در نتیجه مخاطب اصلی موزه ها کودکان هستند.

محیط طباطبایی با اشاره به این که در دوره های مختلف توجه به کودک دستخوش تغییراتی شده است گفت: یکی از آخرین دوره های شکوفایی توجه به کودکان دهه 40 شمسی بود. دوره ای که بسیاری از فعالیت های امروز ما در این حوزه مانند کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و تصویرگری کتاب کودک ریشه در آن دوران دارد.

او با اشاره به این که در هیچ جامعه‌ای موزه ها به لحاظ اقتصادی خودکفا نیستند گفت: واقعیت این است که درآمد موزه ها در سطح جامعه است و بازگشت درآمد از کل جامعه به موزه حقی است که موزه کسب کرده‌اند چرا که وجود یک موزه در یک محل باعث رونق اقتصادی خواهد شد.

او در ادامه سخنانش به ایجاد بخش کودک در پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری در 3 سال پیش اشاره کرد و افزود: در این مدت نگاه به کودکان در کل موزه های کشور، نگاهی رو به رشد بوده و از نظر کیفی و کمی حرکت خوبی را شاهد بوده ایم.

محیط طباطبایی گفت: کمیته ملی موزه های ایران در سه سال گذشته توجه به کودک را به عنوان یک شاخص مهم در موزه جدا کرده در حالی که این شاخصه شاید حتی در شورای بین المللی هم به درستی مجزا نشده است.

اختصاص یک بخش به کودکان در تمامی موزه ها

 علیرضا قلی نژاد، عضو ایکوم نیز در سخنانی اظهار داشت: همه موزه ها یک بخش یا اتاق را به کودکان  اختصاص دهند؛ مکانی که مفاهیم موزه ای را با وسایلی مبتنی بر بازی و آموزش به کودکان آموزش دهند و از رنگ و علائم و نشانه ها برای انتقال پیام های بصری مناسب به آنها استفاده کنند.

او درباره ویژگی های موزه کودک گفت: موزه کودک باید راهنمای مخصوص داشته باشد و موزه دارها باید از مراحل رشد روانی و جسمی کودکان آگاه باشند.

او در ادامه برلزوم ارتباط موزه کودک با مدارس و محله تاکید کرد و افزود: بلیط موزه باید مناسب کودک باشد و فضای موزه  به گونه ای طراحی شود که کودک به همراه خانواده در آن حضور یابد.

او از موزه بروکلین به عنوان نخستین موزه کودک در دنیا نام برد و گفت: بزرگترین و کامل‌ترین موزه کودک در دنیا موزه شیکاگو با فضایی به وسعت 80 هزار متر مربع است و تاکید آن بر آموزش همراه با بازی است.

او همچنین از موزه دیترویت در میشگان نام برد و گفت در این موزه 2 میلیون سوژه برای دیدن و 900 هزار شی وجود دارد.

ارتباط اشیای موزه ای با کودکان

 مریم خاکپور، کارشناس هنر و آموزش در حوزه کودک و نوجوان با تاکید بر این که بسیاری از یادگیری ها در موزه برای کودکان عمیق تر می شود، پیشنهاد تشکیل یک انجمن متشکل از موزه دارها برای تبادل و ثبت تجربه های ورود کودکان به موزه ها را داد.

او با تاکید بر این که یادگیری فقط مختص مدرسه نیست، گفت: یکی از مهمترین نکاتی که در امر یادگیری بسیار تاثیر گذار است توجه به تفاوت های بین فردی بچه ها است. وظیفه ما به عنوان مربی، والدین، موزه دار، معلم و غیره شناخت تفاوت های بین فردی برای کمک به یادگیری بهتر کودکان است.

او در ادامه اظهار داشت: هر کودک شخصیت و تجربه هاو الگوی یادگیری خاص خود را دارد بنابراین بهتر است موزه دار به جای این که با یک برنامه از پیش تعیین شده شروع به صحبت و معرفی اشیا موزه کند به کودک کمی فرصت داده و توجه کند که کدام بخش از موزه برای کودک جالب تر است و سپس از همان قسمت توضیحات خود را شروع کند.

او موزه را یک کلاس درس برای بچه‌ها دانست و تاکید کرد: تک تک اشیا و آثار موزه می توانند به نوعی به زندگی کودکان مربوط باشند، و موزه دار باید با هوشیاری این ارتباط را بشناسد و از آنها برای آموزش کودکان استفاده کند، به طور مثال می توان با کمک مجسمه ونوس و مقایسه آن با عروسک های باربی امروزی برای کودکان توضیح داد که چگونه مفهوم و تعریف زیبایی در طی دوره های مختلف دستخوش تغییر شده است.

او خاطر نشان کرد: همه اتفاق هایی که در محله، شهر و کشور و در یک کلام در اجتماع می افتد به نوعی بخشی از فرایند یادگیری کودکان محسوب می شوند و به جای نادیده گرفتن باید به عنوان یک فرصت آموزشی به آنها نگاه کرد.

مریم خاکپور با اشاره به این که امروزه در آموزش های نوین به همه ابعاد وجودی یک کودک توجه می شود، گفت: متاسفانه ما در این زمینه موفق نبوده ایم و به همین دلیل نتیجه سیستم آموزشی ما تربیت انسان های تک بعدی است.

او گفت: کودکان نباید به موزه ها به عنوان جایی برای وقت گذرانی و فرار از درس و مدرسه نگاه کنند بلکه موزه ها باید به محلی تبدیل شوند که آنچه را که کودکان در مدرسه می آموزند در موزه ببینند  و به عبارت بهتر ادامه آموزش مدارس باید در موزه ها دنبال شود.

او افزود: گاهی حتی می توان از فضای موزه به عنوان کلاس درس استفاده کرد به طور مثال برگزاری کلاس درس ادبیات در موزه عروسک ها به طور حتم برای بچه ها دلنشین و آموزنده خواهد بود.

ثبت تجربه ورود کودکان به موزه ها

خاکپور در ادامه پیشنهاد داد: یک انجمن متشکل از موزه دارها برای تبادل و ثبت تجربه های ورود کودکان به موزه ها تشکیل شود.

او تاکید کرد: موزه دارها در هنگام خروج کودکانی که به بازدید گروهی از موزه آمده‌اند حتما باید با نگاه مستقیم به چشم تک تک کودکان به آنها یادآوری کنند که می‌توانند روزهای دیگر همراه خانواده خود برای بازدید از موزه بیایند و به آنها بروشورهای لازم را بدهند.

او با تاکید براین که موزه دارها باید با زبان ساده و قابل فهم برای کودکان بخش‌های مختلف موزه را توضیح بدهند، گفت: هنگامی که کودک از شما سوالی می پرسد، سعی کنید خم شده و هم قدم او شوید و از زاویه دید او به شی نگاه کنید و پاسخ او را بدهید.

او با اشاره به ضرورت توضیح قوانین موزه برای بچه ها، خاطر نشان کرد: گاهی لازم است موزه دار بارها و بارها با صبر و حوصله قوانین را به بچه ها گوشزد کند، نباید فراموش کنیم که کودکان از طریق تکرار و تمرین یاد می گیرند.

گفتنی است؛ کارگاه آموزشی راهنمایان موزه برای مخاطب کودک ونوجوان  در پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری و با همکاری دفتر کودک و نوجوان و کمیته ملی موزه ها (ایکوم) با حضور 50 نفر از  کارشناسان مختلف در حوزه های موزه داری، راهنمای موزه، گردشگری و مربی کودک برگزار شد.