در گفت‌وگو با ایلنا مطرح شد:
اجرای طرح «توانمندسازی معلمان دوره ابتدایی» از هفته آینده/ انتقاد از برچسب زنی به دانش‌آموزان با عناوین «ضعیف» و «قوی»
معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش در خصوص آموزش به معلمان توضیح داد: کارهای مقدماتی برنامه آموزش کشوری، موسوم به توانا (توانمندسازی نیروی انسانی در دوره ابتدایی) انجام شده و ان‌شاءالله از هفته آینده شروع خواهد شد.
رضوان حکیم‌زاده، معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا با انتقاد از تقسیم دانش‌آموزان به ضعیف و قوی اظهار کرد: دانش‌آموز باید در مورد پیشرفت تحصیلی و یادگیری‌اش با خودش مقایسه شود؛ این یک اصل علمی است. در رویکردهای جدید ارزشیابی -که در آنها ارزشیابی نه از یادگیری، بلکه برای یادگیری و به‌مثابه‌ی یادگیری است- اصل بر این است که دانش‌آموز تشویق شود، توانمندی‌های او شناخته شود و با خویش و نه با دیگران مقایسه گردد.
وی که پیش‌تر مقایسه کردن دانش‌آموزان را تضعیف کننده روحیه وفاق و کار جمعی عنوان کرده بود، توضیح داد: رقابت عموماً بستر خوب و مناسبی برای محیط‌های یادگیری نیست، زیرا همه دانش‌آموزان به امید موفقیت در مدرسه ثبت نام می‌کنند و مدرسه باید محیطی مثبت برای یادگیری باشد؛ جایی که همه دانش‌آموزان دیده شوند و اگر دانش‌آموزی ضعف یادگیری دارد، فرصت بیشتری برای او فراهم گردد، نه اینکه با گروه‌بندی‌های قوی و ضعیف و برچسب‌زدن، خودپنداره مثبت و باور به یادگیری را در او از بین ببریم.
حکیم‌زاده افزود: در برنامه‌ی تحولی ما به نام «توانا» -که به منظور توانمندسازی نیروی انسانی در دست اجرا داریم- یکی از محورهای اصلی، ایجاد محیط یادگیری مثبت است. در این راستا، یکی از موارد این است که تلاش می‌کنیم محیط آموزشی، محیطی پذیرنده و مثبت باشد که در آن همه دانش‌آموزان احساس کنند به آنها و یادگیریشان توجه می‌شود.
وی تصریح کرد: ارزشیابی کیفی-توصیفی نیز اصل را بر این گذاشته که نقاط قوت و ضعف هر دانش‌آموز در فرایند یادگیری شناسایی گردد، به او بازخورد مناسب داده شود و در رفع ضعف به او کمک شود. ما طرح حامی را نیز در همین راستا مطرح کردیم تا دانش‌آموزانی که در رسیدن به اهداف یادگیری دچار ضعف هستند، با برنامه‌های جبرانی و اختصاص وقت بیشتر، بتوانند ضعف تحصیلی شان را جبران کنند.
معاون آموزش ابتدایی وزیر آموزش و پرورش عنوان کرد: یکی دیگر از موارد در ذیل برنامه توانا برای اصلاح روش‌های آموزش -که بسیار مورد تأکید رئیس جمهور نیز قرار دارد- این است که فعالیت‌های کلاسی را به سمت فعالیت‌های گروهی و مشارکتی ببریم. در این فعالیت‌ها، دانش‌آموزان با هم یاد می‌گیرند و معلم با تشویق آنها کمک می‌کند که همه به اهداف یادگیری دست یابند. این رویکرد نوینی است که سالها است در نظام‌های آموزشی پیشرو مورد توجه قرار گرفته است.
حکیم‌زاده یادآور شد: بنابراین روش‌های متنوعی وجود دارد؛ کافی است که ما نگاهمان را تغییر دهیم، نگرشمان را عوض کنیم و به این باور برسیم که در یک محیط یادگیری پویا، بانشاط و فعال و در یک محیط تربیتی پذیرنده که همه دانش آموزان در آن مورد توجه هستند، اگر ما تعامل مثبت و سازنده‌ای داشته باشیم و به همه دانش‌آموزان توجه کنیم، همه آنان امکان یادگیری را دارند و قرار نیست که با رقابت کردن و برچسب زدن آنها را به شرایطی سوق دهیم که دچار استرس و خودکم‌بینی شوند. معمولا چنین روش‌هایی تأثیر مناسب و خوبی هم بر یادگیری ندارد.
وی گفت: در رویکرد ارزیابی کیفی توصیفی پیشرفت هر دانش‌آموز باید با خودش مقایسه شود و تشویق گردد تا نقاط ضعف را بشناسد و با کمک معلم آنها را برطرف سازد و اصل بر این است که اگر شرایط یادگیری برای همه دانش‌آموزانی که در مدرسه ثبت نام می‌کنند فراهم باشد حتماً یاد می‌گیرند. از شرایط لازم برای یادگیری، داشتن روحیه مثبت و باور به یادگیری است که این در اثر تعامل معلم، بزرگسالان و خانواده با دانش‌آموز اتفاق می‌افتد.
به گفته حکیم‌زاده، بازخوردهای مثبت، تشویق و ایجاد امید در دانش‌آموز و توجه به شناسایی نقاط ضعف و رفع آنها قطعا می‌تواند به هر دانش‌آموزی کمک کند تا به موفقیت دست یابد.
وی به این پرسش که آیا این گفته او که «دانش‌آموزانی که به هر دلیل نتوانسته‌اند یاد بگیرند نیاید حذف شوند» به این به معنا است که دانش‌آموزان با پایه ضعیف به کلاس‌های بالاتر بروند؟ پاسخ داد: خیر، به این معنا است که ما با برنامه‌های جبرانی سعی کنیم در طول سال تحصیلی توجه ویژه‌ای به آنان داشته باشیم و برایشان برنامه‌های جبرانی در نظر بگیریم، حتماً امید به یادگیری را در آنها زنده نگه داریم و وقت بیشتری به آنها اختصاص دهیم تا یادگیری بهتری داشته باشند.
وی سپس با اشاره به حوادث اخیر کشور تأکید کرد: خوشبختانه شرایط مدارس ما به گونه‌ای نیست که نگران آموزش‌های حضوری باشیم و موارد محدودی آسیب هم که بوده با دستور وزیر آموزش و پرورش در اولویت بازسازی قرار گرفته‌اند. ما سناریوها و مدل‌های متعددی را آماده کرده‌ایم. در این ۱۰ روز گذشته یکی از فعالیت‌ها و برنامه‌های اصلی ما این بود که برای هر شرایطی آماده باشیم تا خدمات آموزشی قطع نگردد و جریان آموزش تعطیل نشود و -همان‌گونه که در کرونا هم تجربه کردیم- این امکان وجود داشته باشد که بتوانیم از همه بسترهای ممکن استفاده کنیم.
او ادامه داد: صبح چهارشنبه هم با همکارانمان در شبکه آموزش جلسه مشترکی داشتیم و راه‌های همکاری را با تلویزیون در این زمینه بررسی کردیم. بنابراین هیچ جای نگرانی نیست و آمادگی کامل وجود دارد. الحمدالله شرایط اکثر مدارس ما مناسب است. ان‌شاءالله مدارسی هم که در معرض آسیب بوده‌اند در مدت باقیمانده تا شروع سال تحصیلی بازسازی خواهند شد.
حکیم‌زاده در خصوص برگزاری کلاس‌ها در سال آینده با وجود ناترازی در حوزه‌های مختلف خاطرنشان کرد: اکنون و از قبل نمی‌توانیم پیش‌بینی‌های دقیق داشته باشیم. به‌عنوان معاونت آموزش ابتدایی و با توجه به اینکه بهترین بستر برای دانش‌آموزان در این دوره تحصیلی قطعا آموزش حضوری است، امیدواریم که برنامه‌ریزی‌ها به شکلی باشد که مدارس ما آخرین جایی باشند که تعطیل می‌شوند.
حکیم‌زاده اضافه کرد: قطعاً مسئولان امر در رابطه با بحث انرژی تمهیدات لازم را می‌اندیشند و حتماً فعالیت‌هایشان را انجام می‌دهند. وظیفه ما این است که در هر شرایطی جایگزین‌های مناسب را برای تداوم جریان آموزش داشته باشیم که به صورت شبانه‌روزی در حال کار بر روی این موضوع هستیم و ان‌شاءالله مشکلی نخواهیم داشت.
او در توضیح آموزش از راه دور نیز بیان کرد: امروزه، با گسترش فناوری‌ها استفاده از بسترهای متعدد برای یادگیری بسیار مورد تاکید است. ما می‌توانیم یادگیری ترکیبی داشته باشیم که از ظرفیت فضای مجازی برای تکمیل آموزش‌ها استفاده کنیم.
وی بیان کرد: به‌هرحال ممکن است شرایطی مثل آلودگی هوا داشته باشیم که امکان آموزش حضوری نباشد. بنابراین مدلی را طراحی کرده‌ایم که اگر قرار باشد وقفه‌ای در آموزش حضوری اتفاق بیفتد، بتوانیم آموزش مجازی را به شکل مطلوب برگزار کنیم؛ طوری که محیط تعاملی و پویا باشد که می‌تواند بر یادگیری تأثیر بگذارد.
او تذکر داد: قطعاً در هر پایه ای به خصوص در دوره ابتدایی، آموزش حضوری بهترین بستر برای آموزش است و همواره بر این تأکید داریم. در کنار آن، استفاده از بستر فضای مجازی می‌تواند به تقویت و غنی سازی یادگیری کمک کند که این نیز در دستور کار ما است. در شرایطی که موقتاً امکان تداوم آموزش حضوری وجود نداشته باشد، قطعاً فضای مجازی یک بستر جایگزین است.
حکیم‌زاده اضافه کرد: تأکید داریم طراحی‌هایی داشته باشیم که آموزش در بستر فضای مجازی حتماً تعاملی باشد و معلمانمان را توانمند کنیم که بتوانند در این بستر شیوه‌های فعال آموزشی را ارائه دهند و لزوماً به آموزش‌های یک طرفه محدود نباشند.
او در خصوص آموزش به معلمان توضیح داد: کارهای مقدماتی برنامه آموزش کشوری، موسوم به توانا، (توانمندسازی نیروی انسانی در دوره ابتدایی) انجام شده و ان‌شاءالله از هفته آینده شروع خواهد شد.
