در گفت‌وگو با ایلنا مطرح شد:
آیا وقوع زمین‌لرزه براثر خشکسالی واقعیت دارد؟/ زلزله در مناطق دچار فرونشست، مهیب‌تر است
عضو هیات علمی پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی به این سوال آیا وقوع زمین‌لرزه براثر خشکسالی‌ها واقعیت دارد، پاسخ داد.
«فریبرز ناطق الهی» عضو هیات علمی پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا در خصوص وقوع زمین‌لرزه بر اثر خشکسالی گفت: در علم موجود بحثی بر اینکه خشکسالی اثر مستقیمی روی پدیده زلزله دارد یا نه، وجود ندارد. در حقیقت در دهه گذشته، فعالیت‌هایی برای شناسایی این موضوع انجام شده که آیا خشکسالی در یک پهنه می‌تواند فشار روی گسل‌ها را کمتر یا بیشتر کند و آیا این خود باعث زلزله می‌شود یا خیر؟ جمع‌بندی قاطعی برای اعلام نظر در این زمینه وجود ندارد، اما آنچه که به ذهن نزدیک‌تر است، این است که وقتی خشکسالی می‌شود، به هر حال شرایط خاک و زیرساخت‌های پهنه‌ها و دشت‌ها به دلیل اینکه آب منطقه فروکش می‌کند و پایین‌تر می‌رود، فشار از روی گسل‌ها تغییر می‌کند. لایه‌ها از آب خالی می‌شوند و این می‌تواند تأثیری روی زلزله و گسل داشته باشد، اما این تأثیر بسیار ناچیز است و به حدی نیست که بتوانیم با دستگاه‌ها یا حس‌گرها آن را اندازه‌گیری کنیم.
وی افزود: در هیچ جای دنیا هم این کار انجام نشده است، اما عموما در برخی مواقع به صورت تصادفی، وقتی در یک منطقه خشکسالی بیشتری وجود داشته، شواهد عینی از اینکه زلزله بیشتری رخ داده است، مشاهده شده است. حال تا چه حد این‌ها را می‌توان فرمول‌بندی کرد و به صورت یک برنامه طبقه‌بندی شده به عنوان یک پارامتر زلزله مشخص کرد، کار سختی است. فعلاً در دنیا چنین چیزی اثبات نشده است. علی‌رغم اینکه دانشمندان ایرانی و خارجی بر روی جذر و مد و تأثیرات آن کار می‌کنند، چیزی که به صورت قاطع بتوانیم بگوییم که این پدیده را تشدید می‌کند، وجود ندارد.
این زلزله‌شناس خاطرنشان کرد: کاهش سطح آب‌های زیرزمینی و فرونشست زمین می‌تواند در وقوع زلزله تأثیرگذار باشد. از نظر مهندسی خاک می‌توان دلایل خوبی برای تشدید این پدیده استخراج کرد، اما به چه مقدار و درصدش، حقیقتا غیرقابل بیان و جمع‌بندی است. مگر اینکه در دو دهه آینده مطالعات دقیق‌تری صورت گیرد و با اطمینان بیشتری بگوییم که اثرگذار است. آنچه که می‌دانیم، این است که اگر فرونشست در یک منطقه‌ای باشد و سطح آب زیرزمینی پایین‌تر رفته باشد و خاک فرونشست کرده باشد، اثرات زلزله اگر رخ دهد، مهیب‌تر و وحشتناک‌تر خواهد بود.
ناطقی الهی با بیان اینکه بی‌شک در وقوع زلزله هزاران پارامتر دخیل است، گفت: اما اینکه بگوییم وقتی هوا گرم می‌شود یا سرد می‌شود، وقوع اتفاقاتی مانند زلزله تشدید می‌شود، هیچ دلیلی علمی یا غیرعلمی فعلا برای آن وجود ندارد. تنها چیزی که موفق به مدیریت زلزله شده، اقداماتی است که انجام داده‌اند تا در برابر زلزله ساختمان‌ها مقاوم باشند.
این کارشناس در پایان تاکید کرد: اینکه ما دائماً بگردیم که آیا زمستان، تابستان، هوای سرد یا گرم تأثیر دارد، هزاران پارامتر می‌تواند باعث زلزله شود و گسل فعالیت اصلی زلزله است. اما بهترین کار این است که مانند کشورهایی چون آمریکا، مکزیک، ژاپن و شیلی برنامه‌های مقاوم‌سازی را در شهرهای خود ایجاد و آموزش‌های همگانی را در جامعه تقویت کنیم. اگر زلزله رخ دهد، سیستم‌هایی دارند که با آن مقابله کنند. بنابراین، بیشتر از آنکه به دلیل بپردازیم، باید در مقابل وقوع زلزله مقاوم باشیم.
