کمبود اعتبار برای حفاظت از صد پل تاریخی لرستان

به گزارش ایلنا، علی مصطفی‌نژاد (مدیر پایگاه پل‌های تاریخی لرستان) در نشست تخصصی «میراث فرهنگی و مواجهه با بحران سیل» با ارایه گزارشی از سیل و اقدامات حفاظتی صورت گرفته در رابطه با پل‌های تاریخی استان لرستان گفت: استان لرستان حدود صد پل تاریخی کوچک و بزرگ دارد که این تعداد در پهنایی حدود۳۵۰۰۰ کیلومتر مربع (مساحت لرستان) قرار گرفته‌اند.

وی کشکان، کلهر، سی پله، زال، پلدختر، گاومیشان، کاسیان، ساربان، رنگین بان، هیزه، پل تنگ، چم آب برده، چالان چولان، کاکارضا، قلعه حاتم، دو آب، شاپوری‌ها و... را از جمله این پل‌ها برشمرد که برخی از آنها در سیل فروردین ماه ۱۳۹۸ آسیب دیده‌اند.

مدیر پایگاه پل‌های تاریخی لرستان با تشریح اقدامات صورت گرفته به منظور حفاظت و استحکام بخشی پل‌های تاریخی لرستان گفت: در مقایسه‌ای که میان پل‌های تاریخی لرستان و ۲۰پل شاخص جهان صورت گرفت مشخص شد که این پل‌ها خیلی ارزشمند هستند.

مصطفی‌نژاد با ابراز تأسف از کمبود اعتبارات برای حفاظت و نگهداری از پل‌های تاریخی استان لرستان تصریح کرد: تخریب و صدمه دیدن پل‌های تاریخی لرستان به دلیل کم‌کاری کارشناسان و حفاظت‌گران نیست بلکه به دلیل کمبود اعتباراتی است که به این حوزه تعلق گرفته است.

او با اشاره به شیوه معماری این پل‌های تاریخی تصریح کرد: در سیل اخیر پل‌های جدید مهندسی‌ساز بسیار بیشتر از پل‌های تاریخی آسیب دیدند.

سیل گنبد قابوس و مداخلات انسانی در منظر هیدرولیکی

 عبدالمجید نورتقانی (سرپرست پایگاه میراث جهانی گنبد قابوس) دیگر سخنران این نشست علل رخداد سیل را در عوامل ایستاتیکی و دینامیکی دسته‌بندی کرد و گفت: در طول تاریخ سیل همواره در همه جای دنیا وجود داشته ولی نکته مهم این است که باید به سیل اجازه دهیم در مسیرش حرکت و در نهایت به دریا برسد.

او با اشاره به سیل فروردین ۱۳۹۸ افزود: فعالیت‌های شهر سازی، خط راه آهن، ساخت کمربندی شهر و... باعث نفوذ آب در شهر آق قلا شد.

وی با طرح این پرسش که ما به عنوان میراث‌بانان کشور در کجای این حوزه می‌توانیم وارد شویم تصریح کرد: عکس‌های هوایی از دهه‌های گذشته گواه این است که چه بلایی بر سر بستر تاریخی کشور آمده است.

سرپرست پایگاه میراث جهانی گنبد قابوس با بیان اینکه تا شعاع ۱۵کیلومتری شهر گنبد تعدد آثار تاریخی وجود دارد که اغلب ثبت ملی شده‌اند، تصریح کرد: پس قطعا سازندگان گنبد قابوس در این هزار سال و اندی که از ساخت آن می‌گذرد تمهیداتی برای وقوع سیل اندیشیده‌اند که ما بدون توجه به آن شهر را توسعه و در بستر تاریخی مداخلاتی را انجام داده‌ایم.

او گفت: در وقوع سیل اخیر آب از مسیر طبیعی‌اش وارد شهر شد همان‌جایی که با خیابان‌کشی آن را دست‌کاری کرده بودیم و در نتیجه این اتفاقات جبران‌نا‌پذیر افتاد.

هیدرولیک پل و آب‌شستگی

 دیگر سخنران این نشست مسعود قدسیان (استاد هیدرولیک دانشکده مهندسی عمران و محیط زیست و پژوهشکده مهندسی آب دانشگاه تربیت مدرس) مواردی را خصوص هیدرولیک پل و آبشستگی مطرح کرد.

او گفت: هیدرولیک رودخانه اطلاعات ارزشمندی برای شناسایی و اجتناب از مشکلات احتمالی در برنامه‌ریزی، اجرا و گزارش مطالعات آینده را، براساس تجارب گذشته، ارائه می‌دهد.

وی با بیان اینکه علت یا علل تخریب در پل‌ها یکسان نیستند، افزود: به طور کلی، علت اصلی تخریب پل‌ها، معمولا انحراف از استانداردهای طراحی سازه‌ای نیست؛ پل‌ها از بین می‌روند، زیرا نیرو‌ها و عوامل خارجی وارد بر پل‌ها فراتر از آستانه تحمل آن‌هاست.

این استاد دانشگاه تصریح کرد: عدم رعایت ضوابط هیدرولیکی به عنوان مهم‌ترین عامل تخریب پل‌ها گزارش شده است.

او با اشاره به اینکه در ۱۰۰ سال گذشته نگاه به پدیده آبشستگی، علمی‌تر شده و دانشمندان و محققین درصدد شناخت پارامترهای مؤثر و میزان تأثیر آنها بر این پدیده و راهکارهای کاهش اثر آنها بوده‌اند، گفت: محققین زیادی به بررسی علت تخریب پل‌ها پرداخته‌اند و گزارشات زیادی مبنی بر تخریب پل‌ها در سراسر جهان، در اثر وقوع آبشستگی پیرامون پایه‌ها وجود دارد.

این استاد دانشگاه، تهیه اطلس/بانک اطلاعاتی پل‌های تاریخی، تهیه نقشه پهنه‌بندی سیل و خسارت ناشی از سیل در مناطق مورد نظر، تدوین استاندارد و دستورالعمل‌های تعیین خسارت به پل‌ها، گروه‌بندی پل‌ها با توجه به شرایط هر کدام، تدوین برنامه نظام نظارت و پایش پیوسته پل‌های تاریخی، تدوین دستورالعمل نظارت و پایش پل‌ها، تدوین دستورالعمل بررسی و تعیین آبشستگی احتمالی اطراف پایه/ کوله پل‌ها، تهیه برنامه مقاوم‌سازی پل‌های تاریخی در برابر سیل، تدوین استاندارد و دستورالعمل‌های مقاوم سازی پل‌های تاریخی و... را استراتژی مدیریت پل‌های تاریخی در برابر سیلاب عنوان کرد.

او گفت: استراتژی میراث فرهنگی در برابر سیلاب شامل؛ تهیه اطلس/بانک اطلاعاتی میراث فرهنگی و تقسیم‌بندی/درجه بندی آنها، تهیه نقشه پهنه‌بندی سیل در مناطق مورد نظر، گروه‌بندی میرات فرهنگی با توجه به شرایط هر کدام، تدوین برنامه نحوه نظارت و پایش پیوسته میرات فرهنگی تدوین دستورالعمل نظارت و پایش برای آثار تاریخی، تدوین نحوه مدیریت میرات فرهنگی در زمان وقوع سیل تدوین نحوه مدیریت و ارزیابی میرات فرهنگی پس از وقوع سیل و... می‌شود.