ناصر فیض:
آفرینش هنر با موضوع سفارشی سخت است
ناصر فیض، شاعر و طنزپرداز معتقد است: کار شعرای طنزپرداز به مراتب سخت‌تر از شعرای دیگر است. به طور طبیعی، سخن این شعرا هم خاص‌تر خواهد بود.
به گزارش خبرنگار ایلنا، دومین جشنواره «ایران ساخت» به خط پایان نزدیک می‌شود و بخش ادبیات برای نخستین بار اقبال قالب‌های مختلف ادبی را در حمایت از کالای ایرانی می‌سنجد. این اولین سال است که بخش ادبیات با زیرشاخه‌های شعر، داستان و مستندنگاری به جشنواره ایران ساخت پیوسته است.
ناصر فیض، شاعر طنز و دبیر تخصصی بخش ادبیات جشنواره «ایران ساخت» بدون آنکه بخش‌های مختلف این جشنواره را در مقایسه با بخش ادبیات ارزشگذاری کند، از ویژگی‌های منحصر به فرد «آثار ادیبانه» می‌گوید. به خصوص آثاری که به چاشنی طنز آمیخته‌اند و قادرند در کسری از ثانیه شگفت‌آورترین تاثیر را بر ذهن مخاطب بجا بگذارند:
طنز چه تاثیری بر حمایت از کالای ایرانی دارد؟
بخش ادبیات، امسال به جشنواره «ایران ساخت» اضافه شد. شاخه طنز یکی از قالب‌هایی است که آثار در چارچوب آن خلق شده اما اشعاری که برای جشنواره و بخش ادبیات ارسال شدند منحصر به شعرهای طنز نیستند. ما در میان برگزیدگان هم شعرای طنزپرداز داریم و هم اشعاری که غیرطنز هستند. در مورد آثار طنز باید اذعان کنیم که تاثیر ویژه‌ای بر مخاطب می‌گذارند. علاوه بر اینکه یک شاعر طنزپرداز در درجه اول باید شاعر باشد و سپس با خلق اثر طنز، هنر خود را به طور خاص ارائه دهد. کار شعرای طنزپرداز به مراتب سخت‌تر از شعرای دیگر است. به طور طبیعی، سخن این شعرا هم خاص‌تر خواهد بود.
علت تفاوت شعر طنز با سایر گونه‌های شعری و ادبی چیست؟
اگر دقت کنید تعداد شعرای طنزپرداز نسبت به دیگر شعرای کشورمان کمتر است. از میان سیصد هزار هنرمند شاعر کشور شاید دو هزار شاعر طنزپرداز هم نداشته باشیم. با این حال سخن شعرای طنزپرداز برای مخاطب، خاص و ویژه است و اگر در مسیر درستی خلق شده باشد تاثیرگذاری لازم را نیز خواهد داشت. تصور کنید یک شعار خوب در مورد یک محصول می‌تواند شما را جذب کند. شعاری که در ابتدا باعث انبساط خاطر شما می‌شود اما در مرحله بعد، توجه شما را به محصول موردنظر جلب می‌کند. به همین جهت این موضوع از اهمیت بالایی برخوردار است که یک شاعر طنزپرداز بدون به سخره گرفتن فرد یا چیزی، موضوعی را با زبان شوخ‌طبعی، با بکارگیری ظرافت‌های ادبی مطرح کند.
کارکرد ادبیات جشنواره‌ای و به‌طور خاص آثار جشنواره‌ای، در حمایت از چیزی، چگونه پدیدار می‌شود؟ آیا این رویکرد با کژکارکرد مواجه نمی‌شود؟
ببینید به این راحتی نمی‌توان چنین تفکیکی انجام داد و بخش‌های دیگر جشنواره را در مقایسه با ادبیات، کمتر ارزشگذاری کرد. می‌توان گفت ادبیات پایه و اساس اتفاقات زندگی ماست. آغاز و انجام هر کاری با زبان و ادب فارسی ارتباط دارد. اگر اینطور به قضیه نگاه کنیم ادبیات رکن اصلی تمام کارهاست. البته هر کدام از بخش‌های جشنواره، خصوصیات و امتیازاتی دارند که کارشناسان آن بخش می‌توانند آنها را برشمرند. علت تضارب آرا، افکار و اعتقادات همین موضوع است و هر کس متاع خود را برتر از دیگران می‌داند. از آنجا که ادبیات الفبای زندگی ماست و به وسیله آن با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنیم و از گذشته، تاریخ و آینده توسط ادبیات باهم حرف می‌زنیم به ابزاری می‌ماند که به وسیله آن و با کمک آن می‌توان به همه جا سر زد. ادبیات نه تک‌زمانی است و نه ثابت؛ بلکه ابزاری است که همه جا به کار می‌آید. توجه به ادبیات در این جشنواره توجه درست و بجایی است. چون ادبیات از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. این بخش نسبت به بسیاری از زمینه‌های دیگر در جشنواره‌ها توانایی و ظرفیت بالایی دارد.
معیارهایی که برای انتخاب آثار ادبی در جشنواره در نظر گرفته شد چه بود؟
وقتی جشنواره‌ای به صورت موضوع‌محور برگزار می‌شود طبیعی‌ست که نخستین شاخصی که هیئت داوران در نظر می‌گیرند، ارتباط اثر با موضوع است. یک شعر یا داستان باید رابطه قدرتمندی با موضوع مطرح شده در جشنواره داشته باشد. هرچقدر این رابطه قوی‌تر و هنرمندانه‌تر برقرار شده باشد اثر امتیاز بالاتری دریافت می‌کند. هیئت داوران در این جشنواره، قطعا این موضوع را در نظر گرفتند که معیارهای خلق شعر و داستان رعایت شده باشند. آشنایی خالق اثر با ساختارهای شعر و داستان در مرحله بعد مورد ارزیابی قرار گرفت. مسئله دیگر این بود که آیا شاعر و داستان‌نویس توانسته با موضوعی که به او سفارش داده شده اثری خلق کند؟ آفرینش اثر با موضوع سفارشی برای هنرمند کار سختی است. در نظر گرفتن این معیارها در کنار ارتباط با موضوع، جذابیت اثر و همچنین ساختار آن جزو معیارهای هیئت داوران بوده است ضمن آنکه آثار ادبی شیرین‌تر که باعث حظ وافر مخاطب می‌شوند از نظر هیئت داوران دور نمانده است.
