رئیس شورای برنامه‌ریزی شهرها و روستاهای ملی و جهانی صنایع‌دستی:
تا دو دهه پیش، سفال‌های کلپورگان را چال می‌کردیم
ثبت جهانی شهرها و روستاهای صنایع‌دستی گام نخست در توسعه و رونق است چنانکه بیش از دو دهه پیش سفال‌های کلپورگان خاک می‌شد اما امروزه قیمت‌های میلیونی دارد در این میان گلیم سیرجان به دلیل تغییر مدیریت‌ها از کاروان جهانی بازمانده است.
به گزارش خبرنگار ایلنا، شورای جهانی صنایع دستی( WCC) سازمانی غیرانتفاعی است که با هدف ارتقای جایگاه صنایع دستی بنیان نهاده شد. در این راستا، اتفاقی که تحت عنوان ثبت شهرهای صنایع دستی در فهرست میراث جهانی در جریان است از سال ۲۰۱۴ رونق گرفت چنانکه برخی از شهرها و مناطقی که از شاخص‌های بین‌المللی به عنوان قابلیت‌ها و پتانسیل‌های دارای ارزش از آن یاد می‌شود. در شورای جهانی صنایع دستی به ثبت می‌رسند و قابلیت‌های بین‌المللی آن در عرصه جهانی مطرح می‌شود.
ایران نیز تاکنون، ۶ شهر و یک روستا را در شورای جهانی صنایع دستی به ثبت رسانده و توانسته رتبه نخست در ثبت شهرهای جهانی صنایع دستی را از آن خود کند و در این فهرست، چین بعد از ایران قرار گرفته است.
مشهد به عنوان شهر جهانی سنگ‌های قیمتی، اصفهان به عنوان شهر جهانی صنایع دستی، تبریز به عنوان شهرجهانی فرش دستباف، سیرجان به عنوان شهر جهانی گلیم، لالجین به عنوان شهر جهانی سفال، مریوان به عنوان شهر جهانی کلاش و گلپورگان روستای جهانی سفال است.
البته درحال حاضر پنج شهر و یک روستای ملی صنایع دستی به ثبت رسیده است. چنانکه ملایر شهر ملی منبت، نودشه شهر ملی گیوه، فشتکه روستای ملی حصیر، میبد شهر ملی زیلو، شهرضا شهر ملی سفال ، گنبد شهر ملی فرش دستباف است.
ویدا توحدی (رئیس شورای برنامه‌ریزی شهرها و روستاهای ملی و جهانی صنایع دستی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور و مشاور امور بین‌الملل در حوزه صنایع دستی) دراین خصوص به ایلنا گفت: باوجود آنکه کشورها می‌توانند هر سال یک پرونده برای ثبت در شورای جهانی صنایع دستی معرفی کنند اما ایران امسال نیز همانند سال گذشته، ۳ پرونده که شامل دو شهر و یک روستاست، معرفی کرد. از این رو اوایل آبان ماه سال جاری، رئیس منطقه آسیا و اقیانوسیه شورای جهانی برای بررسی این مهم به ایران سفر و از مناطق مذکور بازدید کرد.
او ادامه داد: در این راستا یزد به عنوان شهر جهانی زیلو و آباده به عنوان شهر جهانی منبت و روستای خراشاد به عنوان روستای جهانی حوله‌بافی معرفی شدند. قدمت هنر زیلو در یزد و حضور زنان در تولید صنایع دستی برای مسئولان شورای جهانی صنایع دستی بسیار جالب بود.
به گفته توحدی، تعداد هنرمندانی که در این مراکز فعال بودند، میزان فروش، تعداد مراکز فروش، تعداد کارگاه‌های فعال، حضور فعالیت‌های صنایع دستی در کنار خانواده، فعالیت جوانان و زنان و علاقه‌مندی و گرایش کودکان، انجام فعالیت صنایع دستی در مدارس، هنرستان‌ها و دانشگاه‌ها، راه‌اندازی موزه و گالری و مراکزی که بتواند این رشته مورد نظر را به بازدیدکنندگان معرفی کند، توجه و حمایت مسئولان از صنایع دستی مورد نظر، حضور و تاثیر صنایع دستی در معیشت خانواده‌ها، رفاه اجتماعی و توجه به بیمه، بهداشت کارگاه، حفظ حقوق فعالان صنایع دستی و... مورد توجه مسئولان شورای جهانی صنایع دستی بود.
رئیس شورای برنامه ریزی شهرها و روستاهای ملی و جهانی صنایع دستی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور با اشاره به مراسم چله‌کشی زیلویی بزرگ که در شهر میبد انجام شد، گفت: از آنجا که مسئولان و حتا فرماندار و شهردار در چله‌کشی این زیلو فعالان صنایع دستی را همراهی کردند، برای بازرسان جالب بود.
توحدی همچنین درخصوص احیای حوله‌بافی در روستای خراشاد گفت: سال‌ها پیش این هنر در این روستا منسوخ شده بود اما از حدود ۱۲ سال پیش تاکنون با احیای تولید، عرضه و فروش شاهد رونق این صنایع دستی در منطقه بودیم چنانکه امروزه تعاونی با ۳۰۰ عضو در این حوزه فعال شده است. فضای روستا سنگ فرش شده است و تمام عناصر روستا برای جذب و حضور گردشگران خارجی مهیا شد.
جشن ثبت ملی حوله بافی روستای خراشاد
به گفته او، فروش این صنایع دستی به صورت متمرکز و همچنین در جمعه بازارها ارائه می‌شود و حتا گردشگران برای حضور در جمعه بازار به این منطقه سفر می‌کنند. بسته‌بندی مناسب نیز از دیگر اتفاقاتی است که در عرصه صنایع دستی این شهرها و روستاهای جهانی اتفاق افتاده است.
این مقام مسئول درخصوص مشکلاتی که فعالان صنایع دستی برای تامین مواد اولیه با آن روبه رو هستند، گفت: این شهرها و روستاهایی که تاکنون در شورای جهانی صنایع دستی ثبت شده‌اند در تامین مواد اولیه تولیدات خود با مشکل روبه رو نبوده‌اند. البته با توجه به جهانی شدن شهرهای صنایع دستی، تولیدات باید افزایش یابد از این رو در معاونت صنایع دستی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، واحدی تحت عنوان حمایت از تولید فعال است که یکی از اقدامات آنها حمایت از تامین مواد اولیه و تجهیزات کالای صنایع دستی است.
بیش از دو دهه پیش از آنجایی که کار تصدی‌گری انجام می‌دادیم، برای حمایت و حفظ تولید سفال کلپورگان درصدد خرید این سفال‌ها از تولید کنندگان برمی‌آمدیم و در مسیر، این سفال‌ها را چال می‌کردیم چراکه می‌‌دانستیم کسی این سفال‌ها را نمی‌خرد
توحدی با اشاره به تاثیری که ثبت جهانی شهرهای جهانی در تولید و فروش صنایع دستی داشت، گفت: به طور مثال، تولید و فروش صنایع دستی کلپورگان سه برابر شده است و شاهد صادرات صنایع دستی این منطقه هستیم. این درحالی است که در گذشته، بیش از ۲ دهه پیش از آنجا که کار تصدی‌گری انجام می‌دادیم، برای حمایت و حفظ تولید سفال کلپورگان درصدد خرید این سفال‌ها از تولید کنندگان برمی‌آمدیم و در مسیر، این سفال‌ها را چال می‌کردیم چراکه می‌‌دانستیم کسی این سفال‌ها را نمی‌خرد اما برای حفظ هویت فرهنگی و صنایع دستی منطقه این آثار را می‌خریدیم. این درحالی است که امروزه با ثبت جهانی کلپورگان در فهرست شورای جهانی صنایع دستی، نه تنها مشتریان سفال کلپورگان افزایش یافته بلکه قیمت‌ها نیز میلیونی شده است.
به گفته مشاور امور بین‌الملل در حوزه صنایع دستی درواقع مسئولان و هنرمندان هستند که باید از موقعیتی که ثبت جهانی ایجاد می‌کند، بهره جویند. حال آنکه برخی از شهرها و روستاهای جهانی می‌توانند از این موقعیت استفاده لازم را برای توسعه و رشد تولید صنایع دستی منطقه خود ببرد و برخی می‌توانند از این موقعیت استفاده نکنند. چنانکه این روزها با توجه به تغییراتی که در مدیریت کرمان و سیرجان اتفاق افتاده، با وجود آنکه هنرمندان در تلاش هستند اما هنوز آنچنان که باید تغییرات اساسی در توسعه و رشد صنایع دستی این منطقه شاهد نیستیم. موزه این منطقه هنوز راه‌اندازی نشده و کمی کم‌کاری در منطقه دیده می‌شود.
امید است تا پایان سال ۲۰۱۸ میلادی تعداد شهرها و روستاهای جهانی ایران به ۱۰ مورد برسد تا همچنان در این عرصه صدرنشین فهرست جهانی باشیم.
تداوم این راه نیازمند همکاری و مشارکت بخش دولتی و خصوصی است که دولت در برنامه ششم توسعه برای استفاده از این منابع تاکید دارد و دستگاه‌های اجرایی می‌توانند با توجه به ماموریت خود در ارائه خدمات با تخصیص اعتبارهای ویژه کمک حال معاونت صنایع دستی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در بالقوه کردن پتانسیل شهرها و روستاهای جهانی باشند.
غدا هیجاوی القدومی (رئیس منطقه آسیا و اقیانوسیه شورای جهانی)، یوشا کریشنا (رییس سابق شورای جهانی صنایع دستی) و احمد الفارسی (نماینده کشور عمان در منطقه غرب آسیا) ازجمله مسئولانی بودند که از شورای جهانی صنایع دستی برای بازدید از مناطق صنایع دستی به ایران سفر کردند.
