ستایش مردی با ذهنی دو جهانه+عکس

به گزارش خبرنگار ایلنا، مراسم تشییع و خاکسپاری داریوش شایگان (فیلسوف، محقق و نویسنده) صبح امروز (ششم فروردین ماه) با حضور اهالی فرهنگ و قلم و جمعی از مسئولان ازجمله عباس آخوندی، علی یونسی، بهرام قاسمی، اشرف بروجردی، غلامحسین کرباسچی، مرتضی الویری، الهام فخاری و... در مرکز بزرگ دایره‌المعارف اسلامی برگزار شد.

موسوی بجنوردی (رئیس مرکز دایره‌المعارف اسلامی) در این مراسم ضمن عرض تسلیت به اهل فرهنگ و تفکر گفت: نقش شایگان در بالا بردن سطح روشنفکری ایران برجسته بود. او یک فیلسوف و فرهنگ‌شناس بود و اسطوره را می‌شناخت و با اسطوره برخورد علمی می‌کرد. شایگان از لابه‌لای تحقیق در اسطوره‌ها فرهنگ را بیرون می‌کشید و با فرهنگ غرب و شرق به صورت محتوایی آشنا بود. هدف او از کاویدن فرهنگ‌ها نمایش و نشان دادن خصلت انسانی بود.

بجنوردی ادامه داد: آسمان شایگان صاف و شفاف بود و از دست دادن او مایه تاسف. ولی می‌دانیم که او از پیشگاه الهی مورد رحمت قرار می‌گیرد و انشاءالله به علو درجات می‌رسد.

رئیس مرکز دایره‌المعارف اسلامی همچنین درباره رویکرد اخلاقی داریوش شایگان بیان کرد: چهره انسانی و اخلاقی شایگان برای همه ما آموزنده بود. امروز اینجا برای خداحافظی با شایگان آمده‌ایم ولی یاد تمام بزرگان از دست داده ازجمله ایرج افشار، زریاب خوئین و دیگران را هم گرامی می‌داریم. اندیشه‌های این عزیزان در آثارشان باقی مانده و میراثی به جای گذاشتند که با افتخار به آن می‌توانیم رنگ و بوی بیشتری به فرهنگ خودمان ببخشیم. شایگان 60 سال پژوهش و تحقیق کرد و زحمت کشید و انسانی برجسته بود. امیدوارم بتوانیم اندیشه‌های او را حفظ کنیم و به سهم خود گسترش دهیم.

آیت‌الله سیدمصطفی محقق داماد نیز در این مراسم اظهار داشت: مخاطب من ملت ایران و جمهوری اسلامی است و به آنها تسلیت می‌گویم که سرمایه بزرگ و دانشمند عزیزی را از دست داد. من چه بگویم درباره کسی که فیلسوف و عالم و متفکر و ایران‌شناس و ایران‌دوست بود. اما می‌خواهم تاکید کنم که شایگان بالاتر از همه اینها مجسمه اخلاق بود و تجسم تواضع و مهربانی. اگر از مهربانی مجسمه‌ای می‌ساختند قطعا شایگان درمی‌آمد. زبان و قلمش حتی اندکی گزنده نبود و کسی را نمی‌آزرد.

محقق داماد افزود: چنین شخصیت انسانی و منش اخلاقی قطعا از ریشه‌های خانوادگی و تربیتی نشات گرفته نه اینکه تحصیلات نقشی داشته باشند ولی ما متفکر و فیلسوف زیاد دیدیم. اما کسی که اینطور تجسم اخلاق باشد استثنا است. فکر می‌کنم این چهره اخلاقی شایگان از الگوی تربیتی که از علامه طباطبایی فرا گرفته ریشه دارد. گفت‌وگوهای هانری کربن و علامه طباطبایی را از مدیریت و پیگیری داریوش شایگان داریم. من تا آخرین دقایقی که از ایشان سراغ دارم نیز اخلاق و انسانیت موج می‌زد.

محقق داماد تاکید کرد: شایگان مرگ را درک کرده بود و چشیده بود ولی مرگ او داغی است برای ما. شایگان عاشق ایران بود و دلش برای ایران می‌تپید ولی متاسفانه در مواردی او را نیز آزردند.

محقق داماد در پایان سخنانش شعری از شفیعی کدکنی را خواند که می‌گفت که داریوش شایگان خیلی دوست داشت.

سخنران بعدی مراسم سهراب کومار سفیر هند بود و گفت:‌ سفارت هند با تاسف بسیار درگذشت دوست عزیزمان را به مردم و دولت ایران، خانواده شایگان و حتی متفکران سراسر ایران تسلیت می‌گوید. و جناب علی دهباشی دوست نزدیک شایگان و همراه همیشگی سفارت هند نیز تسلیت می‌گوییم. شایگان محقق، فیلسوف و نظریه‌پرداز فرهنگی بزرگی بود و از او به خاطر کمک‌های فرهنگی به هند و معرفی فرهنگ و فلسفه هند به ایران قدردان هستیم. شایگان پس از اخذ دکترا از دانشگاه سوربون در دانشگاه تهران مشغول تدریس زبان سانسکریت شد و در حوزه فرهنگ هند پژوهش می‌کرد. دو کتاب او در باره فلسفه هند و هندوئیسم امروزه مرجع مهمی برای پژوهشگران هستند.

سفیر هند اضافه کرد: در آخرین سخنرانی‌اش در مرکز دایره‌المعارف اسلامی سخنرانی ارزشمندی درباره گاندی داشت که ما نیز لذت بردیم به میراث شایگان احترام می‌گذاریم و در سوگ او به همراه خانواده‌اش شریک هستیم و آرامش ابدی برایش آرزو می‌کنیم.

محمدعلی موحد نیز در پیام کوتاهی ضمن تسلیت درگذشت داریوش شایگان نوشته بود: چشمانم گریان است و فضای ذهنم درگیر این سوال بود که آن همه هوش و ذکاوت کجا رفت. شایگان از مفاخر ما بود و آثارش به زبان‌های مختلف ترجمه شد. درگذشت او تلخ است اما یادش مایه دلگرمی است که ایران هنوز چنین اندیشمندانی را می‌پروراند.

کامران فانی نیز در سخنانی گفت: دیگر حضور شایگان را حس نخواهید کرد و در هرمان نبودش سوگوار هستیم. انسان‌هایی هستند که قدرشان آنطور که باید شناخته نمی‌شود. شایگان نمونه‌ای از این افراد است ولی شناخت او از طریق آثارش ممکن است. من 25 سال دوستی را با او گذرانده‌ام و چیزی جز منش انسانی ندیده‌ام.

فانی تاکید کرد: شایگان همدرد و همدل تمام انسان‌های وامانده بود که در قرن ما گرفتار دوگانگی شده‌اند و وظیفه خود می‌دانست کنار آنها بایستد. کنار کسانی که بین سنت و مدرنیته، شرق و غرب، معنویت و مادیت مانده‌اند. او آهنربای جذابی بود که همه را از دور و نزدیک به خود جذب می‌کرد و دوستی پایداری داشت. شایگان از جهان واقعیت گریخت ولی به آسمان حقیقت پیوست. فانی در پایان سخنانش قطعه شعری از سهروردی خواند.

آیدین آغداشلو نیز در این مراسم با اشاره به اینکه توصیف مقام علمی و فرهنگی شایگان در مجال یک برنامه گسترده و طولانی هم ممکن نیست، گفت:‌ او فرهنگ و تفکر ایرانی و شرقی را عرضه می‌کرد. حضور جمع حاضر نشانه سپاس فرهیختگان ملت به نمایندگی از ملت بزرگ است که می‌خواهند فرهنگ ایرانی از گزند در امان بماند. استادم یکی از بهترین فرهیختگانی بود که همیشه به جایگاه او حسرت می‌خوردم و ستایشش می‌کردم که ذهنی دو جهانه دارد. او فرهنگ ایرانی و فرهنگ جهانی را به یک قوت می‌شناخت و شاید تا سال‌ها دیگر متفکری مشابه او به وجود نیاید.

آغداشلو ادامه داد: شایگان همچنان در دل اصحاب کمال جای خواهد داشت و رساله‌اش در طول زمان حرکت می‌کند و در ذهن‌های پویا به حیات خود ادامه می‌دهد. این جمعیت امروز اینجا جمع شده‌اند تا جفایی که در حق خیام روا شده در مورد شایگان اتفاق نیفتد و حقش را به‌جای خواهند آورد. شایگان در همه چیز تراز اول بود و از دست دادنش مایه تاسف.

بهمن فرمان‌آرا نیز در سخنانی یادآور شد: شایگان برای من الگوی زندگی بود نه از نظر سواد که اگر 50 سال دیگر هم زندگی کنم به اندازه ایشان نخواهم دانست. هر دوی ما فکر می‌کردیم آدم‌های خوشبختی هستیم و امکانات را داشته‌ایم که آنچه که دوست داریم را انجام دهیم و چیزی از این جهان طلبکار نبودیم. شایگان به تمام چیزهای تازه علاقه‌مند بود و افتخار می‌کنم که دوست او بودم و در کنارش روزهای خوشی را گذراندم کسی جای او را نمی‌گیرد و او به معنای واقعی استثنایی بود. متاسفانه بار دیگر جواهری را از دست دادیم که حکومت ارزشش را ندانست.

در پایان مراسم علی دهباشی که مجری برنامه نیز بود با تشکر از همراهی و همدلی اعضای شورای شهر ابراز خوشحالی کرد که شورای شهر فرهنگی‌ای داریم که همه جوره همراه بودند و اجازه ندادند اتفاق ناخوشایند خاکسپاری احسان نراقی اتفاق بیفتد که علی‌رغم داشتن مجوزهای لازم نتوانست در قطعه هنرمندان به خاک سپرده شود.

داریوش مهرجویی، مسعود کیمیایی و جمعی دیگر از اهالی فرهنگ و هنر نیز برای درگذشت شایگان پیام‌های جداگانه‌ای دادند.

پس از اقامه نماز بر پیکر داریوش شایگان توسط آیت‌الله مصطفی محقق داماد، پیکر او به بهشت زهرا(س) منتقل شد تا در قطعه هنرمندان به خاک سپرده شود.