فرزین معتمد در همبستگی اجتماعی و دفاع ملی:
تاب‌آوری صرفاً با پایداری در تولید یا کنترل تورم تحقق نمی‌یابد/ بازسازی اعتماد عمومی از مؤلفه‌های حیاتی تاب‌آوری پایدار است
یک پژوهشگر اقتصادی گفت: با تاکید بر نقش سیاست‌گذاری فعال در ارتقای تاب‌آوری کشور گفت: تاب‌آوری صرفاً با پایداری در تولید یا کنترل تورم تحقق نمی‌یابد. بازسازی اعتماد عمومی، تقویت سرمایه اجتماعی، و ترمیم نظام اطلاعاتی کشور مؤلفه‌هایی حیاتی برای تاب‌آوری پایدار هستند.
نشست تخصصی «تاب‌آوری اجتماعی ـ اقتصادی» در ادامه سلسله نشست‌های «همبستگی اجتماعی و دفاع ملی» به همت انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات و با همکاری موسسه کار و تأمین اجتماعی، با حضور جمعی از استادان و پژوهشگران حوزه اقتصاد و جامعه‌شناسی برگزار شد. در این نشست، ارغوان فرزین معتمد، پژوهشگر اقتصادی، ضمن ارائه تحلیلی از مفهوم و ابعاد تاب‌آوری اقتصادی در شرایط بحران، به بررسی پیامدهای اجتماعی و اقتصادی حملات اخیر علیه ایران پرداخت.
فرزین معتمد سخنان خود را با تسلیت به خانواده‌های جان‌باختگان حملات اخیر و تقدیر از برگزارکنندگان نشست آغاز کرد و گفت: «تاب‌آوری اقتصادی و اجتماعی مفاهیمی درهم‌تنیده‌اند و باید آنها را در یک پیوستار منسجم تحلیل کرد. توسعه تاب‌آور به معنای توانایی سیستم‌های اجتماعی، اقتصادی و زیست‌محیطی در مقابله با اختلالات و بازسازماندهی عملکرد و هویت خویش است، به‌گونه‌ای که حتی بتوانند از بحران، ظرفیت‌های جدیدی خلق کنند.»
او با اشاره به سه مؤلفه اساسی تاب‌آوری (ظرفیت جذب شوک، توان ترمیم، و قابلیت بازسازی) تأکید کرد: «تاب‌آوری هم در سطح کلان (مانند ثبات اقتصادی، حفظ دارایی‌های ملی و جریان سرمایه) و هم در سطح خرد (مانند معیشت خانوار و بنگاه‌های کوچک) معنا می‌یابد. در هر دو سطح، بحران‌هایی مانند جنگ، همه‌گیری، یا حملات سایبری می‌توانند اختلالات وسیعی ایجاد کنند.»
فرزین معتمد در بخشی از سخنانش به ارزیابی اثرات اولیه حملات اخیر به کشور اشاره کرد و گفت: «اگرچه هنوز تخمین دقیقی از ابعاد خسارات اقتصادی در دست نیست، اما شواهد از وارد شدن شوک به بازار ارز، زنجیره تأمین، بخش گردشگری داخلی و کسب‌وکارهای دیجیتال حکایت دارد. قطعی اینترنت، افزایش نرخ ارز، اختلال در حمل و نقل و کاهش سرمایه‌گذاری مستقیم از جمله پیامدهای مشهود هستند.»
او با استناد به تجربه بحران کووید و جنگ اوکراین افزود: «بسیاری از مناطق درگیر جنگ، با افزایش فقر چندبعدی روبه‌رو شدند. بر اساس تجربه ایران در دوران تحریم و کرونا، ما دارای نوعی تاب‌آوری بومی هستیم، اما تداوم بحران‌های امنیتی این ظرفیت را تهدید می‌کند.»
این پژوهشگر اقتصادی با اشاره به نقش اینترنت در تاب‌آوری اقتصادی گفت: «برآوردها نشان می‌دهد که در روزهای نخست پس از حملات، حدود ۲۰۰ هزار کسب‌وکار آنلاین تحت تأثیر قرار گرفتند. اگر هر یک از این مشاغل تنها ۱۰ نیروی کار داشته باشد، با ریزش بالقوه دو میلیون شغل مواجهیم. اختلال در فعالیت پلتفرم‌هایی مانند اسنپ، علی‌بابا و سایر کسب‌وکارهای دیجیتال نه تنها درآمد خانوارها را تحت تأثیر قرار می‌دهد، بلکه موجب افت اطمینان عمومی به زیرساخت‌های اقتصادی می‌شود.»
فرزین معتمد بخشی از تبعات جنگ را روانی دانست و توضیح داد: «نوسانات بورس، افزایش قیمت برخی کالاها، اختلال در سیستم حمل و نقل شهری و بین‌شهری، و نیز افت ناگهانی درآمد در صنعت گردشگری از دیگر نشانه‌های تضعیف تاب‌آوری اقتصادی کشور هستند.»
فرزین معتمد با اشاره به یک مطالعه تطبیقی از جنگ اوکراین، خواستار توجه ویژه به تاب‌آوری سیستم‌های اطلاعاتی شد و گفت: «امنیت سایبری باید به بخشی از برنامه‌ریزی دفاع اقتصادی کشور تبدیل شود. قطع اینترنت، دسترسی محدود به اطلاعات، و نبود زیرساخت‌های ایمن دیجیتال می‌تواند کارکرد اقتصادی و ارتباطی کشور را در شرایط بحران فلج کند.»
او در پایان با تاکید بر نقش سیاست‌گذاری فعال در ارتقای تاب‌آوری کشور گفت: «تاب‌آوری صرفاً با پایداری در تولید یا کنترل تورم تحقق نمی‌یابد. بازسازی اعتماد عمومی، تقویت سرمایه اجتماعی، و ترمیم نظام اطلاعاتی کشور مؤلفه‌هایی حیاتی برای تاب‌آوری پایدار هستند.»
نشست «تاب‌آوری اجتماعی ـ اقتصادی» بخشی از مجموعه نشست‌های انجمن مطالعات فرهنگی با هدف بررسی ابعاد چندلایه همبستگی ملی در دوران بحران است و قرار است در هفته‌های آینده ادامه یابد.
