از مقاومت فولاد تا خاموشی معادن؛
صنعت و معدن ایران در بزنگاه تاب‌آوری
کد خبر :
1656924
روز ملی صنعت و معدن، فرصتی برای نگاهی دقیق و واقع‌بینانه به وضعیت تولید در کشور است. در شرایطی که فشارهای بی‌سابقه اقتصادی، امنیتی و زیربنایی بر صنعت ایران سنگینی می‌کند، استمرار تولید در برخی بخش‌ها – به‌ویژه فولاد – نشان از توانمندی بالقوه و بالفعل این بخش دارد.
به گزارش ایلنا؛ دهم تیرماه ۱۴۰۴ و روز ملی صنعت و معدن در حالی فرا رسیده که بخش‌های صنعتی و معدنی کشور در یکی از دشوارترین دوره‌های تاریخی خود قرار گرفته‌اند. از فشار بی‌سابقه تحریم‌های اقتصادی و بحران انرژی گرفته تا تهدیدهای امنیتی ناشی از درگیری‌های منطقه‌ای، همه و همه سایه سنگینی بر پیکر صنعت کشور انداخته‌اند.
با این وجود، مرور عملکرد یک‌ساله این بخش‌ها نشان می‌دهد که برخلاف شعارهای تکراری، نشانه‌هایی از پایداری و تاب‌آوری واقعی در دل آمار و ارقام به چشم می‌خورد؛ پایداری‌ای که در بسیاری از حوزه‌ها، ضربان اقتصاد کشور را حفظ کرده است.
فولاد؛ ایستاده در میانه بحران
صنعت فولاد ایران در سال‌های اخیر به یکی از نمادهای مقاومت اقتصادی تبدیل شده است. طبق گزارش انجمن جهانی فولاد، در پنج‌ماهه نخست سال ۲۰۲۵ میلادی (ژانویه تا مه)، در شرایطی که تولید جهانی فولاد با کاهش ۱.۳ درصدی به ۷۸۴ میلیون تن رسید، ایران با تولید ۱۴ میلیون تن فولاد، جایگاه دهم جهانی خود را اختصاص داد و به رتبه نهم رسید.
تولید ماه می نیز با دستیابی به ۳.۴ میلیون تن، رشد ۴.۵ درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل را نشان می‌دهد؛ هرچند عملکرد پنج‌ماهه، افتی ۵.۳ درصدی را نسبت به دوره مشابه سال گذشته ثبت کرده است. ایران اکنون تنها با اختلاف ۴۰۰ هزار تن از آلمان عقب‌تر است و در میان ۱۰ کشور برتر تولیدکننده فولاد قرار دارد.
بر پایه گزارش Tehran Times، ایران در سال ۲۰۲۴ بیش از ۳۱ میلیون تن فولاد خام تولید کرده که رشد ۸ درصدی نسبت به سال پیش از آن را نشان می‌دهد. این در حالی است که تولید جهانی فولاد در همان سال، با افت ۹ درصدی روبه‌رو بوده است؛ موضوعی که بر رقابت‌پذیری و پویایی صنعت فولاد ایران در سطح بین‌المللی مهر تأیید می‌زند.
معادن؛ ظرفیت‌های خاموش در سایه فرسودگی
در مقابل رشد نسبی صنعت فولاد، بخش معدن کشور با چالش‌های عمیق‌تری مواجه است. بنابر اعلام وزارت صمت، حدود ۶۵ درصد از معادن کشور در حال حاضر غیرفعال‌اند. این وضعیت نتیجه زنجیره‌ای از موانع حقوقی، کمبود نقدینگی، محدودیت‌های زیست‌محیطی و فرسودگی شدید زیرساخت‌هاست.
این در حالی است که ایران با دارا بودن تنوع و حجم بالای ذخایر معدنی، در بین ۱۰ کشور نخست جهان جای دارد. براساس برآوردها، ارزش ذخایر معدنی کشف شده کشور به بیش از ۲۷ تریلیون دلار می‌رسد. فعال‌سازی دوباره این ظرفیت‌ها می‌تواند موتور رشد اقتصادی، اشتغال‌زایی پایدار و کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی را به حرکت درآورد.
انرژی؛ گلوگاه ساختاری صنعت
بحران انرژی همچنان یکی از مهم‌ترین تهدیدها برای تداوم تولید در کشور به‌شمار می‌رود. در نیمه دوم سال ۱۴۰۳، قطعی‌های گسترده برق و گاز، صنایع حیاتی نظیر فولاد، سیمان، آلومینیوم و حتی صنایع غذایی را با اختلال جدی مواجه کرد. بسیاری از خطوط تولید به‌طور موقت متوقف شدند یا با ظرفیت حداقلی به کار ادامه دادند.
این بحران نه‌تنها چرخه تولید را تهدید می‌کند، بلکه صادرات کشور را نیز تحت‌تأثیر قرار داده است. طبق گزارش رویترز، صادرات نفت ایران به چین در شش‌ماهه نخست سال ۲۰۲۵ به روزانه ۱.۳۸ میلیون بشکه کاهش یافته است؛ رقمی کمتر از ۱.۴۸ میلیون بشکه در سال گذشته. با این حال، چین همچنان مقصد اصلی نفت ایران باقی مانده و ۹۰ درصد نفت صادراتی ایران را خریداری می‌کند.
نقش دولت و ضرورت اصلاحات ساختاری
در آستانه روز ملی صنعت و معدن، وزیر صنعت، معدن و تجارت در دیدار با فعالان اقتصادی و اصناف تهران، بر تداوم جریان تولید در کشور تأکید کرد و از گام‌های جدید دولت برای رفع موانع تولید سخن گفت. او با اشاره به تفویض اختیارات تازه به وزارتخانه متبوعش، حمایت از اصناف و صنایع کوچک را از اولویت‌های اصلی دانست.
با این حال، واقعیت آن است که عبور از شرایط فعلی، بیش از هر زمان دیگری نیازمند اصلاحات ساختاری است. نوسازی زیرساخت‌های انرژی، توسعه منابع تجدیدپذیر، تسهیل فرآیندهای قانونی برای احیای معادن، افزایش جذب سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی در صنایع پایین‌دستی و ایجاد ثبات اقتصادی برای امکان‌پذیر شدن برنامه‌ریزی‌های بلندمدت، از جمله اقدامات ضروری در این مسیر به‌شمار می‌روند.
امید در دل واقعیت
روز ملی صنعت و معدن، فرصتی برای نگاهی دقیق و واقع‌بینانه به وضعیت تولید در کشور است. در شرایطی که فشارهای بی‌سابقه اقتصادی، امنیتی و زیربنایی بر صنعت ایران سنگینی می‌کند، استمرار تولید در برخی بخش‌ها – به‌ویژه فولاد – نشان از توانمندی بالقوه و بالفعل این بخش دارد. این روز، نه یادآور شعاری تکراری، بلکه نمادی از تاب‌آوری اقتصاد صنعتی ایران در یکی از سخت‌ترین مقاطع تاریخی آن است.
