دلیل گرانی حبوبات ؛ حذف ارز ترجیحی یا ممنوعیت واردات؟ / چرا قیمت‌ها تا این حد نجومی شده است؟
ایران یکی از تولیدکنندگان مهم حبوبات در جهان است. در واقع حبوبات یک محصول راهبردی برای کشاورزان خرده‌پا و کشورهای در حال توسعه محسوب می‌شود که کشت آن به تنوع بخشی محصولات کشاورزی، بهبود درآمد کشاورزان و افزایش تاب‌آوری در برابر تغییرات اقلیمی کمک می‌کند. از همین‌رو برخی از مناطق کشور مانند آذرشهر، ممقان، لرستان، کرمانشاه و فارس، نقش کلیدی در تولید این محصولات دارند.
چه اتفاقی در بازار حبوبات کشور رخ داده و چرا قیمت‌ها تا این حد نجومی شده است؟
با توجه به آمارهای اعلام شده سرانه مصرف حبوبات در کشور برای هر نفر حدود ۹ کیلوگرم است. بنابراین نیاز سالانه کشور به حبوبات حدود ۷۹۲ هزار تن برآورد می‌شود که 30 تا 35 درصد آن با محصولات وارداتی تأمین می‌شود. درواقع باید سالانه ۲۵۰ تا ۳۰۰ هزارتن واردات در این حوزه صورت گیرد تا بازار حبوبات با مشکل مواجه نشود.
آمارها نشان می‌دهد در ۱۰ ماهه ابتدایی سال گذشته ۹ هزارتن لوبیا قرمز، ۸ هزارتن لوبیا چیتی و ۳ هزارتن لوبیا چشم بلبلی از گمرکات وارد کشور شده است. اما گویا این میزان پاسخگوی نیاز کشور نیست زیرا باید به علت تولید کمی که سال گذشته به‌خاطر شرایط اقلیمی در این حوزه وجود داشته ۴۰ هزارتن حبوبات به کشور وارد می‌شد تا بازار در ثبات قیمتی باقی بماند.
محدودیت واردات منجر به گرانی حبوبات شد
رئیس اتحادیه صنف بنکداران مواد غذایی تهران در گفت‌وگو با روزنامه «ایران» عنوان کرد: «در چند وقت اخیر لوبیا چیتی کیلویی 280 هزار تومان در بنکداری‌ها عرضه می‌شود اما در حال حاضر این محصول را بنکداران با قیمت 310 هزار تومان در اختیار مغازه داران و مشتریان قرار می‌دهند. در واقع به این مبلغ 15 درصد توسط فروشنده‌ها افزوده شده و به دست مصرف کننده نهایی می‌رسد.»
رضا کنگری علت اصلی این افزایش قیمت را محدودیت در واردات دانست و تأکید کرد:« کاهش واردات موجب شده عرضه و تقاضا در بازار پاسخگوی هم نباشند و قیمت این محصولات دستخوش افزایش شود. در حالی که دولت می‌تواند با اقدامات کوچک در خصوص واردات از چنین افزایش قیمت‌هایی پیشگیری کند.»
ارز ترجیحی حبوبات حذف شد
دبیر انجمن حبوبات ایران در گفت‌وگو با «ایران» بیان کرد: «واردات حبوبات دیگر با ارز ترجیحی(ارز 28 هزار و 500 تومانی)انجام نمی‌شود و واردات این محصولات با ارز 70 هزار تومانی صورت می‌گیرد. همین امر موجب شده قیمت تمام شده این محصولات افزایش قابل توجهی داشته باشد.»
عبدی افتخاری افزود: «در حال حاضر حدود 11 هزار تن لوبیا به علت مالیات بر ارزش افزوده در گمرکات مانده که با توجه به شرایط فعلی، دولت باید مشکلات آن را برطرف کند تا این محصولات سریع تر ترخیص شده و وارد بازار شوند.»
وی تأکید کرد: «با وجود اینکه از آبان ماه مکرراً اعلام کردیم که میزان حبوبات موجود در کشور(بخصوص لوبیا چیتی) پاسخگوی مصرف نیست اما وزارتخانه اهمیتی نداد. تا اینکه در زمستان اقدام به ثبت سفارش کردند در حالی که این سفارش‌ها نیز به علت مشکلاتی که ایجاد شده بود، بموقع صورت نگرفت. به همین دلیل در حال حاضر بازار با کمبود برخی از حبوبات بخصوص لوبیا مواجه است.
با توجه به اینکه مسئولین به هشدارهای فعالان این صنف بی‌توجه بودند در ششم اردیبشهت ماه انجمن حبوبات ایران نامه‌ای به وزارت جهاد کشاورزی ارسال کرده که در آن تأکید شده اگر برخی اقدامات بموقع انجام می‌شد، این شرایط به‌وجود نمی‌آمد.»
نگاهی به میزان واردات حبوبات
با توجه به آمار منتشره از سوی گمرک میزان واردات چهار محصول(نخود، لپه، لوبیا چیتی و لوبیا قرمز) در سال گذشته 95 میلیون و 274 هزار و 915 کیلو بوده (بیش از 95 هزار تن) که هزینه آنها نیز 113 میلیون و 526 هزار و 74 دلار ثبت شده است.
براساس آمار اعلامی از این مرکز سال گذشته 12 میلیون و 260 هزار و 708 کیلو گرم لوبیا چیتی از 7 کشور به ارزش 18 میلیون و 685 هزار و 20 دلار وارد کشور شده است. این آمار نشان می‌دهد بیشترین واردات این محصول از کشور امارات متحده عربی به میزان 7میلیون و 527 هزار و 879 کیلو گرم بوده است. علاوه بر آن این محصول از کشورهایی همچون اتیوپی، ازبکستان، افغانستان، ترکیه، فدراسیون روسیه و هنگ کنگ نیز وارد شده است.
در دوازده ماه سال گذشته 10 میلیون و 709 هزار و 607 کیلو گرم لوبیا قرمز به مبلغ 16میلیون و 364 هزار و 955 دلار از 7 کشور اتیوپی، قرقیزستان، ترکیه، فدراسیون روسیه، افغانستان، امارات متحده عربی و قزاقستان وارد کشور شده که 6 میلیون و 487 هزار و 932 کیلوگرم آن یعنی بیشترین حجم آن از کشور امارات بوده است. در واقع این میزان واردات از امارات 9 میلیون و 756 هزار و 939 دلار هزینه در بر داشته است.
با توجه به اینکه تولید داخلی لپه به میزان مورد نیاز است کمترین میزان واردات مربوط به این محصول است به طوری که تنها 400 هزار کیلو از فدراسیون روسیه به ارزش 306 هزار و 891 دلار در سال گذشته واردات در این خصوص داشته‌ایم.
در این دسته از محصولات بیشترین واردات مربوط به نخود است که از 8 کشور امارات، آلمان، ترکیه، عراق، فدراسیون روسیه، کانادا، هند و هنگ‌کنگ واردات صورت گرفته است. از این میان بیشترین میزان واردات از کشور امارت متحده‌عربی بوده است. بر اساس آمار منتشر شده از گمرک در دوازده ماه گذشته 71 میلیون و 997 هزار و 709 کیلو با مبلغ کل 78 میلیون و 169 هزار و 208 دلار واردات نخود داشته‌ایم که از این میزان معادل 41 میلیون و 478 هزار و 233 کیلو با هزینه آن 4 میلیون و459 هزار و 177 دلار از کشور امارات متحده عربی صورت گرفته است.
