در گفت‌وگو با ایلنا مطرح شد؛
افزایش تعداد بانوان تذهیب‌کار در عصر معاصر/ وضعیت معیشت هنرمندان سخت است
رئیس پژوهشکده هنرهای سنتی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری مطرح کرد: وضعیت معیشت هنرمندان در عصر معاصر بسیار سخت و آنها که فعال هستند از روی عشق و علاقه فعالیت دارند. اینکه بتوانند از این راه امرار معاش کنند امکان ندارد و بیشتر آنها شغل دیگری دارند و در کنار آن شغل، تذهیب نیز کار می‌‌کنند.
به گزارش خبرنگار ایلنا، این روزها نمایشگاه زرین نگاره‌های قرآنی در محل وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی برگزار شده و تا ۱۴ اردیبهشت ۱۴۰۱ از ساعت ۹ تا ۱۴ به جز پنجشنبه و جمعه میزبان بازدیدکنندگان است.
سید عبدالمجید شریف زاده (رئیس پژوهشکده هنرهای سنتی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری) با اشاره به آنکه در این نمایشگاه ۴۵ اثر تذهیب از ۲۵ هنرمند شاخص در این رشته به نمایش درآمده‌است، گفت: این آثار متعلق به هنرمندان معاصر هستند که همه آنها از جمله هنرمندان خاص و شاخص کشور هستند. این کارها انتخاب شده و بسیار برجسته هستند و می‌توان آنها را کارهای منحصر به فردی در حوزه تذهیب نامید. از این هنرمندان برای شرکت در این نمایشگاه دعوت به عمل آمده است و از میان آثاری که خلق کرده بودند چند اثر را برای نمایش در نمایشگاه انتخاب و ارسال کردند. کار خاصی از سوی ما سفارش داده نشده بود و هنرمندان متناسب با آثاری که در حوزه تذهیب قرآن داشتند از جمله سرلوح، عطف قرآن، اسماء‌الله، فاتح‌الکتاب و... ارسال کردند.
او درخصوص این مهم که آیا انتخاب این آثار با هدف خاصی انجام گرفته یا فلسفه خاصی در پس برگزاری این نمایشگاه وجود دارد، گفت: یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های تذهیب آن است که از ابتدای امر برای تزیین قرآن مورد استفاده بود و از این رو ارتباط تذهیب با قرآن و کتابت قرآن بسیار نزدیک است. برخی از تذهیب‌ها برای تاکیداتی که در کتابت وجوددارد و حتا برای سر لوحه‌ها مورد استفاده بود و البته در طول تاریخ دچار تحولاتی شده که بنابر شرایط و ویژگی‌های اجتماعی و روحیات هنرمند رقم خورده است. اما در کل می‌توان گفت هیچگاه این ارتباط تنگاتنگ بین قرآن و تذهیب کم رنگ نشده است. این مهم‌ترین ویژگی است که معمولا در حوزه کتابت قرآن کریم مورد توجه قرار می‌گیرد. از این رو همواره مذهب‌کاران در رابطه با قرآن فعالیت‌های خاص خود را دارند و آثاری در این حوزه خلق می‌‌کنند. از دیگر سو این روزها با قرار گرفتن در ماه مبارک رمضان و البته شب‌های احیا توجه بیشتر به قرآن و کتابت آن مد نظر قرار گرفته است.
شریف‌زاده در پاسخ به این سوال که کتابت و تذهیب قرآن کریم طی قرن‌ها با فراز و فرودهای خاصی که ناشی از شرایط اجتماعی و اقتصادی بوده همراه شده است، اکنون و در عصر معاصر این تغییرات چگونه است، گفت: نمونه کارهایی که در دوره معاصر انجام می‌گیرد، پرکارتر و زیباتر است. هرچه جلوتر می‌رویم شاهد آن هستیم که هنرمندان سعی می‌‌کنند کارها را زیباتر خلق کنند از این رو شاهد آن هستیم که در عصر معاصر، آثار تذهیب خلق شده نسبت به عصرهای گذشته از تکنیک قوی‌تر و بهتر و البته رنگ‌های متنوع‌تر و طرح‌های جدیدتر برخوردار هستند. درواقع می‌توان گفت علاوه بر پیشرفت در تکنیک به کار گرفته شده در تذهیب شاهد تنوع در طرح ها و نقش‌های تذهیب‌کاران نیز هستیم. ظرافت و زیبایی آن نیز قابل توجه است.
او با اشاره به آنکه استفاده از رنگ‌هایی مانند طلا و لاجورد در تذهیب‌های عصر حاضر بیشتر شده‌است، گفت: از آنجا که امکان دسترسی به طلا بیشتر شده از این رو طلا اندازی در کارها بیشتر دیده می‌شود.
به گفته رئیس پژوهشکده هنرهای سنتی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، بیشتر آثاری که در این نمایشگاه به نمایش گذاشته شده است از آن بانوان است و این روزها شاهد روی آوردن هنرمندان خانم به این حوزه هستیم و حتا تعداد بانوان مذهب‌کار از آقایان بیشتر شده است. شاید بتوان دقت عمل و ظریف کاری و حوصله بیشتر خانم‌ها یکی از دلایل روی آوردن آنها به کار تذهیب دانست.
شریف‌زاده در ادامه در پاسخ به این سوال که آیا در عصر حاضر همانند قرون میانی، سفارش کار تذهیب و کتابت قرآن کریم به هنرمندان قابل توجه است و آیا می‌توانند از این راه امرار معاش کنند، گفت: خیر. متاسفانه اینگونه نیست. وضعیت معیشت هنرمندان در عصر معاصر بسیار سخت و دشوار شده و آنهایی که فعال هستند از روی عشق و علاقه فعال هستند و اینکه بتوانند از این راه امرار معاش کنند امکان ندارد و بیشتر آنها شغل دیگری دارند و در کنار آن شغل، تذهیب نیز کار می‌‌کنند.
رئیس پژوهشکده هنرهای سنتی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری درخصوص فعالیت‌هایی که این مجموعه می‌تواند در حوزه هنرهای سنتی داشته باشد، نیز گفت: بیشترین فعالیت ما در حوزه معرفی و شناخت این هنرمندان و آثارشان است و همچنین می‌توانیم فضایی برای نمایش آثار آنها و معرفی‌شان ایجاد کنیم.
