موانع زبانی که در گذشته روند معرفی فرهنگ ایران را کند می‌کرد با هوش مصنوعی قابل رفع است
رایزن فرهنگی ایران در اندونزی گفت: پیشرفت هوش مصنوعی در سال‌های اخیر، شرایط تازه‌ای را در حوزه‌های مختلف زندگی بشر به‌وجود آورده است؛ از اقتصاد و صنعت گرفته تا علوم انسانی، آموزش و فرهنگ. طبیعتاً دیپلماسی فرهنگی نیز از این قاعده مستثنی نیست.
به گزارش ایلنا، محمدرضا ابراهیمی رایزن فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در اندونزی با بیان اینکه ما در جهانی زندگی می‌کنیم که تعاملات فرهنگی بیش از هر زمان دیگری «مبتنی بر داده» و «شبکه‌ای» شده‌اند، افزود: در چنین فضایی هوش مصنوعی می‌تواند به رایزنی‌های فرهنگی کمک کند تا پیام فرهنگی ایران را سریع‌تر، مؤثرتر و دقیق‌تر به مخاطبان جهانی منتقل کنند. برای نمونه در حوزه تولید محتوا، فناوری های هوش مصنوعی این امکان را فراهم آورده‌اند که محتوای فرهنگی ـ اعم از متن، تصویر، ویدئو و روایت ـ در زمان کوتاه و با هزینه کم تولید شود و به زبان های مختلف در دسترس قرار گیرد.
وی با اشاره به اینکه موضوع هوش مصنوعی برای ما که در کشوری با تنوع زبانی و فرهنگی فعالیت می‌کنیم اهمیت زیادی دارد، ابراز کرد: بسیاری از موانع زبانی که در گذشته روند معرفی فرهنگ ایران را کند می‌کرد، امروز با ابزارهای ترجمه هوشمند قابل رفع است. همچنین می‌توان از این فناوری برای طراحی تورهای مجازی در موزه‌ها و اماکن تاریخی، ایجاد پلتفرم‌های گفت‌وگو با مخاطبان خارجی و تحلیل بازخوردها و گرایش‌های فرهنگی جامعه میزبان استفاده کرد. به بیان ساده هوش مصنوعی به ما کمک می‌کند «بهتر بشنویم»، «بهتر بفهمیم» و «بهتر ارتباط بگیریم».
ابراهیمی بر ضرورت توجه به فرهنگ و هویت در روند توسعه هوش مصنوعی تاکید کرد و گفت: اگر فناوری بدون توجه به زبان، اخلاق، سنت ها و نظام معنایی جامعه به کار گرفته شود، ممکن است به‌جای تقویت هویت، به تدریج آن را کمرنگ کند. بنابراین لازم است که متخصصان هوش مصنوعی در کشور، در کنار مهارت‌های فنی، نگاه فرهنگی نیز داشته باشند. زبان فارسی و گویش‌های ایرانی باید به عنوان یکی از پایه‌های اصلی پروژه‌های هوش مصنوعی تقویت شود؛ چرا که زبان فقط ابزار ارتباط نیست، حامل حافظه تاریخی و معناست. همچنین، لازم است در طراحی و استفاده از الگوریتم ها به اصول اخلاقی، کرامت انسانی، و حساسیت‌‌های اجتماعی توجه شود؛ امری که سنت حکمت ایرانی ـ اسلامی ظرفیت‌های فراوانی برای راهنمایی آن دارد.
ایرانِ فرهنگی نیازمند محتوایی از دل خود؛ ضرورت تقویت روایت‌های بومی از فرهنگ و تمدن ایرانی
رایزن فرهنگی ایران در اندونزی با تاکید بر اینکه میان رایزنان فرهنگی در مواجهه با موضوع هوش مصنوعی با چالش‌هایی روبه‌رو می‌شوند، ادامه داد: نخست آنکه سرعت تحول هوش مصنوعی بسیار بالاست و اگر رایزن با این روند همراه نشود، امکان دارد فاصله‌ای میان او و فضای رسانه‌ای جامعه میزبان ایجاد شود. دوم کیفیت محتوا اهمیت ویژه‌ای دارد؛ اگر محتوا ضعیف تولید شود، حتی بهترین ابزارهای هوشمند هم نمی‌توانند تصویر مثبتی از ایران بسازند. چالش دیگر وابستگی به پلتفرم‌های خارجی است که گاهی محدودیت‌‌های سیاسی و رسانه‌ای ایجاد می‌کند.
وی برای غلبه چالش‌های موجود در مواجهه با هوش مصنوعی، چند راهکار پیشنهاد و توضیح داد: رایزنان فرهنگی باید به‌صورت مستمر با تحولات رسانه‌ای و فناوری آشنا شوند و برای این کار دوره‌های تخصصی کوتاه‌مدت می‌تواند بسیار مؤثر باشد. تولید محتوای بومی و باکیفیت درباره فرهنگ و تمدن ایران باید در اولویت قرار گیرد؛ زیرا هوش مصنوعی صرفاً سرعت دهنده و توزیع‌کننده پیام است، نه سازنده آن.
ابراهیمی افزود: ارتباط میان مراکز فرهنگی و دانشگاهی ایران با گروه‌های فعال در حوزه هوش مصنوعی باید تقویت شود تا روایت ایرانی از فرهنگ و تاریخ ما در قالب‌های نوین بازتولید شود. نهایتاً باید بر این نکته تأکید کرد که هوش مصنوعی جایگزین ارتباط انسانی نمی‌‌شود. دیپلماسی فرهنگی همچنان برتفاهم، گفت‌وگو، اعتماد و حضور انسانی استوار است. فناوری فقط ابزار کمک‌کننده است.
رایزن فرهنگی ایران در اندونزی همچنین، بیان کرد: در یک جمع‌بندی کوتاه می‌توان گفت هوش مصنوعی فرصتی است برای آنکه روایت ایران با زبان جدید، قالب جدید و سرعت جدید به جهان عرضه شود. اما این روایت زمانی اثرگذار خواهد بود که بر ریشه‌های عمیق فرهنگی و هویتی ایران تکیه داشته باشد.
