لرزش گورستان‌های عصرآهن و پناهگاههای صخره ای چندهزارساله به‌دنبال انفجارهای پیاپی معدن سیمان گیلان سبز دیلمان!
فعالیت‌های مداوم و انفجارهای پیاپی معدن و کارخانه سیمان گیلان سبز در منطقه دیلمان، نه تنها لرزه به جان گورستان‌های عصرآهن و پناهگاههای صخره ای چندهزار ساله انداخته است که باعث آسیب به بستر طبیعی و خدشه به لایه های فرهنگی باستان شناسی و همچنین آسیب به چشم انداز فرهنگی این کوه ها و تپه ها در منطقه دیلمان به‌ویژه در روستای عاشورآباد شده است. براساس گزارش‌های محلی، درحال‌حاضر جای محوطه‌های تاریخی شناسایی نشده در این منطقه را تردد مداوم چرخ‌های ماشین‌آلات سنگین معادن و گودال‌های عمیق حفاران غیرمجاز گرفته است.
به‌گزارش خبرنگار ایلنا، حدود دو دهه از فعالیت معدن و کارخانه سیمان گیلان سبز منطقه دیلمان می‌گذرد. طبق گفته شاهدان محلی و کنشگران میراث‌فرهنگی و زیست‌محیطی و همچنین گزارش‌های مدیر کل میراث‌فرهنگی وقت گیلان، فعالیت این کارخانه بدون پایش و نظارت محیط‌‌زیست و خارج از تعهدات‌اش بوده است. برداشت‌های مداوم و غیراصولی توسط معدن و کارخانه سیمان باعث شده، محوطه‌های تاریخی ارزشمند این منطقه که عمدتا مربوط به گورستان‌های عصر آهن تا دوره اسلامی می‌شود با تخریب جدی مواجه شوند.
یکی از اهالی محل که نامه‌نگاری‌های بسیاری نیز با منابع‌طبیعی و میراث‌فرهنگی تهران کرده است به ایلنا می‌گوید: کارخانه سیمان گیلان سبز که دو دهه است بدون هیچ پایش محیط زیستی و آمایش اصولی سرزمینی در روستای گولک منطقه دیلمان ساخته شده و در حال فعالیت است نه تنها روستاهای اطراف کارخانه و معدن بلکه به صورت کلی منطقه دیلمان را از بسیاری جهات به شدت مورد آسیب قرار داده است.
این شاهد محلی با بیان اینکه محل استقرار معدن این کارخانه در روستای عاشورآباد قرار دارد ادامه می‌دهد: معدن در بالادست روستای عاشورآباد واقع شده و کارخانه سیمان در روستای پایین دست به نام گولک احداث شده است و متاسفانه معدن به صورت بی رویه و بدون هیچ اصولی به‌طور مداوم و پیاپی در حال برداشت است.
او می‌گوید:کوه هایی که هزاران بلکه میلیون ها سال از عمرشان می‌گذرد با انفجارهای عظیم تکه تکه شده و برای سود بیشتر بار کامیون ها شده و به کارخانه برده می‌شوند. این درحالی است که منطقه‌ای که معدن در آن فعالیت می‌کند نه‌تنها به‌لحاظ پوشش گیاهی دارای گونه های خاص و گاها ممنوع القطع است که از محوطه‌های بسیار غنی میراث فرهنگی و دارای آثار فرهنگی ـ تاریخی است.
این منبع آگاه که نامش در خبرگزاری ایلنا محفوظ است ادامه می‌دهد: معدنِ کارخانه سیمان کاملا به کوه سیدسرا چسبیده است که در بالادست این کوه دو نیایش‌گاه، و در دامنه آن غار و پناهگاههای صخره ای چند هزار ساله قرار گرفته‌‌اند و فعالیت‌های معدن‌کاوی در همجواری کوه سید سرا درحالی بخش‌هایی از این کوه را نیز مورد تعرض قرار داده است که این کوه با شماره ثبت های ۱۰۶۸۱ ( سیدسرا آ) و ۱۰۶۵۵ ( سید سرا ب)در فهرست میراث ملی کشور به ثبت رسیده است.
این فعال میراث‌فرهنگی با تاکید بر اینکه در برداشت های بی رویه معدن، گورستان‌هایی متعلق به عصر آهن تا احتمالا دوره اسلامی مورد دستبرد و تخریب قرار گرفته اند. همچنین پناهگاه های صخره ای چند هزار ساله در دامنه کوهی که دارای شماره ثبت ملی است مورد آسیب واقع شده اند.
او افزود: در کنار تخریب‌های صورت گرفته در کوه سیدسرا و کوه مجاور آن تپه هایی تاریخی در پایین دست‌کوه با پوشش جنگلی به دور از بررسی‌های کافی باستان‌شناسان، مورد تجاوز ماشین‌آلات سنگین قرار گرفته و زیر چرخ های معدن در حال نابودی است. درحال‌حاضر نیز بخش عمده‌ای از درختان این محوطه تاریخی قطع شده‌اند. همچنین یکی از این تپه ها که دارای آثار تاریخی ـ فرهنگی است محل قرار گیری زاغه مهمات معدن شده است!
او افزود: با توجه به بررسی هایی که در دهه ۸۰ در این منطقه صورت گرفته است، قدمت روستای عاشورآباد به اواخر هزاره دوم و اوایل هزاره اول ق. م می رسد که دارای محوطه های گورستانی ـ استقراری، مربوط به این دوره است. همچنین در کاووش های باستان شناسی مربوط به دهه های گذشته در روستای دیارجان که در مجاورت و در فاصله ی بسیار کمی از این روستا و این محوطه ها قرار گرفته است آثار فرهنگی ، تمدن کورا ـ آرس ( عصر برنز) یافت شده است.
«مجید کوهی» معاون میراث‌فرهنگی استان گیلان نیز در این رابطه اعلام کرد: بنده هفته گذشته یک بازدید میدانی و مقدماتی از این منطقه داشتم با چنین صحنه‌هایی مواجه نشدم با این حال این هفته طبق دستوری که از وزارتخانه آمده این هفته برای بازدید مجدد و پیمایش منطقه می‌روم تا مطمئن شوم. اما تا جایی که در جریان قرار دارم چنین اتفاقاتی رخ نداده است.
معاون میراث‌فرهنگی استان گیلان ادامه داد: به نظر می‌رسد اهالی روستاها برای آنکه زیست‌بوم منطقه به‌هم ریخته است کمی شلوغ می‌کنند. من از کوه سیدسرا بازدید کرده‌ام و می‌توانم بگویم کوه سیدسرا آسیب ندیده است. جایی که دارد برداشت معادن صورت می‌گیرد یک دامنه و دره با قله سیدسرا فاصله دارد و نزدیک به قله سیدسرا نمی‌شوند و ما به‌طور مداوم درحال رصد هستیم.
او گفت: مقابل این کوه که گفته می‌شود یک تپه باستانی است آنجا تپه‌ای وجود ندارد آنجا مکانی است که نیروی انتظامی هم ورود پیدا کرده و مواد انفجاری را در آنجا انبار کرده‌اند تا در انفجار معادن مورد استفاده قرار دهند در آن نقطه محوطه تاریخی نداریم. بیشتر ما گورستان و محوطه و سایت‌های روباز داریم و تپه‌های ما بیشتر روی تپه ماهورهایی است که به صورت گل تپه شکل می‌گیرد.
به گفته کوهی، معادن بیشتر با دیواره کوه‌ها و صخره‌ها کار دارد و بیشترین تپه‌های ما در دشت‌ها هستند. روستا در پایین دست است و آنجا منکر تپه‌ها و محوطه‌های باستانی نیستم اما معدن و کارخانه و ماشین‌آلات آن با این محوطه‌ها کاری ندارند آنها از ریشه کوه به سمت صخره در ارتفاعات را برداشت می‌کنند و هیچ کاری با دشت ندارند و فعالیت‌های معدن بیشتر در راس قله و در حاشیه دامنه کوه شروع می‌شود.
او گفت: با این حال هفته آینده با یگان حفاظت میراث‌فرهنگی گیلان قرار است از منطقه بازدید شود ضمن اینکه در این رابطه وزارتخانه نیز نامه زده و باید پیگیری شود.
کوهی تاکید کرد: بعد از بازدیدهای میدانی قطعا نتایج بازدیدها را هفته آینده اعلام خواهیم کرد.
