بقایی در نشست خبری:
هر وقت تشخیص دهیم دیپلماسی ثمربخش است از آن استفاده می‌کنیم
سخنگوی وزارت امور خارجه در رابطه با مذاکره با اروپایی‌ها بعد از فعال شدن مکانیزم ماشه گفت: واقعیت این است که رویکرد سه کشور اروپایی، به‌ویژه در دو سه ماه گذشته، غیرمسئولانه و مخرب بوده است. این کشورها از سازوکار حل اختلاف سوءاستفاده کردند و هر سه شرطی که اروپایی‌ها گذاشتند، شروطی غیرمنطقی بود. آن‌ها نتوانستند خود را به عنوان یک طرف مذاکراتی بالغ نشان دهند. شرایط نسبت به گذشته متفاوت است. ما معتقدیم مسیر دیپلماسی بسته نمی‌شود و هر وقت تشخیص دهیم ثمربخش است از دیپلماسی استفاده می‌کنیم، ولی به نظر می‌رسد دیپلماسی با این سه کشور ثمربخش نیست.
به گزارش خبرنگار ایلنا، اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه، در نشست خبری خود روز دوشنبه ۱۴ مهرماه ۱۴۰۴ گفت: خوشحالم که بعد از دو هفته غیبت در خدمت‌تان هستم. البته دستگاه دیپلماسی دو هفته پرکار را در حاشیه سفر نیویورک تجربه کرد. مهم‌ترین موضوع روز، چه در سطح منطقه و چه در سطح بین‌المللی، ادامه نسل‌کشی در فلسطین اشغالی است. کماکان فلسطینی‌های بی‌گناه در معرض کشتار هستند و به دلیل قطعی تحمیلی به غزه، بر اساس آمارهای معتبر، نزدیک به ۸۰ هزار نفر کشته شدند و کل غزه تبدیل به تلی از خاک شده است.
وی افزود: متأسفانه شاهد هستیم که سازمان ملل از هر اقدام عملی برای توقف نسل‌کشی درمانده است. در همین رابطه، کارزار بین‌المللی برای شکست حصر غیرقانونی ادامه دارد. توقف کاروان حمایت از مردم فلسطین خود دلیل اطمینان از نسل‌کشی در دو سال گذشته است.
سخنگوی وزارت امور خارجه در رابطه با مذاکره با اروپایی‌ها بعد از فعال شدن مکانیزم ماشه گفت: واقعیت این است که رویکرد سه کشور اروپایی، به‌ویژه در دو سه ماه گذشته، غیرمسئولانه و مخرب بوده است. این کشورها از سازوکار حل اختلاف سوءاستفاده کردند و هر سه شرطی که اروپایی‌ها گذاشتند، شروطی غیرمنطقی بود. ما تصمیم گرفتیم با آژانس وارد گفت‌وگو شویم و توافقی هم حاصل شده بود که مورد رضایت آژانس بود.
بقایی گفت: حتی کشورهای اروپایی هم استقبال کردند ولی بعداً آن را رد کردند. شرط غیرمنطقی از سوی آن‌ها برای گفت‌وگوی ایران و آمریکا غیرقابل قبول بود. آن‌ها نتوانستند خود را به عنوان یک طرف مذاکراتی بالغ نشان دهند. شرایط نسبت به گذشته متفاوت است. ما معتقد هستیم مسیر دیپلماسی بسته نمی‌شود و هر وقت تشخیص دهیم ثمربخش است از دیپلماسی استفاده می‌کنیم، ولی به نظر می‌رسد دیپلماسی با این سه کشور ثمربخش نیست.
وی در رابطه با دیدار عراقچی با دبیرکل سازمان ملل و دلایل ایران برای غیرقانونی اعلام کردن «اسنپ‌بک» گفت: ما نشست مهمی با دبیرکل داشتیم و گفت‌وگوهای صریحی مطرح شد. اقدام سه کشور اروپایی در استفاده از اسنپ‌بک نیز مطرح شد و ما تفسیر علت غیرقانونی بودن آن را بیان کردیم. قطعنامه‌هایی که از سال ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۰ صادر شد، عموماً با اجماع یا بدون مخالفت اعضای دائمی شورای امنیت بود. حال آن را با امروز مقایسه کنید که دو عضو دائمی شورای امنیت با آن مخالفت کردند.
بقایی عنوان کرد: اساساً ما قائل به تصمیم شورای امنیت نیستیم، چون از نظر حقوقی تصمیمی اتخاذ نکرده است. لذا این موضوعات را به تفصیل به دبیرکل متذکر شدیم. مفاد قطعنامه ۲۲۳۱ باید ۲۶ مهرماه خاتمه پیدا کند و پرونده هسته‌ای ایران از دستور کار خارج شود. کاری که اروپایی‌ها کردند، از نظر حقوقی باعث آشفتگی در سازمان ملل شده است، چون مشخص نیست دقیقاً چه چیزی را برگردانده‌اند.
سخنگوی وزارت امور خارجه یادآور شد: این اقدام بیش از آنکه مبتنی بر قوانین باشد، نوعی لجاجت در راستای منافع آمریکا است. بیانیه دبیرخانه سازمان ملل متحد در خصوص بازگشت تحریم‌ها قانونی نیست. یکی از اعضای دائمی شورای امنیت نیز این موضوع را با صراحت مطرح کرده است. انتظار داریم در راستای صیانت از منشور ملل متحد، از تبعیت از اقدام این سه کشور اروپایی خودداری کنند.
بقایی درباره اظهارات گروسی مبنی بر استمرار دیپلماسی و رد متهم شدن گزارشش که باعث حمله به ایران شده است، گفت: ما حتماً مسئول حملات غیرقانونی به تأسیسات ایران را رژیم صهیونیستی و آمریکا می‌دانیم، ولی همواره تأکید کرده‌ایم گزارش آژانس و سوءاستفاده غربی‌ها از آن بهانه‌ای ایجاد کرد برای سوءاستفاده اسرائیل و آمریکا. گزارش‌های آژانس هیچ مدرکی مبنی بر غیرصلح‌آمیز بودن فعالیت‌های هسته‌ای ایران مطرح نکرده است و این گزاره درستی است.
وی گفت: بنابراین آژانس باید این اقدامات متجاوزانه اسرائیل را محکوم می‌کرد؛ نه فقط به این دلیل، بلکه بر اساس اسناد آژانس، هرگونه حمله به تأسیسات هسته‌ای ممنوع است. همواره این نکته را مطرح کرده‌ایم که آژانس باید به مسائل فنی خود بپردازد. امیدواریم این اتفاقات درسی برای آژانس و مسئولان باشد که در حیطه وظایف خود اظهار نظر کنند.
سخنگوی وزارت امور خارجه درباره وضعیت دو زندانی فرانسوی در ایران و ایرانی زندانی‌شده در فرانسه و تبادل آن‌ها با دولت فرانسه گفت: دو تبعه فرانسوی که در ایران دستگیر شدند، اتهامات مشخصی دارند و تبعه‌ای که در فرانسه بازداشت شده است، بازداشتش غیرقانونی بوده است. ما به واسطه وظایف ذاتی خود پیگیر حقوق خانم اسفندیاری هستیم. در آخرین نوبت، شخص سفیر برای سومین بار با ایشان دیدار داشته است.
وی ادامه داد: پرونده ایشان در مرحله تحقیقات است. ما برای اینکه سرعت ببخشیم به این جریان، موضوع آزادی دو زندانی فرانسوی را مدنظر قرار دادیم. کارهای لازم در سطح وزارت خارجه انجام شده است و تصمیم‌گیری در این خصوص در دست انجام است.
بقایی درباره برنامه مذاکره با اروپا گفت: فعلاً برنامه‌ای برای مذاکره نداریم. ما متمرکز بر بررسی آثار و تبعات اقدام سه کشور اروپایی و آمریکا هستیم. طبیعی است دیپلماسی به مفهوم ادامه رایزنی‌ها ادامه داشته باشد.
وی در خصوص ادعاهای وزیر خارجه آمریکا علیه ایران گفت: در مورد اظهارنظر آنان و افتخار به عمل مجرمانه، هر بار گفتن همان اظهارات بار حقوقی را برای آمریکا سنگین‌تر می‌کند. این موضوع برای ملت ایران ثابت می‌کند آمریکا یک طرف قانون‌شکن است. تکرار این گزاره که «برنامه هسته‌ای ایران را عقب انداختیم» هیچ تردیدی در اقدام غیرقانونی آنان ایجاد نمی‌کند.
بقایی درباره اعمال محدودیت برای حضور ورزشکاران کشورمان در آمریکا عنوان کرد: مسائل مربوط به ورزش را باید در زمین ورزش و در چارچوب‌های حقوقی بین‌المللی مرتبط با ورزش دنبال کرد. امیدواریم دولت آمریکا از اعمال غرض‌ورزی‌های سیاسی و سیاست‌زدگی در حوزه ورزش خودداری کند.
سخنگوی وزارت امور خارجه گفت: دولت آمریکا به عنوان یکی از میزبانان المپیک وظایف مشخصی در قبال هیأت‌های ورزشی کشورها دارد. مراجع ورزشی از طریق فیفا و سایر نهادها پیگیر این موضوع هستند و امیدواریم بحث روادید ورزشکاران برای شرکت در رویدادهای ورزشی در آمریکا به موقع انجام شود.
وی ادامه داد: ما از هیچ اقدامی برای تسریع در این موضوع فروگذار نخواهیم کرد و نگرانی خود را در مورد سوءاستفاده از میزبانی برای اعمال نیات سیاسی علیه ورزشکاران ایرانی اعلام می‌کنیم. اما شاهد بودیم که در مورد هیأت نمایندگی دیپلماتیک ایران، آمریکا از جایگاه مقر و میزبانی برای عدم صدور روادید بخش قابل توجهی از هیأت نمایندگی ایران خودداری کرد.
بقایی درباره صحبت‌های استاندار اردبیل مبنی بر بسته شدن مراودات تجاری و گردشی با جمهوری آذربایجان گفت: این موضوع در دست پیگیری است.
وی درباره لازم‌الاجرا شدن معاهده مشارکت جامع راهبردی بین ایران و روسیه بیان کرد: معاهده مزبور در دی‌ماه ۱۴۰۳ توسط رؤسای جمهور دو کشور امضا و پس از طی مراحل تشریفات تصویب، در دهم مهر لازم‌الاجرا شد. این یک روند قانونی عادی بود که به‌صورت اتفاقی همزمان شد با تحولات نیویورک و موضوع موسوم به بازگرداندن قطعنامه‌های خاتمه‌یافته شورای امنیت. ایران قطعاً کشوری انزواپذیر نیست. سابقه تحریم‌های ایران به دهه ۱۹۵۰ میلادی و متعاقب ملی شدن صنعت نفت بازمی‌گردد. از آن زمان، کشور درگیر تحریم‌های ظالمانه بوده است. فارغ از همه این موارد و تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی، هر دو کشور مصمم به ادامه جدی روابط خود هستند.
بقایی در خصوص بازگشت اتباع ایرانی از آمریکا گفت: آنچه رخ داد، برخورد تبعیض‌آمیز هیأت حاکمه آمریکا با ایرانیان بود. به دلایل مختلف، تعدادی از ایرانیان خواستند از آمریکا خارج شوند که برخی از آنان چند دهه در آمریکا اقامت داشتند. ما به‌عنوان دولت ایران، همواره استقبال کرده‌ایم که هر زمان هموطنان اراده کنند، به وطن خود بازگردند؛ این یک حق برای آنان است. قطعاً ورود اتباع ایرانی به کشورشان آزاد است. نمی‌توان گفت تفاهمی حاصل شد؛ بلکه محدودیت‌هایی بر این ایرانیان اعمال کردند و برخوردهای بسیار ناشایستی با آنان انجام شد که از لحاظ حقوق بین‌الملل، نقض تعهدات آمریکا محسوب می‌شود. ۵۳ نفر از این افراد که در معرض محدودیت‌های آمریکا بودند، به کشور بازگشتند.
بقایی درباره روابط سوریه و ایران گفت: موضع ما تأکید بر احترام به یکپارچگی سرزمینی و حفظ حاکمیت سوریه است. همچنین تأکید داریم که سوریه باید بتواند از خود در برابر اشغالگری و تجاوزات مستمر اسرائیل دفاع کند؛ این موضع روشنی است. آینده سوریه باید بدون دخالت و مداخله خارجی و توسط مردم این کشور تأمین و تضمین شود. درباره روابط دوجانبه اعلام کردیم که عجله‌ای نداریم؛ در عین اینکه آماده تعامل با همه کشورهای منطقه هستیم و اعتقاد داریم ثبات و امنیت در سوریه لازمه ثبات و امنیت در کل منطقه است، تحولات سوریه را با دقت رصد می‌کنیم و معتقدیم این بر عهده حاکمان سوریه است که درباره نحوه تعامل خود با سایر کشورهای منطقه تصمیم‌گیری کنند.
سخنگوی وزارت امور خارجه درباره اقدامات ترکیه مبنی بر صدور ابلاغیه‌ای برای اعمال مفاد قطعنامه‌های شورای امنیت گفت: به نظر ما، این اقدام غیرضروری و از لحاظ استدلال‌هایی که پیش‌تر بیان شد، غیرقانونی تلقی می‌شود؛ زیرا مبناها و پیش‌فرض‌هایی که برای اقدام سه کشور اروپایی در بازگرداندن قطعنامه‌های خاتمه‌یافته شورای امنیت وجود دارد، غیرقانونی است. درخواست ما از همه کشورها، به‌ویژه کشورهای همسایه و دوست، این است که از اثر‌دهی به تصمیمی غیرقانونی و بدون رعایت رویه‌های قانونی شورای امنیت خودداری کنند. نهادها و شرکت‌هایی که در این ابلاغیه از آن‌ها نام برده شده، هیچ‌کدام در ترکیه دارایی یا حسابی نداشتند. سخنگوی سازمان انرژی اتمی نیز موضع روشنی گرفت و صراحتاً گفت هیچ دارایی از این حساب‌ها توقیف نشده است.
بقایی درباره پیشنهادات مطرح‌شده در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل گفت: هیأت ایران در ادامه رایزنی‌های دو تا سه ماهه، از هیچ کوششی برای جلوگیری از تحقق اقدام غیرقانونی سه کشور خودداری نکرد. ما هم با ابتکارهای مشخصی به نیویورک رفتیم و هم در مواجهه با ابتکارات مطرح‌شده، انعطاف منطقی نشان دادیم. حداقل سه نوبت طرف‌های اروپایی پیشنهاداتی مطرح کردند که بین دو طرف تبادل شد و به نوعی پذیرفتند، اما ظاهراً نتوانستند آمریکا را مجاب کنند. این نشان می‌دهد از ابتدا، از زمان صدور بیانیه ریاستی رئیس‌جمهور آمریکا در چهارم فوریه ۲۰۲۵، که یکی از بندهای آن وزارت خارجه آمریکا را مکلف به پیگیری بازگرداندن قطعنامه‌های شورای امنیت می‌کرد، این موضوع مبنا و دستورالعمل طرف‌های غربی قرار گرفته و هیچ‌یک از پیشنهادات مطرح‌شده را جدی نگرفتند. در سه تا چهار نوبت پیشنهاد شد که در نشست چندجانبه‌ای با حضور نماینده آمریکا، موضوعات و ابتکارات مطرح شود و ما مخالفتی نکردیم. اتفاقاً با حسن نیت کامل این ایده را پذیرفتیم، حتی پیش از اعزام به نیویورک. اما در هر دو تا سه مورد، طرف‌های مقابل به انحای مختلف از برگزاری این نشست چندجانبه طفره رفتند. هر آنچه معقول و منطقی بود و می‌توان آن را «پیشنهادات منطقی و عزتمندانه ایران» نامید، از سوی ما مطرح یا مورد بررسی قرار گرفت، اما طرف‌های مقابل یا اراده لازم یا توان لازم را برای ایجاد اجماع در خود برای رسیدن به راه‌حل معقول و منطقی نداشتند.
بقایی در خصوص حضور کارشناسان آژانس در ایران گفت: در حال حاضر هیچ بازرسی از آژانس در ایران نداریم و آخرین بازرسی‌ها حداقل ۱۰ روز پیش در نیروگاه بوشهر انجام شد که آن هم در چارچوب قرارداد مربوط به روسیه و برای انجام کارهای فنی صورت گرفت. اینکه در آینده چه اقداماتی انجام شود، باید توسط مرجع ذی‌صلاح که در این خصوص شورای عالی امنیت ملی است، تصمیم‌گیری شود. تفاهم قاهره اکنون دیگر کارایی ندارد و قابل اجرا شدن نیست، به دلیل شرایطی که طرف‌های غربی ایجاد کرده و به نوعی بر این موضوع تحمیل کردند.
بقایی درباره مذاکره حماس و اسرائیل برای بررسی طرح صلح ترامپ گفت: ما بیانیه صریحی منتشر کردیم و موضع ما روشن است. از هر ابتکاری که در این مرحله منجر به توقف نسل‌کشی و فراهم شدن کمک به غزه شود، استقبال می‌کنیم. از موضع گروه‌های مقاومت فلسطینی درباره طرحی برای تعیین سرنوشت بر اساس حقوق فلسطینی‌ها باخبریم و نسبت به خطرات و مسائل جدی که می‌تواند به بهانه پیگیری این طرح برای فلسطین و منطقه ایجاد شود، نگرانی داریم. همه طرف‌های ذی‌ربط را دعوت می‌کنیم که با چشمان باز این مسئله را دنبال کنند. تصمیم‌گیری درباره فلسطین باید توسط مردم فلسطین و بدون فشار طرف‌های مختلف انجام شود.
سخنگوی وزارت امور خارجه درباره نشست چهارجانبه ایران، روسیه، پاکستان و چین در خصوص افغانستان تصریح کرد: نشست‌های چهارجانبه ایران، روسیه، پاکستان و چین در رابطه با افغانستان سابقه طولانی دارد و فی‌نفسه نشان‌دهنده دغدغه کشورهای همسایه افغانستان نسبت به تحولات این کشور است. از ابتدا بنای این نشست بر اساس خیرخواهی نسبت به افغانستان و تلاش برای کمک به این کشور بوده است. همچنین موضوعات متنوعی در دستور کار قرار دارد. یکی از نگرانی‌ها، بحث مداخلات خارجی است. قطعاً موضوع ایجاد پایگاه‌های نظامی در افغانستان، مسئله‌ای نگران‌کننده برای کشورهای منطقه است. ائتلاف‌ها در افغانستان پیش‌تر چیزی جز خرابی و ناامنی به همراه نداشتند و مسائل فعلی افغانستان نتیجه اقدامات آمریکا است.
وی درباره حملات اسرائیل و عربستان به یمن گفت: ما تأکید داریم که حاکمیت ملی و تمامیت سرزمینی یمن باید توسط همه طرف‌های ذی‌ربط حفظ شود. اقدامات رژیم صهیونیستی نشانگر توسعه‌طلبی این رژیم است. رژیم به‌صورت مکرر لبنان را مورد حمله قرار می‌دهد و همچنین یمن را هدف قرار می‌دهد. ما این حملات را قاطعانه محکوم می‌کنیم.
سخنگوی وزارت امور خارجه درخصوص دستاوردهای برجام گفت: در اینکه ما از تجارب گذشته درس بگیریم یک امر قطعی است. ما حتما به صورت مستمر روندهایی که منجر به اتفاقات امروز شد را آسیب شناسی می‌کنیم. اینکه در درون سامانه حکمرانی آمریکا با چه ذهنیتی وارد مذاکرات شدند می‌تواند موضوع پژوهش‌ها باشد. برای ما عملکرد دولت‌های آمریکا ملاک است.
وی ادامه داد: دولت ترامپ در سال ۲۰۱۸ بدون هیچ دلیل موجهی و به خاطر اینکه صرفا اقدام دولت قبلی را نمی‌پسندید از توافق خارج شد. اما از نظر ما، بیشتر، این اقدامات رژیم صهیونیستی بود که منجر به اتفاقات شد. امروز هم شاهد همین هستیم و این یک طنز تلخ است. تنها طرفی که عضو ان‌پی‌تی نیست و در حال نسل کشی است مدعی این است که ایران به دنبال سلاح هسته‌ای است. این ثابت شده که آمریکا با هرگونه پیشرفت در ایران مخالف است و موضوع هسته‌ای هم یکی از بهانه‌هاست تا مردم ایران را تحت فشار قرار دهد.
بقایی درباره روابط با آژانس و مذاکره با غرب گفت: ما عضو ان‌پی‌تی هستیم و موافقتنامه پادمان داریم اما در خصوص تفاهم قاهره این تفاهم غیرقابل اجراست. مسئولیت آن مستقیما بر عهده ۳ کشور اروپایی است که از فردای انعقاد تفاهم تصمیم گرفتند دهن کجی کنند. اینکه در آینده چگونه عمل خواهیم کرد موضوعی است که باید توسط نهادهای بالادستی گرفته شود. در خصوص مذاکره، دیپلماسی امر مستمر است. هرگاه به این جمع‌بندی برسیم مذاکره تامین کننده منافع ایران است حتما اقدام خواهیم کرد.
بقایی در رابطه با ادعای نخست وزیر عراق مبنی بر تلاش برای مساعی جمیله بین ایران و آمریکا گفت: ما در این ماه‌های اخیر مواجه بودیم با تعداد کشورها که سعی داشتند از مساعی جمیله برای کمک به حل و فصل موضوعات استفاده کنند. این نشانه دغدغه‌مندی کشورهای مختلف است. اما مسئله این است که موضوعات فی مابین ایران و آمریکا عمدتا در همه موارد به دلیل سوءمحاسبه طرف مقابل و اصرار بر زیاده خواهی است. در مورد مذاکرات اخیر اینکه یک طرف بر انتقال مواد غنی شده ایران اصرار کند و در مقابل، بازگشت تحریم‌ها ۶ ماه به تاخیر بیاندازیم نشانگر اوج سوءمحاسبه نسبت به ایران است.
بقایی درباره نظرسنجی واشنگتن پست مبنی بر اینکه یهودیان آمریکایی عملکرد رژیم صهیونیستی را نوعی نسل کشی می‌دانند، عنوان کرد: این نشانه روشنی است که علی رغم همه تلاش‌های رژیم برای وارونه سازی، جامعه جهانی متوجه شدت جنایات شده است. رژیم صهیونیستی تنها رژیمی است که توسط دیوان بین‌المللی کیفری متهم به نسل کشی است. اعتراض‌های بین‌المللی نشانگر همین است. افکار عمومی تاب و تحمل ادامه جنایات در غزه و فلسطین اشغالی را ندارد. این انتظار می‌رود که فشار افکار عمومی باعث شود دولت‌های غربی در نحوه برخورد با موضوع فلسطین تجدیدنظر کنند و از تداوم مصونیت ورزی برای رژیم جلوگیری کنند.
سخنگوی وزارت امور خارجه در خصوص اظهارات سردار گودرزی مبنی بر اینکه برخی کشورهای همسایه اجازه دادند که از مرز هوایی آنان ریزپرنده تردد کند، گفت: ما به عنوان وزارت خارجه در این موارد به عنوان کانال دیپلماتیک هر موردی را که از طرف مراجع ذی‌صلاح نظامی ارجاع شود حتما پیگیری خواهیم کرد. کشورهای مختلف آگاه هستند که قرار دادن اراضی خود برای حمله به ایران ناقض قواعد است و ایران حتما نسبت به هرگونه تحرکی پاسخ خواهد داد.
