معاون سازمان بهزیستی در گفت‌وگو با ایلنا مطرح کرد:
درمان اعتیاد در گرو سیاست‌های هماهنگ است، نه صرفا تشدید مجازات‌ها
معاونت پیشگیری و بازتوانی اعتیاد بهزیستی گفت: مهم‌ترین اقدام در کاهش آمار اعتیاد تغییر رویکرد از مقابله صرفاً انتظامی و قضایی به رویکرد پیشگیرانه، درمان‌محور و اجتماعی است.
نورالدین فائقی، معاونت پیشگیری و بازتوانی اعتیاد سازمان بهزیستی در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا در خصوص اقدامات این معاونت در پیشگیری از اعتیاد گفت: در حال حاضر، معاونت پیشگیری و درمان اعتیاد با رویکردی جامع و آینده نگر، مأموریت خطیر خود را در زمینه پیشگیری از اعتیاد در محورهای گوناگون اجتماعی دنبال می‌کند. این معاونت در محیط‌های شهری و روستایی از طریق طرح‌های «پازَک» و «پاترا»، در محیط‌های کاری از رهگذر طرح «کیان»، و همچنین در بسترهای رسانه‌ای و مجازی با اجرای کارزارهای گسترده آگاهی‌بخشی و آموزشی، گام‌هایی مؤثر و ماندگار برداشته است.
وی افزود: تلاش اصلی در تمامی این کانون‌ها، ارتقای سطح دانش عمومی، اصلاح باورهای نادرست و تقویت نگرش‌های سالم در میان آحاد جامعه است، چرا که باور داریم پیشگیری مؤثر، از ذهن و اندیشه آغاز می‌شود.
فائقی در ادامه خاطرنشان کرد: در این مسیر، با همراهی تسهیلگران اجتماعی، مشارکت فعال سازمان‌های مردم‌نهاد و بهره گیری از ظرفیت‌های مردمی، برنامه‌ها به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که بتوانند همه اقشار جامعه – از کودک و نوجوان تا خانواده، از کارگر و کارمند تا مدیر و معلم – را دربرگیرند. بدین ترتیب، هدف نهایی ما ایجاد جامعه‌ای آگاه، مصون و توانمند در برابر آسیب‌های اعتیاد است؛ جامعه‌ای که در آن پیشگیری نه یک شعار، بلکه رفتاری نهادینه و فرهنگی پایدار باشد.
معاونت پیشگیری از اعتیاد بهزیستی با بیان اینکه در کشور ما تنها مرجع ارائه دهنده آمار رسمی، ستادمبارزه با مواد مخدر به استناد پیمایش‌های ملی می‌باشد، گفت: آخرین آمار منتشر شده مربوط به شیوع‌شناسی سال ۹۴ است که تعداد معتادان دومیلیون و هشتصد و هشت هزار نفر است و از آن سال تا کنون هیچ آمار رسمی منتشر نشده است.
وی در خصوص افزایش اعتیاد در کشور به رغم وجود مجازات شدید، گفت: واقعیت این است که اعتیاد صرفاً یک مسئله حقوقی یا انتظامی نیست، بلکه پدیده‌ای چندبُعدی و اجتماعی است که ریشه در عوامل مختلفی چون بیکاری، فقر، مشکلات خانوادگی، نبود نشاط اجتماعی، دسترسی آسان به مواد مخدر و ضعف در آموزش و پیشگیری دارد. شدت مجازات می‌تواند در کوتاه‌مدت اثر بازدارنده داشته باشد، اما وقتی عوامل زمینه‌ساز اعتیاد در جامعه پابرجاست، صرف مجازات نمی‌تواند جلوی گسترش آن را بگیرد.
فائقی با اشاره به اینکه برای مقابله مؤثر با اعتیاد، باید نگاه جامع‌تری داشت، گفت: یعنی در کنار برخورد قضایی با قاچاقچیان و سوداگران مرگ، باید تمرکز اصلی بر روی پیشگیری، درمان، بازتوانی معتادان، ایجاد فرصت‌های شغلی، آموزش خانواده‌ها و تقویت نشاط اجتماعی سرمایه‌گذاری جدی‌تری انجام شود.
به گفته وی به عبارت دیگر، مجازات لازم است اما کافی نیست؛ درمان اعتیاد در گرو سیاست‌های اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی هماهنگ است، نه صرفاً تشدید مجازات‌ها.
معاونت پیشگیری از اعتیاد بهزیستی در خصوص اظهارات دبیر ستاد مبارزه با مواد مخدر مبنی بر بی‌حسی مردم و دستگاه‌ها نسبت به معضل اعتیاد در کشور گفت: وقتی گفته می‌شود «بی‌حسی» یعنی در سطح جامعه و میان نهادهای مسئول، مسأله اعتیاد به‌تدریج تبدیل به یک امر عادی یا «طبیعی» شده است؛ یعنی حساسیت عمومی نسبت به پیامدهای اعتیاد کاهش یافته است (مثلاً از آسیب‌های اجتماعی، خانوادگی، اقتصادی کمتر گفته می‌شود.)
به گفته وی مدیران و دستگاه‌ها ممکن است در اولویت‌بندی برنامه‌ها، موضوع پیشگیری از اعتیاد را کم‌اهمیت تلقی کنند. فشار رسانه‌ای، مطالبه مردمی و مسئولیتی که باید وجود داشته باشد، کم‌رنگ می‌شود. افراد ممکن است تصور کنند «ما کاری از دست‌مان برنمی‌آید»، یا «خود مردم مقصرند» و در نتیجه مشارکت و مسئولیت‌پذیری کاهش یابد.
معاونت پیشگیری از اعتیاد بهزیستی تصریح کرد: این وضعیت اگر ادامه یابد، باعث می‌شود سیاست‌ها ضعیف اجرا شوند، بودجه کافی تخصیص نیابد و اقدامات پیشگیرانه، آموزشی و فرهنگی کنار گذاشته شوند، اگر چه متاسفانه علی رغم این که بیشترین گروه هدف جامعه افراد سالم هستند اما کمترین اعتبار را این گروه دارد.
فائقی اظهار داشت: به باور من، مهم‌ترین اقدام در کاهش آمار اعتیاد تغییر رویکرد از مقابله صرفاً انتظامی و قضایی به رویکرد پیشگیرانه، درمان‌محور و اجتماعی است. تجربه کشورهای مختلف و حتی تجربیات داخلی ما نشان داده که برخوردهای صرفاً قهری، اگرچه لازم است برای مقابله با قاچاقچیان، اما به تنهایی نمی‌تواند از گسترش اعتیاد جلوگیری کند.
به گفته وی در واقع، باید تمرکز اصلی ما بر پیشگیری و آموزش باشد؛ یعنی از دوران مدرسه و حتی پیش از آن، مهارت‌های زندگی، کنترل هیجان، نه گفتن به رفتارهای پرخطر، و آگاهی از مضرات مواد مخدر در برنامه‌های آموزشی گنجانده شود. خانواده‌ها نیز باید توانمند شوند تا بتوانند زودتر علائم خطر را در فرزندان خود تشخیص دهند.
معاونت پیشگیری از اعتیاد بهزیستی با بیان اینکه از سوی دیگر، اشتغال‌زایی، کاهش فقر، ایجاد نشاط اجتماعی و امید به آینده نقش بسیار مهمی در کاهش گرایش به مصرف مواد دارد، گفت: بسیاری از افرادی که گرفتار اعتیاد می‌شوند، از سر بیکاری، ناامیدی یا مشکلات روحی به این مسیر کشیده می‌شوند.
فائقی در پایان گفت: بنابراین، اگر بخواهیم واقعاً شاهد کاهش آمار اعتیاد باشیم، باید همه دستگاه‌ها – از آموزش و پرورش و وزارت کار گرفته تا رسانه‌ها و نهادهای فرهنگی – هماهنگ عمل کنند و اعتیاد را نه به‌عنوان یک جرم فردی، بلکه به‌عنوان یک آسیب اجتماعی قابل پیشگیری ببینند.
