رحیم‌پور در گفت‌وگو با ایلنا:
اولویت باید حفظ داخل باشد نه توسعه نفوذ در خارج/ پاکستانی‌ها برای دستیابی به سلاح هسته‌ای سال‌ها علف خوردند/ باید بازدارندگی مناسب نظامی داشته باشیم
معاون پیشین وزیر خارجه دولت دوازدهم گفت: وقتی همین قدرت‌ها و دشمنان ما می‌توانند تا پایتخت و مرکز کشور ما در اصفهان یا حرکات دیگری که شاهد بودیم رسوخ کرده و ضربه بزنند، علائم خوبی نیست و قاعدتا ما با این نیروی نظامی بزرگی که داریم اولویت‌مان باید حفظ داخل باشد نه توسعه نفوذ در خارج. یعنی تا شما خانه خودتان را حفظ نکنید، نمی‌توانید به خیابان‌های اطراف سرکشی کنید و برای صید ماهی به رودخانه‌های اطراف بروید. اگر بروید ماهی را بگیرید و برگردید ببینید خانه‌تان خراب شده به چه دردی می‌خورد؟
ابراهیم رحیم‌پور معاون پیشین آسیا و اقیانوسیه وزیر امور خارجه در دولت دوازدهم در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، در پاسخ به این سوال که در حال‌حاضر شاهد افزایش تنش‌ها بین ایران و همسایگان هستیم، اسرائیل در شمال و جنوب ایران، با جمهوری آذربایجان و بحرین قراردادهای همکاری امضا می‌کند و در عرصه سیاست خارجه تلاش می‌کند ارتباطات دیپلماتیک کشورهای همسایه و غیر همسایه را با ما محدود کند. از نظر شما ایران باید چه سیاستی را در مقابله با این توطئه ها اتخاذ کند؟ گفت: کار و حرفه ما که دیپلماسی است، معمولا کمتر به صورت مقطعی به پدیده نگاه می‌کنیم. یک روندی در طول زمان طی می‌شود و بعد منجر به یک اتفاق می‌شود که البته حوادث دنیا در کشورهای دیگر و منافع متفاوت کشورها می‌تواند حتی بر این روند تاریخی تاثیر بگذارد.
مدتی است در کار با همسایگان و منطقه مشکل داریم
وی افزود: لذا با مطلبی که موردنظر شماست، مدتی است که ما در کار با همسایگان و منطقه مشکل داریم؛ این اتفاق برای دو، سه روزه گذشته، یا یک هفته گذشته یا حتی در دولت سیزدهم نیست؛ مدت قابل‌توجهی است که به وجود آمده است که من نمی‌خواهم دقیقا بگویم از چه زمانی آغاز شده است. همسایه مهم است از این جهت که می‌تواند هم نافع و هم مضر باشد و از این جهت باید انرژی بیشتری صرف کنیم.
رحیم‌پور تصریح کرد: ایران یکی از معدود کشورهایی است که تعداد همسایگان آن از لحاظ زمینی و آبی زیاد است. ما ۱۵ همسایه داریم و از این تعداد، ۷ همسایه به صورت خاکی و ۸ تای آن نیز آبی است. به علاوه اینکه چند کشور دیگر با اینکه همسایه ما نیستند اما با توجه به پیوندهای تاریخی، فرهنگی و مراودات گذشته کمتر از همسایه نیستند مانند هند، آسیای میانه (۵ کشور)، گرجستان و البته سوریه. به این کشورها که نگاه می‌کنید رقم تعداد همسایگان ما به بالای ۲۰ کشور می‌رسد. از این نظر باید این موضوع را ملاک قرار دهیم که مراودات اقتصادی ما با این ۲۰ کشور در میان دنیا چطور است؟
وی افزود: تا آنجایی که من آمار قبلی را می‌دانم که حالا قطعا تفاوت‌های جزئی کرده است، فکر نمی‌کنم این ۲۰ کشور بیشتر از ۴۰ درصد مراودات اقتصادی ما را در برداشته باشند. البته از این نظر امارات یکی از مهم‌ترین کشورها است. از این نظر یکی از راه‌های امنیت‌سازی، پیوستگی و به عبارتی درگیر شدن منافع، یکسری کارهای اقتصادی، کارهای صنعتی و سرمایه‌گذاری ارتباطات ترانزیتی و فرهنگی است. ما در این زمینه‌ها فعال نبودیم و آن طور که باید کار نکردیم. الان در ۲۰ کشوری که نام بردم که در میان آنان کشورهای ثروتمند هم وجود دارد، هیچ کدام رغبت چندانی به سرمایه‌گذاری در ایران ندارند، چرا؟ مشخص است.
معمولا به بیت دوم یعنی دشمنان می‌پردازیم و به خودمان نمی‌پردازیم که چقدر بد عمل می‌کنیم
رحیم‌پور تصریح کرد: بنابراین یک مقدار توجهات خودمان کم است و نکته دیگر که موجب این اتفاق می‌شود این است که ما یک درگیری با قدرت‌های اصلی دنیا یا خیلی مشخص آمریکا، غرب، اسرائیل و در منطقه هم به صورت ریشه‌دار با عربستان پیدا کردیم. این ۲۰ کشوری که ما باید رابطه خوب با آنها داشته باشیم تحت‌تاثیر این کشورهایی که حالا اسم آنها را رقیب یا دشمن بگذاریم هستند، ملاحظاتی دارند و مستقل تصمیم نمی‌گیرند. این موضوعات واقعیاتی است که ما معمولا به بیت دوم یعنی دشمنان می‌پردازیم و به خودمان نمی‌پردازیم که چقدر بد عمل کردیم و می‌کنیم.
وی در ادامه گفت: لذا بد عمل کردن خودمان و از جهتی خوب عمل کردن رقبا یا دشمنان در یک پروسه، زمانی جمع می‌شود و در یک جایی که آنها احساس می‌کنند ما در مشکل و ضعف هستیم تهاجمات خودشان را بیشتر می‌کنند و ما شاهد آن هستیم که در اوج آن قرار داریم. من مثال آمریکا را نمی‌زنم، معلوم است وقتی آرزوی سردمداران ما این است که آمریکا فروپاشی شود یا از حالت آقایی دربیاید، آنها فکر می‌کنند که برای ما هورا می‌کشند؟ آنها هم همین آرزو را علیه ما خواهند داشت و اقداماتی هم انجام خواهند داد.
رحیم‌پور افزود: به طور مثال دوست ما روسیه، وقتی سخنگوی روسیه به خاطر کشته شدن یک فرد در سفارت آذربایجان شوکه شد، آیا از این همه کشتار در اوکراین شوکه نشد؟ یا ما نباید می‌گفتیم که از این کشتارها در اوکراین شوکه شدیم؟ دوست دیگرمان چین که آن بیانیه را در عربستان امضا کردند. بنابراین فقط همسایه نیست و باید خیلی فراتر نگاه کنیم تا معنای همسایه و چگونگی مراودات با همسایگانمان را ارزیابی کنیم؛ داستان قره‌باغ خیلی وحشتناک بود و متاسفانه روس‌ها اصلا فکر واقعیت این منطقه و منافع ما نبودند و نیستند.
روسیه و چین هم حاضر نمی‌شوند بدون FATF با ما کار جدی انجام دهند
رحیم‌پور در پاسخ به این سوال که اگر بخواهید سیاست خارجی ایران را مورد آسیب‌شناسی قرار دهید به نظر شما در رخداد وقایع اخیر، آسیب اصلی ناشی از کجاست، گفت: شما دارید یک برشی به شش ماه گذشته می‌زنید و من می‌گویم این موضوع درست نیست. ما مدت مدیدی است که در بعضی از کارها انحرافات‌مان جمع می‌شود، در مواقعی که خیلی وضع‌مان خوب است و مشتاق هستیم، اسد را نگه داشتیم و سوریه سقوط نکرده است و این موضوع را در لبنان و یمن و ... حفظ کردیم. در مقاطعی این فراز و نشیب را داریم. اما در جایی که پیشروی سریع می‌کنیم به این معنا نیست که می‌توانیم این پیشروی را تثبیت کنیم و همیشه حضور داشته باشیم.
وی افزود: به طور مثال سوریه از کشورهایی است که وقتی جلسه سه‌جانبه سوریه، ترکیه و روسیه بدون حضور ما تشکیل می‌شود معنای خیلی عمیقی دارد. از این جهت شما می‌گویید کالبدشکافی کنیم که در آن صورت کار غلط انجام می‌شود. ما توجه ویژه به همسایه‌ها نداریم، مشکلات بین‌المللی خودمان را هم حل نمی‌کنیم. به چه دلیل ما برجام و FATF را به این شکل معطل کردیم؟ به همین دلیل حتما روسیه و چین هم حاضر نمی‌شوند بدون FATF با ما کار جدی انجام دهند.
حرکات ما منطبق بر دیپلماسی و فرمول‌های شناخته شده جهانی نیست
رحیم‌پور در ادامه گفت: از این نظر، حرکات ما منطبق بر دیپلماسی و فرمول‌های شناخته شده جهانی نیست. به طور مثال وقتی این اتفاق در مورد آذربایجان می‌افتد که صرفا تصادف است ما تلاش می‌کنیم موضوع را مدیریت کنیم اما وقتی ما به گذشته نگاه می‌کنیم، ۳ تا ۴ سفارت را تعطیل کردیم. وقتی چنین حادثه‌ای پیش می‌آید، سریعا با آن محک سنجیده می‌شود و می‌گویند کار خودشان است. از این نظر است که اگر ما کالبدشکافی مورد به مورد این ۲۰ کشوری که می‌گویم را داشته باشیم، زمان زیادی می‌خواهد تا ما به عنوان متخصصان این کشورها بخواهیم دلایل این آسیب‌ها را بشماریم.
معاون پیشین وزارت امور خارجه در پاسخ به این سوال که تبعات ادامه وضع موجود چه خواهد بود و راهکار شما برای برون‌رفت از این وضعیت چیست، گفت: ادامه وضع موجود که مشخص است، تبعات بدی به همراه دارد. ما الان در وضعیت اقتصادی داخلی خودمان که اصلا فکر نمی‌کنم نیاز به اثبات داشته باشد، مانده‌ایم و وضعیت ما و مردم بد است. این را باید به چه زبانی گفت؟ همه‌اش که نمی‌شود تبلیغات کرد یا چون دشمن خشنود می‌شود ما بگوییم بد نیست، این علاج نشد. وقتی دکتر می‌رویم باید بدانیم سرطان داریم، مگر می‌شود بگوییم مریض نداند و نگفتن این موضوع در معالجه‌اش اثر دارد؟ هزار نشانه وجود دارد که نشان می‌دهد این مشکل وجود دارد.
برای برون‌رفت از شرایط فعلی باید مشکلات کوچک را حل کنیم
وی افزود: برای برون‌رفت از این شرایط باید مشکلات کوچک را حل کنیم. به طور مثال صداوسیما در تبلیغاتی نشان می‌دهد که در روستایی هویج و شلغم می‌کارند و این را به عنوان کار مفید نشان می‌دهد یا در جایی پرورش زالو انجام می‌دهند، اینها کارهای عمده نیست. اگر قرار بود ما به این شکل جلو برویم، باید نفت، صنایع، صادرات و واردات‌مان را تعطیل کنیم و مانند کره‌شمالی شلغم و هویج بکاریم و وابسته به دنیا نباشیم. اما شأن مملکت و مردم ما این نیست، باید از این وضعیت عبور کنیم و وقتی عبور کنیم و وضعیت داخلی کاملی ایجاد شود، حتی اگر مثل جنگ تحمیلی دنیا هم با ما درگیر شود، باز هم خودمان پیروز هستیم. اما الان از داخل و از بیرون مشکل داریم. گرفتن تصمیمات در حد وزیر خارجه نیست، این موارد سیاست‌های کلانی است که باید تصمیمات بزرگی برای برون‌رفت از این وضعیت گرفته شود.
پاکستان سلاح هسته‌ای به دست آورده اما هنوز علف می‌خورد
رحیم‌پور در پاسخ به این سوال که برخی معتقدند با توجه به افزایش تهدیدها و دشمنی‌ها، ایران باید ضمن خروج از NPT به دنبال ساخت سلاح هسته‌ای باشد، ارزیابی شما چیست، گفت: فکر کنم این سوال را باید از مسئولان پاکستان و کره‌شمالی بپرسیم با اینکه هر دو سلاح هسته‌ای دارند، وضع‌شان خوب است؟ شوروی با آن عظمت و قدرت اتمی توانست دوام بیاورد؟ اگر ما بازدارندگی مناسب ارتشی و نظامی داشته باشیم، طبیعی است و در دنیا این مورد پذیرفته شده است، اما اگر بازدارندگی طور دیگری را بخواهیم به قول پاکستانی‌ها ما باید علف بخوریم تا سلاح هسته‌ای به دست بیاوریم. پاکستان سلاح هسته‌ای به دست آورده اما هنوز علف می‌خورد. یعنی با علف خوردن ممکن است سلاح هسته‌ای به دست بیاوریم اما در آن صورت علف خوردن ملت باید ادامه پیدا کند.
با این نیروی نظامی بزرگی که داریم اولویت‌مان باید حفظ داخل باشد نه توسعه نفوذ در خارج
معاون پیشین وزارت امور خارجه در پاسخ به این سوال که در یکی دو روز گذشته ما شاهد حملات ناموفقی به مرکز وابسته به وزارت دفاع بودیم و سران آمریکا در کنار اسرائیلی‌ها مدام از پلن B و حمله به مراکز هسته‌ای ایران صحبت می‌کنند، ایران باید در برابر این تهدیدها و خرابکاری‌ها چه اقدامی برای پاسخ داشته باشد، گفت: به هرحال اینها علائم خوبی نیست. یعنی وقتی همین قدرت‌ها می‌توانند تا پایتخت و مرکز کشور ما در اصفهان یا حرکات دیگری که شاهد بودیم رسوخ کرده و ضربه بزنند، علائم خوبی نیست و قاعدتا ما با این نیروی نظامی بزرگی که داریم اولویت‌مان باید حفظ داخل باشد نه توسعه نفوذ در خارج. یعنی تا شما خانه خودتان را حفظ نکنید، نمی‌توانید به خیابان‌های اطراف سرکشی کنید و برای صید ماهی به رودخانه‌های اطراف بروید. اگر بروید ماهی را بگیرید و برگردید ببینید خانه‌تان خراب شده به چه دردی می‌خورد؟
وی افزود: لذا به نظر می‌رسد که باید یک تجدید ساختاری در نیروهای دفاعی و مسلح ما صورت بگیرد و این موجب تضعیف نشود. چون ارتش و نیروهای نظامی بزرگ ما باید نشانه صلابت جامعه باشند. وقتی این چنین می‌شود آسیب‌پذیری خودمان را به نمایش می‌گذاریم و لذا افکار عمومی داخل و خارج به سمت شعارهای ما یا به موشک‌هایی که آزمایش می‌کنیم نمی‌روند، بلکه نگران می‌شوند در جایی که یکی از مهم‌ترین مراکز امنیت جامعه است وقتی صهیونیست‌ها اسناد را می‌دزدند و می‌برند، چطور خانه‌مان را حفظ می‌کنیم؟ این نشان می‌دهد که ما نیروی‌مان را برای از بین بردن اسرائیل صرف می‌کنیم و خواهان نابودی و از بین رفتن آن هستیم اما اسرائیل هم که لبخند نمی‌زند و بیکار نمی‌نشیند این نوعی اعلان جنگ بوده و از طریق هر منفذی از جمله کشورهای همسایه و به خصوص آذربایجان در شمال و در جنوب با تحرکاتی که در کشورهای عربی انجام می‌دهد، این تحرکات را انجام می‌دهد. بنابراین باید تجدیدنظری داشته باشیم که این موارد علائم و سیگنال‌های خوبی نیست و مردم هم به صورت عمده ناراحت می‌شوند که امنیت جامعه ما به طرق مختلف روز به روز ضربه می‌خورد.
برگشت نتانیاهو به قدرت، طبیعتا سیگنال خوبی نیست
کشور ما باید از بهمنی به نام برجام و تحریم که بالای سرمان است، عبور کند
رحیم‌پور در پاسخ به این سوال که آیا احتمال جنگ از نظر شما وجود دارد؟ برخی معتقدند مدت‌هاست جنگ غیرمستقیم بین ایران و اسرائیل آغاز شده، ارزیابی شما در این خصوص چیست، گفت: انتخابات جدید در اسرائیل و برگشت نتانیاهو به قدرت، طبیعتا سیگنال خوبی نیست. با توجه به نفوذ و همکاری که اسرائیلی‌ها با کشورهای عربی جنوب کشور ما انجام دادند یا به دنبال پیمان ابراهیم هستند، ما در ادامه راه خودمان باید خیلی مراقب باشیم و سرزمین خودمان را با استحکام بیشتری حفظ کنیم. از این جهت می‌طلبد که مملکت مقداری با حواس جمع بیشتری این تحولات در منطقه و دنیا را دنبال کند و کشور ما باید از این بهمنی که بالای سرمان به نام برجام و تحریم است، عبور کند اما چگونه عبور کند؟ مهم است یکی راه آقای روحانی و دیگری راه آقای رئیسی است؛ این راه‌ها هرکدام به یک نتیجه و جای خاصی منجر خواهد شد.
