رئیس مرکز ملی فرش ایران:
موج تازهای از فعالیتهای تخصصی در حوزه فرش دستباف شکل گرفته است / امروز زنجیره ارزش فرش در حال تکمیل شدن است
رئیس مرکز ملی فرش ایران با بیان اینکه موج تازهای از فعالیتهای تخصصی در حوزه فرش دستباف شکل گرفته است، گفت: این خیزش ملی نتیجه تلاش دلسوزانی است که با نگاه توسعهگرایانه و حمایتهای مؤثر، برای اعتلای نام ایران و فرش ایرانی گام برداشتهاند. تولید مبتنی بر سفارشپذیری، شناسایی و ایجاد شرکای جدید و تطبیق هنر تولیدکنندگان با نیازهای روز دنیا، رقابتی تازه و جدی را در این صنعت رقم زده است.
به گزارش خبرنگار ایلنا، زهرا کمانی در جلسه کارگروه فرش استان مرکزی، افزود: امروز زنجیره ارزش فرش در حال تکمیل شدن است و کارخانههای مجهز و توانمند در مسیر نوسازی و نیازسازی قرار گرفتهاند تا بتوانند بخش مهمی از بازار منطقه را در اختیار بگیرند. این همکاری شبانهروزی دستاوردهای مهمی در نهضت مستندسازی فرش دستباف داشته است. در بازه زمانی 10 ماه گذشته نیز با حمایتهای مدیریتی، رویکردی استراتژیک در مرکز ملی فرش ایران شکل گرفته است.
وی ادامه داد: ایجاد مرکز اسناد فرش ایران، تدوین دانشنامه فرش دستباف و تقویت مرجعیت دیجیتال این حوزه از مهمترین اقداماتی است که برای جلوگیری از تحریفها و سرقتهای فرهنگی در حوزه فرش دستباف انجام شده است. ثبت تاریخ شفاهی فرش و گردآوری دانش سینه به سینه استادکاران نیز در همین مسیر پیگیری میشود. در حوزه تجارت خارجی نیز رایزنیهای تخصصی برای رفع موانع تجاری با تمام توان در حال انجام است.
رئیس مرکز ملی فرش ایران بر اهمیت رفع پیمان ارزی برای تسهیل صادرات تأکید کرده و اظهار داشت: این موضوع یکی از دغدغههای اصلی فعالان فرش است و در جلسات متعدد با دولت پیگیری شده و آماده طرح در هیئت دولت است. تشکیل شورای عالی فرش و فعالسازی کمیتههای تخصصی با همراهی کمیسیون هنر، صنایعدستی و فرش اتاق ایران، اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان فرش و سایر تشکلها، یک مثلث قدرتمند همکاری را ایجاد کرده است.
کمانی به مهمترین اقدامات در حوزه فرش دستباف اشاره داشته و در این رابطه تصریح کرد: تأکید مرکز ملی فرش ایران بر تسریع ثبت ملی و جهانی طرحهای فرش و رفع چالشهای صنفی است. با توجه به اینکه برخی از طرحهای منطقه قابلیت ثبت جهانی دارند، لازم است نقشههای تکمیلی این حوزه هرچه سریعتر تهیه شود. ثبت ملی این پروژهها تا پایان سال جتری امکانپذیر است و سال آینده نیز میتوان فرایند ثبت جهانی را پیگیری کرد.
وی به قانون حمایت از هنرمندان مصوب سال 1396 اشاره کرده و بیان داشت: این قانون ظرفیتهای مهمی برای حمایت از پایاننامهها و طرحهای پژوهشی مرتبط دارد.در این راستا مرکز ملی فرش آماده است از این امکان برای تقویت حوزه هنر و فرهنگ استفاده کند. در سال 1396 اعتباری برای اجرای این قانون تخصیص نیافت و همین موضوع باعث شد برخی مسائل از جمله بازرسیهای تأمین اجتماعی مطرح شود.
رئیس مرکز ملی فرش ایران تأکید کرد: اگرچه برخی درخواستها در حوزه تأمین اجتماعی از سوی بخش خصوصی با محدودیتهایی مواجه است و گاهی منجر به اخطار یا قطع خدمات میشود، اما این موارد در چارچوب قانون تعریف شده است. هدف این است که صدای فعالان و بزرگان فرش کشور شنیده شود و با همکاری دستگاههای مرتبط، روزهای درخشانتری برای فرش دستباف ایران رقم بخورد و پرچم دوم فرهنگی و هنری کشور همچنان برافراشته بماند.
کمانی بر ضرورت حضور فعال در رویدادهای اقتصادی و تجاری تأکید کرده و ابراز داشت: این رویدادها میتواند نقطه عطفی در توسعه صادرات غیرنفتی کشور باشد و ظرفیتهای فرش دستباف را بیش از گذشته در سطح بینالمللی مطرح کند. همچنین در فضای کنونی کشور شاهد رخدادهای امیدوارکنندهای هستیم که از جمله آنها برگزاری باشکوه و پیدرپی نمایشگاهها و رویدادهای تخصصی فرش در استانها است. رویدادهایی که زمینهساز یک حرکت ملی قدرتمند شده است.
وی اضافه کرد: استان مرکزی به عنوان یکی از پیشگامان تولید فرشهای اقتصادیمدار، جایگاهی دیرینه و چندصدساله در تجارت و دیپلماسی فرش دارد. هنگامی که از این خطه سخن گفته میشود، از هوشمندی تجاری چندین نسل صحبت میکنیم. ویژگی منحصربهفردی که موتور محرک صادرات فرش است. فرشهای این منطقه به دلیل کیفیت و اصالت، نه تنها در موزههای جهان بلکه در خانههای مردم کشورهای مختلف حضور دارد و نشاندهنده نفوذ فرهنگی و هنری فرش ایرانی است.
یکی از آسیبهای جدی صادرات فرش غیبت ایران در رویدادهای بینالمللی است
رئیس کمیسیون فرش و هنرهای صنایعدستی اتاق بازرگانی ایران نیز در این جلسه گفت: یکی از آسیبهای جدی صادرات فرش، غیبت ایران در رویدادهای بینالمللی در بازه زمانی سالهای اخیر است و نباید میدان را خالی گذاشت. برگزاری نمایشگاهها نیازمند مکان مناسب است و اگر این زیرساخت فراهم نباشد، برگزاری رویدادها با مشکل مواجه میشود. با این حال باید رویدادهای هدفمند انتخاب شود تا حضور استان در بازارهای جهانی تقویت گردد.
مرتضی میری افزود: در گفتوگو با استانها تأکید کردهایم که برای حضور در نمایشگاهها و رویدادهای بینالمللی، لازم است خود استانها و فعالان حوزه فرش آنها پای کار بیایند، زیرا ظرفیتهای ملی محدود شده است. امروز یکی از فعالان حوزه فرش اطلاع داد که در سامانه تسهیلات، محاسبات مربوط به مواد اولیه تغییر کرده و بانک مرکزی ارزش مواد اولیه را 90 درصد محاسبه میکند. در حالی که باید بر اساس ارزش واقعی مواد اولیه، یعنی 10، 20 یا 30 درصد، محاسبه شود.
وی بر ظرفیتهای فرش دستباف در گستره فرامنطقهای تأکید کرده و ادامه داد: سرمایهگذاری در حوزه صادرات فرش محدود به فعالان بومی نیست. نمونههای موفقی وجود دارد که سرمایهگذاران از استانهای دیگر از جمله خراسان شمالی، در استانهای مختلف سرمایهگذاری کردهاند، تولید انجام میدهند و حتی در ساختارهای بازرگانی و تشکلی نیز نقشآفرین شدهاند. این تجربه نشان میدهد که اگر موانع برطرف شود، چنین اتفاقی در استان مرکزی نیز قابل تکرار است.
رئیس کمیسیون فرش و هنرهای صنایعدستی اتاق بازرگانی ایران اظهار داشت: استان مرکزی از استانهای صاحب تاریخ در حوزه فرش است و ظرفیتهای جدی برای حضور در بازارهای صادراتی دارد، اما مانند بسیاری از نقاط کشور، بخشی از این ظرفیتها در سالهای گذشته بالفعل نشده است. حتی در استانهای همجوار این استان نیز توفیقاتی در این زمینه دیده میشود و میتوان با برنامهریزی مناسب، این روند را تقویت کرد.
میری به ظرفیتهای استان مرکزی در حوزه فرش دستباف اشاره داشته و در این خصوص تصریح کرد: استان مرکزی با پشتوانه تاریخی و ظرفیتهای صادراتی فرش، نباید از نمایشها و رویدادهای بینالمللی غایب باشد و برنامهریزیهای هدفمند برای معرفی محصولات برند استان در مسیر بازارهای جهانی ضروری است. این استان با توجه به پیشینه تاریخی و سبکهای متنوع فرش، ظرفیت درخشش در عرصههای بینالمللی را دارد.
وی بر ضرورت حمایتهای دولت و دستگاههای اجرایی از ظرفیتهای فرش دستباف استان مرکزی تأکید کرده و بیان داشت: ظرفیتهای موجود در این استان در صورتی به نتیجه میرسد که استانداری و مجموعه مدیریتی ارشد استان همراهی لازم را داشته باشند تا زمینه حضور سرمایهگذاران در حوزه فرش فراهم شود. یکی از موضوعات مهم، فعال شدن اتاق بازرگانی اراک در حمایت از تولید و صادرات فرش استان است.
رئیس کمیسیون فرش و هنرهای صنایعدستی اتاق بازرگانی ایران به موضوع بیمه قالیبافی و چالشهای این حوزه اشاره داشته و در این خصوص تأکید کرد: یکی از مسائل پرتکرار و بسیار مهم، موضوع بیمه قالیبافان است. قانون در این زمینه روشن است و منابع آن باید در بودجه سنواتی دیده شود. اما متأسفانه چند سالی است که این موضوع لحاظ نشده و موجب حذف هنرمندان و بیمهشدگان حرفه قالیبافی شده است.
ضرورت برنامهریزی برای احیای ظرفیتهای صادراتی فرش دستباف
رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان فرش ایران نیز در این جلسه بر ضرورت تقویت آموزشهای تخصصی، ایجاد و راهاندازی انجمنهای و اتحادیههای استانی و برنامهریزی برای احیای ظرفیتهای صادراتی فرش دستباف تأکید کرده و گفت: تقویت آموزشهای دانشگاهی و مهارتی میتواند نقش مهمی در توسعه ملی صنعت فرش داشته باشد. این تشکلها امکان استفاده از ظرفیتهای اتاق بازرگانی، برگزاری دورههای آموزشی و ایجاد هماهنگی بیشتر میان فعالان را فراهم میکند.
الهنور توکلی افزود: صادرات فرش یکی از ارکان اصلی این صنعت است. فعالان حوزه فرش باید در زمینه طراحی نقشه، تولید، مواد اولیه و سایر بخشها تلاش بیشتری داشته باشند تا بتوان به روزهای طلایی صادرات بازگشت. یکی از صادرکنندگان موفق کشور از دانشجویان دانشگاه اصفهان است که با بهرهگیری از دانش تخصصی خود امروز به جایگاهی رسیده که بسیاری از صادرکنندگان قدیمی به آن نرسیدهاند و این نشان میدهد آموزش علمی و مهارتی تا چه اندازه میتواند اثرگذار باشد.
وی بر اهمیت حضور استانها در نمایشگاههای بینالمللی تأکید کرده و ادامه داد: اگر استان مرکزی نمایندهای در کنار اتحادیه ملی داشت، میتوانست در نمایشگاههای بینالمللی حضور مؤثرتری داشته باشد. به ویژه در استانهایی که ظرفیت صادراتی دارند، این حضور بسیار مثمرثمر خواهد بود. حدود ۵۰ کارگاه فعال قالیبافی در استان مرکزی وجود دارد. در بسیاری از شهرستانها بافندگان در منازل فعالیت میکنند و نبود کارگاههای رسمی موجب میشود کیفیت تولید و انسجام کاری کاهش یابد.
شفافسازی ارزش افزوده ضرورتی اجتنابناپذیر در صنعت فرش دستباف
مدیرعامل اتحادیه مرکزی فرش دستباف روستایی ایران نیز در این جلسه به موضوع بیمه فعالان حوزه فرش و قالیبافان اشاره کرده و در این خصوص گفت: ساماندهی بیمه، شفافسازی ارزش افزوده و حمایت از تأمین مواد اولیه ضرورتی اجتنابناپذیر در صنعت فرش دستباف است. در این راستا ضرورت اصلاح روند بیمه قالیبافان، شفافسازی قوانین ارزش افزوده و تقویت حمایتهای دولتی برای تأمین مواد اولیه همواره مورد تأکید قرار دارد.
محمد بهاروند افزود: از دهه 80 تاکنون جلسات متعددی با نمایندگان مجلس، مدیران تأمین اجتماعی و دستگاههای ملی برگزار شده، اما بخشی از مشکلات بیمهای قالیبافان به دلیل صدور غیرتخصصی و بیرویه کارتهای قالیبافی از سوی برخی مجموعهها ایجاد شده است. دولت موظف است سهم 20 درصدی خود را در بیمه قالیبافان پرداخت کند. انتظار میرود در استانها با همراهی نمایندگان و مسئولان، از حذف بیمه قالیبافان جلوگیری و برای افراد باقیمانده حمایت لازم انجام شود.
وی به آسیبهای ناشی از صدور کارتهای غیرمرتبط اشاره کرده و ادامه داد: در دورهای حتی افرادی با مشاغل نامرتبط مانند آرایشگر یا راننده تاکسی کارت قالیبافی دریافت میکردند و این موضوع بار مالی سنگینی بر دوش دولت و تأمین اجتماعی گذاشت. در سالهای گذشته بخشی از بدهی دولت به تأمین اجتماعی در قالب توافقات بودجهای تسویه شده است. اکنون بدهیهای دولت به تأمین اجتماعی زیاد شده و این موضوع نیازمند تصمیمگیری فوری است.
مدیرعامل اتحادیه مرکزی فرش دستباف روستایی ایران اظهار داشت: ارزش افزوده از دیگر چالشهای جدی فعالان حوزه فرش است. قانون دائمی ماده 9 بند 13 بارها مورد بازنگری قرار گرفته، اما در تدوین آییننامهها از نظر کارشناسان تخصصی حوزه فرش استفاده نشده است. برخی استانها ماده 142 را مبنای معافیت میدانند و برخی دیگر آن را نمیپذیرند و این ناهماهنگی موجب سردرگمی فعالان شده است. استان مرکزی میتواند به عنوان پایلوت اجرای دقیق و شفاف این قانون را آغاز کند.
بهاروند تصریح کرد: در سالهای گذشته بارها برای واردات ابریشم و پشم درخواست ارز شده اما بانک مرکزی اقدامی انجام نداده است. اکنون بخش قابل توجهی از صادرات فرش کشور توسط فعالان این حوزه انجام میشود و اگر حمایتهای بانکی و تسهیلات تولید به درستی اجرا شود، امکان توسعه فعالیتها وجود دارد. مسئولان استانی در سالهای اخیر تلاشهای قابل توجهی برای حمایت از فرش دستباف انجام دادهاند و بسیاری از قوانین موجود با همراهی فعالان این حوزه شکل گرفته است.
شناسایی 15 هزار نفر بافندگان فعال فرش دستباف در استان مرکزی
مدیرکل صنعت، معدن و تجارت استان مرکزی نیز در این جلسه به فعالان حوزه فرش دستباف این استان از حیث تعداد بافندگان و افراد تحت پوشش تأمین اجتماعی اشاره کرده و گفت: بر اساس آخرین آمار، تعداد کل بافندگان فعال شناسایی شده در سطح استان حدود 15 هزار نفر است که از این تعداد، 5300 نفر تحت پوشش بیمه قالیبافی قرار دارند. همچنین از سال 1384 تاکنون، 2198 نفر از قالیبافان عشایری و روستایی بیمه شدهاند.
علی جودکی همچنین به به فعالان حوزه فرش دستباف استان مرکزی از حیث فرایندهای پشتیبانی اشاره داشته و در این خصوص افزود: در حوزه فعالیتهای پشتیبان فرش دستباف این استان، 25 فروشنده فرش، 12 فروشنده مصالح، 12 جلهدوان، 8 پرداختکار و 14 روفگر مشغول به فعالیت هستند. همچنین در سطح استان 22 واحد نیز در زمینه چکشکاری، نقاشی و مجتمعهای هنری مرتبط با قالی و فرش فعال هستند و خدمات ارائه میدهند.
وی ادامه داد: مسائل و چالشهای فرش دستباف در 2 سطح ملی و استانی قابل بررسی است و بازگشت این صنعت به جایگاه واقعی خود نیازمند یک اقدامی تیمی منسجم میان دستگاههای اجرایی مسئول است. در سطح ملی، سیاستگذاریها و نقش دولت در حوزه تنظیمگری و تسهیلگری اهمیت ویژهای دارد و باید به گونهای عمل شود که مسیر تولید و صادرات فرش دستباف هموار گردد.
مدیرکل صنعت، معدن و تجارت استان مرکزی به موضوع تعهدات ارزی که بر بسیاری از فرایندهای صادراتی به خصوص صادرات فرش دستباف اثرات منفی و آسیبرسان دارد اشاره کرده و در این رابطه اظهار داشت: یکی از مشکلات اصلی در حوزه صادرات، موضوع تعهدات ارزی است. این موضوع نه تنها به صادرات فرش آسیب زده، بلکه سایر بخشهای اقتصادی را نیز تحت تأثیر قرار داده است.
