کنکور در ایران هم معیار سنجش است هم پذیرش؛ باید تفکیک شوند

«رضا نقی زاده» مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی آموزش عالی و دبیر شورای هدایت استعدادهای درخشان در گفت و گو با خبرنگار ایلنا در پاسخ به این سوال که آیا روند حذف کنکور در جهت خصوصی‌سازی دانشگاه در حال انجام است؟ توضیح داد: با دو گروه رشته مواجه هستیم؛ گروه رشته‌ها و کدرشته‌های محل‌های داغ یا صندلی‌های داغ که رقابت برای این‌ها بسیار بالا است.

وی ادامه داد: اما کدرشته محل‌هایی هم داریم که رقابت برای آن‌ها به این سختی و شدت نیست. از سال‌های گذشته برای این کدرشته‌ها تصمیمی گرفته شد تا به سمت رویکرد بدون آزمون و مبتنی بر سوابق تحصیلی حرکت کنند.

تعداد دانشجویان روزانه هیچ کاهشی نداشته  است

نقی زاده با بیان اینکه تعداد دانشجویان روزانه هیچ کاهشی نداشته و بعضا افزایش نیز داشته است، گفت:  در مورد شبانه و پردیس هم دانشگاه‌ها با توجه به متقاضی‌ای که دارند، در یک سال ظرفیت شبانه را زیاد و در سالی دیگر پردیس را زیاد می‌کنند. بستگی به شرایطی دارد که دانشگاه برای رشته‌های دارای مجوز درخواست می‌دهد.

وی افزود: اگر دانشگاهی برای نوبت دوم درخواست و متقاضی داشته باشد، هیچ مشکلی وجود ندارد و وزارت علوم نه تنها هیچ محدودیتی اعمال نکرده که استقبال هم کرده است.در مجموع وضع کنونی،بدین گونه نیست که  سهمیه روزانه یا نوبت دوم کم شده باشد  چرا که آمارهای ما چنین چیزی را نشان نمی‌دهد. 

دبیر شورای هدایت استعدادهای درخشان  در پاسخ به این سوال که آیا حذف تدریجی کنکور و جایگزینی آن با سوابق تحصیلی با توجه به تفاوت شدید کیفیت مدارس اقدام درستی است؟ بیان کرد: پاسخ دقیق به این مساله را باید سازمان سنجش آموزش کشور و سیاست‌گذاران ارشد کشور مثل شورای عالی انقلاب فرهنگی بدهند.

کیفیت برگزاری کنکور، مسئله است

وی ادامه داد: من به عنوان یک متخصص سیاست‌گذاری علم و فناوری نه به عنوان کسی که مسئولیتی در وزارت‌خانه دارم، معتقدم یک مسئله‌ی ما، کیفیت برگزاری کنکور یا آزمون‌های نهایی و مسئله‌ای اجرایی است. 

استادیار مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور ادامه داد: مسئله‌ی دیگر ما، مسئله‌ی چولگی یا انحراف در تعداد متقاضیان مربوط به برخی از کدرشته محل‌ها و رشته‌هایی خاص است که در کنار وضعیت اشتغال کشور با آن مواجه هستیم.

وی افزود: به طور مثال امسال تعداد متقاضیان علوم تجربی بالای ۴۰۰ هزار ولی برای فنی مهندسی زیر ۱۵۰ هزار بوده است که تابع وضعیت کلان کشور است و ربطی به وزارت علوم و سازمان سنجش ندارد.

وضعیت اشتغال در کشور؛ مهم‌ترین عامل در انتخاب رشته 

نقی زاده تصریح کرد: وضعیت اشتغال در کشور شاید مهم‌ترین عامل در انتخاب رشته باشد و بعد آن هم جایگاه اجتماعی هر رشته مهم است.

به گفته وی در چنین شرایطی  برای یک کدرشته محل صدها نفر با معدل ۱۷ و ۱۸ و نمره‌های بسیار خوب متقاضی‌اند.بنابراین در اینجا کار دیگری غیر از برگزاری کنکور نمی‌توانیم  انجام دهیم. 

نقی زاده افزود:  مسئله کنکور برای کدرشته محل‌های پرطرفدار است،   بر خلاف گذشته مثلا دو دهه پیش که برای همه‌ی رشته‌ها  معنادار بود. هم‌اکنون کنکور برای کدرشته محل‌های پرطرفدار خیلی معنا دارد چرا که ظرفیت آموزش عالی را به شدت توسعه دادیم.

نباید رشته‌ای با اشتغال ضعیف وجود نداشته باشد

وی با بیان اینکه صندلی آموزش عالی در برخی از دوره‌ها حتی بیش از نیاز توسعه پیدا کرده است، افزود: راهکار کلیدی برای حل این مسئله دو سطح دارد؛ یکی در سطح کلان باید اشتغال سایر رشته‌ها گسترش یابد؛ یعنی رشته‌ای با اشتغال ضعیف وجود نداشته باشد.

وی ادامه داد: دوم هدایت تحصیلی است که این موضوع در آموزش و پرورش بسیار مهم است. وقتی که متقاضی برای رشته‌ای خاص در دانشگاه زیاد می‌شود، مجبور می‌شوند با برگزاری آزمون، تعدادی را انتخاب کنند. 

واکنش به  پولی شدن دانشگاه

نقی زاده در رابطه با پولی شدن دانشگاه اذعان کرد: متوجه‌ی موضوع پولی شدن دانشگاه نمی‌شوم. در چند سال اخیر که ظرفیت روزانه‌ی دانشگاه‌ها زیاد شده است. نوبت دوم هم که تغییر زیادی نکرده است، از طرفی دانشگاه کدرشته محل پردیس هم می‌گیرد و استفاده از ظرفیت مازاد که پولی شدن نیست. بنایراین مسئله‌ای که شما اشاره کردید،  رخ نداده است. 

وی در خصوص نقش کنکور در میزان شکاف طبقاتی شرح داد: موضوع حذف کنکور محل بحث نیست. موضوعی که باید خیلی اهمیت داشته باشد و وزارتخانه های  علوم و آموزش و پرورش در حال پیگیری آن هستند، فرآیند سنجش و پذیرش است.

نقی زاده تصریح کرد: فرآیند سنجش و پذیرش دو موضوع متفاوت‌اند و هر دو باید به شکل دقیق و علمی انجام شوند. ما مسئله  " سنجش" را داریم که شامل آزمون‌های نهایی و کنکور می‌شود و باید دقیق و با حفظ تمام شرایط کیفی انجام شود.

وی افزود: فرآیند پذیرش هم داریم که در مصوبه‌ی شورای عالی انقلاب فرهنگی، سنجش از پذیرش تفکیک شده است. ما به پذیرش‌های استاندارد نیازمند هستیم و شاید احتیاج به  تحولاتی در این بخش داشته باشیم. 

مدیرکل دفتر برنامه ریزی آموزش عالی به ملزومات عدالت آموزشی اشاره کرد و افزود: عدالت آموزشی تابع دو چیز است؛ یکی با کیفیت بودن سنجش است که فارغ از رقابت، شایستگی فرد برای رفتن به رشته‌ی تحصیلی را می‌سنجد.

 سنجش و پذیرش در ایران برخلاف دنیا مفهومی واحد هستند

وی مسئله‌ی مهم دیگر در عدالت آموزشی، را "پذیرش" دانست و گفت: این دو  وقتی با هم قاطی می‌شوند، کار را سخت می‌کنند. سنجش و پذیرش در دنیا دو چیز هستند، اما در ایران سنجش و پذیرش مفهومی واحد هستند.

نقی زاده خاطرنشان کرد: یعنی همین کنکور که سنجش است، ملاک پذیرش هم است! بنایراین  مسئله این نیست که کنکور باعث عدالت آموزشی می‌شود یا نه؟ بلکه مسئله این است که کنکور ابزار سنجش است و ما برای افزایش عدالت آموزشی باید سنجش و پذیرش را تفکیک کنیم.

وی با تاکید بر اینکه  تفکیک "سنجش" و "پذیرش" به ارتقای عدالت و کیفیت آموزشی منجر می‌شود، افزود: البته این موضوع به هدایت تحصیلی و اینکه دانشگاه منطبق با طرح آمایش‌ چه نیازی دارند و چه دانشجویی باید بپذیرند، برمی‌گردد.