کارآفرینی و فرزانگی

یادداشت- مصطفی بصیری-اهمیت کار و کارآفرینی در رشد پایدار و بهبود سطح زندگی جامعه، بی نیاز از توضیح و تفصیل است و امروزه توجه عمیق، جدی و علمی به این مقوله یکی از مهم ترین پایه های توسعه و تعالی جوامع است. از همین روست که پرداختن به تجربه ها و تلاش های کارآفرینان موفق و اثرگذار در سطح جهانی مورد تأمل ویژه است چرا که اشتراک این تجربه ها و اندیشه ها می تواند در الگو گرفتن وکوشش مضاعف جوانان و مدیران نوآمده نقش اساسی ایفا کند.

کتاب ها و مقالات فراوانی در ارتباط با زندگی و رویکردهای کارآفرینان موفق جهان در ایران نیز منتشر شده است که جای خرسندی ست اما مسلماً زندگی و اندیشه های کارآفرینان بزرگ ملی با توجه به بستر مشترک جامعه ایرانی و اشتراک فرهنگ بومی کسب و کار، بسیار فراتر و عمیق تر از مصادیق جهانی می تواند اثربخش و سازنده باشد.

یکی از چهره های ممتاز و ارجمند عرصۀ کارآفرینی ملی، استاد حاج محمد کریم فضلی بنیانگذار گروه صنعتی گلرنگ است که هفتم اردیبهشت ماه نیز سالروز تولد ایشان است و این نوشتار به همین بهانه سعی دارد به گوشه ای از ویژگی های خاص سبک مدیریتی استاد فضلی بپردازد. ایشان در سال 1311 در تویسرکان متولد شدند، در طول زندگی پربار و پرفراز و نشیب خود سطوح مختلف کسب و کار را آزموده و با اعتماد به نفس و افزودن به عمق مطالعات و دانش خویش، از راه اندازی یک کارگاه کوچک تولید محصولات شوینده تلاش های خود را آغاز نمودند و این تلاش ها بنیان مجموعه ای را گذارد که امروز با ایجاد اشتغال برای بیش از 20 هزار نفر از هموطنان و با تولید محصولات متنوع و شکل دادن به برندها و شرکت های گسترده، یکی از پویاترین و بالنده ترین گروه های صنعتی کشور است.

مراجعه خوانندگان گرانقدر به وب سایت گروه صنعتی گلرنگ، می تواند به شکل کامل تری زمینۀ آشنایی با این گروه صنعتی را فراهم آورد، هم آشنایی با برندهای بزرگی چون: گلرنگ، اویلا، فامیلا، اوه، سافتلن، اکتیو و... از این طریق میسر است و هم مطالعه بیشتر درباره گروه های صنعتی و شرکت های متنوع عضو گروه صنعتی گلرنگ. گروه ها و شرکت هایی چون: گروه سرمایه گذاری کوروش، گروه صنعتی پاکشو، صنعت غذایی کوروش، فروشگاه های زنجیره ای افق کوروش، گروه دارویی گلرنگ و بسیاری شرکت های فعال و بالندۀ دیگر... همین اشاره های اجمالی به نتایج تلاش ها و سبک مدیریتی استاد فضلی کافی ست تا بدون اغراق بر اهمیت معرفی چنین شخصیتی در عرصۀ کارآفرینی ملی گواهی دهد و ضرورت پرداختن به ابعاد فکری و کاری ایشان در قالب کتاب ها، مقالات و پایان نامه ها و... را نمایان سازد. در همین زمینه کتاب « زندگی و اندیشه های بنیانگذار گروه صنعتی گلرنگ» با عنوان « دریا شود آن رود» را باید نام برد که در سال 1393 منتشر شده است و می تواند منبع مناسبی برای علاقمندان باشد. هر چند چاپ و توزیع گسترده تر چنین آثاری همچنان نیازمند همت و اهتمام افزون تر است.

یکی از نکات مهمی که نگارنده از رهاورد فعالیت چندین ساله در گروه صنعتی گلرنگ و توفیق شناخت نزدیک تر از اندیشه ها و رویکردهای استاد فضلی می تواند برشمرد (گذشته از نظم و دقت نظر مثال زدنی، مهر و عطوفت عمیق نسبت به هم میهنان و همکاران، خستگی ناپذیری و کوشایی و...،) نگاه ویژه ایشان به مسایل و رویدادهای مختلف است که آن را می توان نگاه حکمت آمیز و حکیمانه برشمرد. در تعابیر قدما آمده است که حکمت به معنای علم با ارزشی است که همراه با عمل باشد و معادل فارسی آن نیز فرزانگی است. علی بن محمد جرجانی در « التعریفات»، حکمت را اینگونه تعریف کرده است: « دانشی که آدمی به کمک آن افعالش را از روی تدبیر و اتقان انجام می دهد.»

این دانش البته در هر عرصه ای گذشته از شاخه های تخصصی، مجموعه ای از شناخت و مطالعات و ژرف نگری های علمی و عملی را شامل می شود که زمینه های مختلفی چون فرهنگ عمومی، ادبیات، جامعه شناسی و تاریخ و... را نیز در بر دارد. برخورداری از نگاه حکمت آمیز و اندیشه برآمده از فرزانگی، بنیانی اساسی و سازنده برای شکل دادن به مجموعه ای کارآفرینانه است که فراتر از تعاریف رایج تخصص گرایی علمی در این دوران، عمل می کند و محتوا و فرهنگی سازمانی را موجب می شود که اهداف بلند مدت و استراتژی های کلان آن نه فقط امروز که آینده را نشان گرفته و نه فقط انتفاع مادی و لحظه ای، که ثمربخشی اجتماعی و انسانی را آن هم در افقی گسترده نمایان می کند. اساساً بدون این جهان بینی و اندیشه بنیادی، ایجاد مجموعه های بزرگ و ملی میسر نیست، چرا که اگر غرض برخورداری مالی و مادی صرف باشد سقفی کوتاه و افقی محدود دارد و معطوف به آینده نیز نیست. باید به حمکت نیاکان اعتقاد داشته باشی که زحمت کاشت درختی را بکشی که ممکن است خود ثمرش را نبینی ! و با رضایت خاطر نیز بگویی: « دیگران کاشتند و ما خوردیم، ما بکاریم و دیگران بخورند.»

متأسفانه امروزه اکتفا به تخصص گرایی ( به معنی عدم بهره مندی از دانش های عمومی و مبنایی)، به شکل گرفتن و به عرصه آمدن نیروهایی در برخی صنایع و بخش های فعال کشور منجر شده که همۀ دانش و آگاهی خود را در رشته تخصصی خود دنبال می کنند که هرچند این رویکرد می تواند به حضور کارشناسان زبده و توانمند منجر شود، اما نمی تواند منجر به ظهور کار آفرینان و مدیران جامع نگری گردد که توانایی ایجاد نتایج بزرگ و سازنده را خواهند داشت.

استاد فضلی و تأمل در زندگی و اندیشه هایش، به خوبی الگو و نمونه ای از یک کارآفرین فرزانه را نمایان می سازد که بر اهمیت حلقه مهم حکمت ورزی و جامع نگری در عرصه مدیریت کلان سازمان ها صحه می گذارد. برای ایشان در سالروز میلادشان امید طول عمر با عزت و برای نسل جوان این مرز و بوم آرزوی بهره مندی از تجربه های این بزرگوار و دیگر کارآفرینان ملی و مردمی، از جمله فرزند شایسته شان جناب دکتر مهدی فضلی را دارم: زندگی خون سرخ می خواهد/ فخر و اقبال رایگانی نیست.