در گفت‌وگو با عضو شورای عالی حفاظت فنی مطرح شد؛
ریشه‌های حادثه مرگبار پالایشگاه زرقان شیراز؛ از استهلاک تا فقدان بازرسی جدی!
اشرف منصوری اظهار کرد: در واحدهای بزرگ پترو-پالایشی کشور، مسئله استهلاک مخازن، تجهیزات، دیواره‌ها و لوله‌ها و شیرها می‌تواند فاجعه بیافریند.
به گزارش خبرنگار ایلنا، حادثه مرگبار نشت گاز در پالایشگاه تولید بنزین و گازوئیل زرقان شیراز که تا اینجا منجر به فوت ۳ کارگر این پالایشگاه شده است، دوباره افکار عمومی را نسبت به حوادث مرگبار کار در واحدهای بزرگ حساس کرده است.
شامگاه شب شنبه دهم خردادماه، پس از نشت گاز سولفید هیدروژن در یکی از مخازن این پالایشگاه، خبر اعزام گروه‌های اورژانس به این واحد اعلام شد؛ در نهایت، خبر مرگ سه کارگر و مصدومیت ۱۳ نفر دیگر مخابره شد. برخی از مصدومان دیگر نیز به‌طور سرپایی درمان شدند.
ابوالفضل اشرف منصوری (عضو شورای عالی حفاظت فنی وزارت کار و رئیس کانون عالی انجمن‌های صنفی مسئولان ایمنی) در این رابطه توضیح داد: ما در سال‌های گذشته از این واحد بازدید به عمل آوردیم و شاهد آن بودیم که جانمایی بسیاری از وسایل و تجهیزات اشتباه بوده و نوعی بی‌نظمی بر نظارت و پایش مجموعه پالایشگاه زرقان شیراز حاکم است. میزان ایرادات گرفته شده به این واحد از نگاه تیم بازرس به حدی بود که مسئولان شرکت از ورود بازرسان ایمنی به هیچ وجه خشنود نبودند.
وی افزود: باتوجه به مشاهدات و گمانه‌زنی‌ها، نشت از مخازن در این واحد بیش از هرچیز می‌تواند ناشی ازعدم تغییر تجهیزاتی باشد که تاریخ استفاده از آن‌ها گذشته است. مسئله استهلاک مخازن، تجهیزات، دیواره‌ها و لوله‌ها و شیرها در پالایشگاه‌ها می‌تواند فاجعه بیافریند و به خاطر کمبود امکانات و مشکلات اقتصادی، برخی شرکت‌ها اراده کافی برای نوسازی تجهیزات و اورهال کردن به موقع تجهیزات و مخازن و. . را ندارند. ریکاوری دیواره‌ها، شیرآلات و دریچه‌ها از ضرورت‌های مدیریت یک واحد پتروشیمی و پالایشگاهی است که به نظر در این حوزه این واحد دچار مشکل بوده است.
اشرف منصوری با اشاره به خطرناک بودن اغلب گازهایی که در فرآیند تولید استفاده می‌شوند (مانند سولفید هیدروژن) اظهار کرد: ممکن است برخی بازرسی‌ها و نظارت‌های ایمنی نیز در این واحد ضعیف بوده باشد که نسبت به بهبود آن اقدام نشده است. ما در سال‌های اخیر در شوراهای حفاظت فنی، تذکرات فراوان درباره حوادث این چنینی دادیم اما متاسفانه فقدان گوش شنوا در میان برخی مدیران شرکت‌ها و مسئولان دولتی، به مرور این حوادث را عادی سازی کرده است.
عضو شورای عالی حفاظت فنی اظهار کرد: نرخ حوادث کار در استان فارس قابل توجه است و این درحالی است که مسئولان ایمنی واحدها امنیت شغلی ندارند. برای مثال، شهرداری شیراز در استان فارس ۷۰ نفر مسئول ایمنی را یک شبه اخراج کرده است. در چنین شرایطی اگر در کنار قدیمی بودن و فرسودگی تجهیزات، شما کمبود یا ترس مسئول ایمنی از بیکاری را قرار دهید، به راحتی ریشه بروز این حوادث در واحدهای بزرگ را درمی یابید.
این فعال حوزه ایمنی کار تاکید کرد: ممکن است ریشه حادثه فرسودگی تجهیزات و ابزار و بدنه باشد؛ باید از قبل آزمون‌ها و تست‌های MDP مخصوص استحکام و عدم نشت و عدم فرسودگی از وسایل و اجسام و لوله‌ها و مخازن به عمل می‌آمد. تجهیزاتی که پایه فلزی دارند و در واحدهای خطرناک حضور دارند، نیازمند تست‌های «غیر مخرب» بدنه و تجهیزات هستند. انواع تست‌های غیر مخرب شامل تست UT و TT است. در تست UT تیم ایمنی آن صنعت با اشعه لیزر مخصوص بدنه‌ها و مخازن و لوله‌ها و شیرآلات مشکوک به نشت را بررسی می‌کند و نتیجه را به شکل شفاف و با جزئیات ارائه می‌کند. این تست‌ها که منجر به انفجار نمی‌شوند، در واحدهای حساسی مثل تولیدکننده‌های بنزین و گازوئیل اهمیت ویژه‌ای دارند، بخصوص که برخی گازها مانند سولفید هیدروژن که تنها در اثر استنشاق باعث مرگ می‌شود، شناسایی می‌شوند.
رئیس انجمن صنفی مسئولان ایمنی کشور بیان کرد: باتوجه به حساسیت یک واحد و پیش‌بینی‌های ریسک در هر واحد پالایشی، میزان بازرسی‌ها، حساسیت‌ها و تاکید بر نوسازی بخش‌های مختلف و قطعات باید جدی‌تر شوند. در واحد مستعد انفجاری مثل پالایشگاه تولید بنزین و گازوئیل، حتی برای جلوگیری از سرایت احتراق موتورسیکلت و خودرو، در بسیاری از موارد با دوچرخه رفت و آمد صورت می‌گیرد. گاهی حساسیت فشارسنجی در برخی مخازن پالایشگاهی چنان بالاست که باید شرایطی را ایجاد کرد که این فشار در هر لوله و مخزن پخش شود تا باعث نشت و انفجار نشود. لذا ایمنی واحد پترو-پالایشی فرآیندی بسیار پیچیده‌تر از سایر واحدهای تولیدی کشور است که با کوچکترین‌عدم رعایت و اشتباهی در آن‌ها ممکن است ضربات مهلک انسانی و اقتصادی به وجود آید. مقداری انحراف زاویه فشار و تراکم و اشتباه پیچیدن یک شیر یا لوله، ممکن است حادثه بیافریند.
وی خاطرنشان کرد: البته علت اصلی حادثه زرقان شیراز بایستی بیشتر واکاوی شود. ممکن است به دلیل محیط ناایمن با وارد آمدن یک ضربه و یا سقوط یک شی، شاهد نشت گاز یا انفجار در چنین واحدهایی باشیم. یعنی حادثه ممکن است علاوه بر مستهلک بودن تجهیزات، ناشی از تصادف هم باشد، اما در این زمینه نیز پروتکل‌هایی در جهت ممانعت از بروز حادثه وجود دارد که باید عملیاتی شود. درست است که باید تحقیقات قطعی برای ریشه یابی علت حادثه به صورت شفاف انجام شده و انتشار عمومی یابد تا بتوان قضاوت دقیق‌تری کرد، اما تجربه ما از چنین واحدهایی نشان می‌دهد که دلایل حادثه معمولاً از قبل حاضر هستند.
اشرف منصوری در ادامه بیان کرد: سال‌ها قبل که از پالایشگاه شیراز بازدید کردیم، شاهد آن بودیم که علاوه بر جانمایی‌های غلط و به هم ریختگی‌ها، سیستم «ارت» و گریز برق پالایشگاه نیز ایراد اساسی داشت. از نظر انبار کردن مواد و نگهداری وسایل غیرضروری نیز از حیث پروتکل‌های بازرسی مشکلات جدی در آن واحد وجود داشت که تذکر داده شد؛ باتوجه به محدودیت بازرسی‌ها، نمی‌دانیم که آیا به تذکرات مربوطه توجه شد یا خیر! اما آنچه که در اینجا اهمیت دارد، این است که بدانیم شرایط ایمنی واحدها در این سال‌ها به سمت بدتر شدن پیش رفته و در واحدهای بزرگ و پرخطر موضوع ایمنی را باید بیشتر جدی گرفت؛ ابعاد یک حادثه در این واحدها می‌تواند ملی باشد. ما در بسیاری از واحدهای پتروپالایشی، حتی باید موضوع لباس ضد جرقه در فصول مختلف سال را جدی بگیریم چون این واحدها می‌توانند هر لحظه یک بمب متحرک باشند.
وی در پایان گفت: کلیه مسئولان ایمنی استان و مسئولان HSE و حفاظت فنی آن شرکت امروز باید پاسخگوی حادثه باشند و بازرسی وزارت کار نیز موظف به ورود در این حوزه در کنار وزارت نفت است.
