در گفت‌وگو با ایلنا مطرح شد؛
لزوم توجه دولت به پرداخت بدهی خود به تامین اجتماعی/ لزوم تشکیل کمیسیون ویژه برای حل معضلات بیمه‌های اجتماعی
یک کارشناس رفاه و تامین اجتماعی گفت: اگر در خصوص صندوق تامین اجتماعی با این فرمان جلو برویم مردم مطالبات خود را به کف خیابان می‌آورند. تجربه نشان داده که کشیده شدنِ مطالبات به کف خیابان چالش‌ها و هزینه‌های زیادی به همراه خواهد داشت.
به گزارش خبرنگار ایلنا، ابراهیم رئیسی در جلسه ستاد هماهنگی اقتصادی دولت و در جریان ارائه‌ی عملکردی از منابع و مصارف عمومی بودجه سال ۱۴۰۰ به موضوع بدهی دولت به سازمان تامین اجتماعی اشاره کرد و خواستار شفاف‌سازی آن شد. اینکه این صحبتهای رئیس‌جمهور تا چه حد نشان‌دهنده‌ی عزم او برای پرداخت بدهی بیش از ۳۰۰هزار میلیاردی دولت و حل بحرانِ این سازمان است، موضوعی است که در آینده مشخص می‌شود.
عباس اورنگ (کارشناس رفاه و تامین اجتماعی) در خصوص صحبتهای حجت‌الاسلام رئیسی مبنی بر شفاف‌سازی بدهی تامین اجتماعی به ایلنا گفت: شفاف‌سازی بدهی هر دستگاه و نهادی به دولت لازم است و باید انجام شود؛ در واقع شفاف‌سازی جلوی اما و اگرها را می‌گیرد اما همه می‌دانیم که در شرایط موجود، دولت شرایط بسیار سختی پیش‌رو دارد. کمبود درآمدها و کاهش درآمدهای دولت چه در حوزه‌ی نفت و چه در سایر حوزه‌های درآمدزا، شرایط دشواری را در سال جاری پیش روی دولت قرار داده است. همچنین باید توجه داشته باشیم که همین امروز هم دولت دچار کسری بودجه‌ی قابل توجهی است.
لزوم توجه دولت به پرداخت بدهی خود به تامین اجتماعی/ جلوی بحران را باید گرفت
وی ادامه داد: در این وضعیت شاید دولت تمایل داشته باشد منابع موجود را به سمت اولویت‌های خود سوق دهد اما نباید فراموش کنیم که سازمان تامین اجتماعی به عنوان یک نهاد درآمد – هزینه‌ای شرایط خوبی ندارد و اگر سازمان تامین اجتماعی در تامین هزینه‌ها با مشکل مواجه شود، از آنجا که مستقیم با سفره‌ی مستمری‌بگیران و کارگران در ارتباط است، مشکلات و بحران‌های بسیاری ایجاد خواهد شد. به همین خاطر دولت حتما باید نیم نگاهی به پرداخت بخشی از مطالبات خود به تامین اجتماعی داشته باشد.
این کارشناس تامین اجتماعی افزود: در مقوله‌ی متناسب‌سازی نیز اصل بر این بود که متناسب‌سازی از محل مطالبات تامین اجتماعی از دولت اتفاق بیفتد، چراکه اگر قرار باشد در اینجا دولت تامین اجتماعی را تنها بگذارد، با مشکلات اساسی مواجه خواهد شد.
اورنگ با اشاره به مشکل درآمد تامین اجتماعی از محل پرداخت حق بیمه جاری بیان کرد: با توجه به افزایش تحریم‌ها، شیوع کرونا و کاهش کارکردها، کارفرمایان توان پرداخت حق بیمه‌های جاری را ندارند، بنابراین درآمد تامین اجتماعی از محل پرداخت حق بیمه جاری هم شرایط خوبی ندارد. در این شرایط است که می‌گوییم ممکن است با بن بست بزرگی مواجه شویم.
وی افزود: اگر قرار باشد دولت از همین ابتدای کار برای حل این مشکل چاره‌ای نیندیشد، قطعا با بحران مواجه خواهیم شد. بدون تعارف باید بگوییم که بحران‌های کارگری بحران‌هایی است که کشورها و نظام‌های سیاسی به راحتی نمی‌توانند از کنار آن عبور کنند و به احتمال زیاد نظام‌های سیاسی هم با این وضعیت به چالش کشیده می‌شوند.
دولت تعهدات جدیدی به سازمان بار نکند
این کارشناس تامین اجتماعی در خصوص راه‌هایی که دولت از طریق آن می‌تواند بدهی خود را به سازمان پرداخت کند، گفت: به هر حال ما در خصوص اینکه این بدهی به چه شکلی باید پرداخت شود قانون داریم. من فکر می‌کنم اگر به قانون بودجه برگردیم می‌توانیم بخشی از مسیر را پیش برویم. از طرفی سازمان تامین اجتماعی هم در این شرایط نباید انتظاری بیش از امکانات موجود در کشور داشته باشد.
وی در ادامه بیان کرد: اگر در این شرایط دولت نمی‌تواند قسمتی از مطالبات را بپردازد تا تامین اجتماعی را در پرداخت مطالبات یاری کند، حداقل خود را موظف کند تا از ایجاد هزینه‌های جدید خودداری کند. ببینید ما از طرفی تعهدات جدید تولید می‌کنیم و از طرفی درآمد نداریم. پس باید جلوی ایجاد هزینه‌های جدید گرفته شود و بعد بخشی از مطالبات پرداخت شود. یعنی دولت همزمان باید در دوجناح کار کند؛ اول اینکه دولت و مجلس متعهد شوند که تعهدات تامین اعتبار نشده به تامین اجتماعی بار نکنند و دوم بخشی از مطالبات خود را به سازمان تامین اجتماعی پرداخت کنند.
اورنگ با اشاره به موضوع متناسب‌سازی حقوق بازنشستگان گفت: درست است که همسان‌سازی یکی از آرزوها و مطالبات دیرینه‌ای است که باید انجام شود و ما نمی‌توانیم بگوییم بازنشستگان در همین وضعیت سر کنند و درآمد مناسبی نداشته باشند اما باید به مشکلات سازمان تامین اجتماعی هم توجه کنیم. ببینید در بحث بیمه کارگران ساختمانی، بیمه قالیبافان، بیمه رانندگان و به طور کلی بیمه‌هایی که از جنس تکلیفی و حمایتی هستند، از طرفی درست است که باید چتر رفاه و تامین اجتماعی گسترش پیدا کند اما از طرفی باید توجه کنیم که گسترش چتر رفاه و تامین اجتماعی منجر به کاهش عمق تعهدات نشود. پس افزایش تعهدات بدون اینکه تامین اعتباری برای آن تعهدات درنظر گرفته شود، در عمل بار تعهدات قبلی را کم می‌کند و راه‌حل این مشکل این است که دولت به تعهدات خود در قبال سازمان تامین اجتماعی عمل کند.
سه‌جانبه‌گرایی بقا و کیفیت صندوق‌های بیمه‌گر را تضمین می‌کند
این کارشناس تامین اجتماعی در خصوص لزوم توجه به سه‌جانبه‌گرایی گفت: در خصوص سه‌جانبه‌گرایی برنامه‌هایی ارائه شده و شعارهایی داده شده است اما خب باید دید در عمل چه اتفاقی می‌افتد. ببینید همیشه وقتی شرکای اجتماعی در مجموعه‌ای تصمیم‌گیرنده هستند باعث ایجاد نوعی امنیت می‌شود و به نوعی محافظت مردمی اتفاق می‌افتد. سه‌جانبه‌گرایی از یک طرف خواسته‌ها و انتظارات جامعه‌ی هدف را به واقعیت نزدیک می‌کند، چون طرفین به طور واقعی در منافع و زیان دخیل هستند و منابع و تعهدات را می‌بینند، و از طرفی سه‌جانبه‌گرایی باعث می‌شود از اموال و دارایی‌ها حراست شود. بنابراین من فکر می‌کنم تقویت سه‌جانبه‌گراییِ واقعی - یعنی حضور نمایندگان واقعیِ طرفین در تصمیم‌گیری‌ها - بقا و کیفیت صندوق‌های بیمه اجتماعی را تضمین می‌کند.
تشکیل کمیسیون ویژه برای حل بحران صندوق‌ها
نگذاریم بحران به کف خیابان کشیده شود
اورنگ همچنین در خصوص چشم‌انداز وضعیت تامین اجتماعی اظهار کرد: اگر با این فرمان جلو برویم مردم مطالبات خود را به کف خیابان می‌آورند. ببینید همین امسال هم شاهد اعتراضاتی بودیم و به نظر من اگر نتوانیم این مشکل را مدیریت کنیم مطالبات به کف خیابان کشیده می‌شود و تجربه نشان داده که کشیده شدنِ مطالبات به کف خیابان چالش‌ها و هزینه‌های زیادی به همراه خواهد داشت و جمع کردن آن بسیار سخت است.
وی ادامه داد: در خصوص مشکل صندوق‌های بیمه اجتماعی و همچنین بحران‌های آب و محیط زیست دولت باید کمیسیون ویژه‌ای تشکیل دهد. فقط صندوق تامین اجتماعی دچار مشکل نیست بلکه سایر صندوق‌های بیمه اجتماعی مثل صندوق فولاد، صندوق نفت، صندوق صدا و سیما، صندوق هما و… همه مشکلاتی دارند. دولت حتما باید کمیسیون ویژه‌ای برای حل معضلات بیمه‌های اجتماعی به طور اعم و تامین اجتماعی به طور اخص تشکیل دهد.
این کارشناس تامین اجتماعی همچنین در خصوص علت حل نشدن مسائل مربوط به این صندوق‌ها گفت: من خیلی به فساد و نبود اراده برای حل مشکلات اعتقاد ندارم. همیشه اراده بوده و من معتقدم حجم فساد هم به قدری نیست که بگوییم فساد باعث شده وضعیت این صندوق‌ها به اینجا برسند.
وی ادامه داد: ذات صندوق‌های بیمه اجتماعی در همه کشورها همین است؛ تعهدات و مصارف از منابع پیشی می‌گیرند و این اصل لاینفک بیمه‌های اجتماعی است اما همه دنیا تلاش می‌کنند این بحران را به عقب بیندازند. یکی از مشکلات اساسی ما این است که کشور ما به سمت پیر شدن حرکت می‌کند و اگر ما چاره‌ای برای بحران صندوق پیدا نکنیم طبیعتا به همین نسبت هم در آینده چالش‌های عجیبی به وجود خواهد آمد.
اورنگ گفت: بنابراین من می‌گویم اراده برای حل مشکل وجود دارد و از طرفی نمی‌توان نقش فساد را در رسیدن صندوق تامین اجتماعی به این وضعیت پررنگ دید اما مشکل این است که ارادهای که در سطوح مختلف با هم هماهنگ باشد، وجود ندارد. یعنی هم در تامین اجتماعی هم دولت اراده برای بهبود وضعیت بوده اما نهادی که این اراده‌ها را هماهنگ کند، وجود نداشته است.
این کارشناس تامین اجتماعی در پایان اظهار کرد: با این اوصاف من احساس می‌کنم در اینجا رئیس‌جمهور به عنوان شخص اولِ قدرت اجرایی کشور باید این موضوع را مدیریت کند و یک کمیسیون را تحت نظارت خود برای هماهنگ کردن همه‌ی این حوزه‌ها تشکیل دهد تا بتوانیم از بحران عبور کنیم. من فکر می‌کنم این کار شدنی است. در واقع ما در حوزه‌ی سیاستگذاری و قانونگذاری باید این موضوع را به طور کلان مد نظر قرار بدهیم.
