کارخانه فرآوری تیتانیوم؛ امیدی که پس از چهار دهه به ثمر نشست

به گزارش ایلنا به نقل از روابط عمومی ایمیدرو، این فلزخاکستری-نقره ای رنگ به سبب اینکه همزمان جادوی مقاومت فولادی و سبکی آلومینیوم را با خود دارد نام تایتان را از استاطیر یونان -به معنای نامیرا و جادو- برگرفت و به نام تیتانیوم شناخته شد. وزارت معادن و فلزات وقت، با بهره گیری از ثروت خدادادی ذخیره ای ارزشمند و قابل معدنکاری، در جنوب استان کرمان و در شهرستان کهنوج، طرحی را از دهه 70 برای بهره مندی از خواص آن در صنایع مختلف از جمله تولید رنگدانه، روی میز قرار داد.

این پروژه به رغم اینکه در دولت های گذشته به مناقصه رفته بود، اما نوع فناوری و همچنین تامین مالی، مجالی برای اجرای آن باقی نگذاشت و این عوامل سبب شد برنامه ساخت کارخانه فرآوری تیتانیوم، به مدت 25 سال به صورت نیمه کاره باقی بماند اما از 25 آبان 1395 با حضور مهدی کرباسیان رئیس وقت سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو)، وارد عملیات اجرایی شد و همزمان واحد نیمه صنعتی مجتمع تیتانیوم کهنوج، فعالیت خود را آغاز کرد.

این طرح پیش از آن برعهده شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران (ایمپاسکو)، به نمایندگی از ایمیدرو بود. طرحی که - به پشتوانه معدن کنار دست خود (با ذخیره قطعی 150 میلیون تنی)-، برای تولید 130هزار تن کنسانتره تیتانیوم و 70هزار تن سرباره، تعریف و در آن زمان به طور رسمی عملیات اجرایی کارخانه اصلی به صورت EPCآغاز شد. در ادامه تست های تکنولوژیک که چالش اصلی اجرای طرح بود، طی سال های بعد انجام شد اما پس از مدتی به دلیل خروج یکجانبه دولت امریکا و مشکلات ناشی از تحریم، آن قرارداد در برابر چالش هایی در اجرا قرار گرفت.

طی این مدت با تغییراتی در شکل اداره و سرمایه گذاری پروژه، قرار بر حضور بخش خصوصی در طرح احداث کارخانه فرآوری تیتانیوم شد. از این رو از اردیبهشت سال 1399 این پروژه با حضور خداداد غریب پور رئیس وقت هیات عامل ایمیدرو، در راستای سیاست های اصل 44 قانون اساسی و حضور حداکثری بخش خصوصی در اقتصاد، با نظارت ایمپاسکو و ایمیدرو، در اختیار کنسرسیومی از بخش خصوصی قرار گرفت.

از سوی دیگر معدن تیتانیوم کهنوج اگرچه سال ها عملیات پیش باطله و باطله برداری را ادامه می داد اما از آبان 1402 برداشت از ماده معدنی با حضور رئیس پیشین هیات عامل ایمیدرو(محمد رضا موثقی نیا) آغاز شد.

اهمیت پروژه فوق به گونه ای بود که همواره جزو طرح های اولویت دار برای ایمیدرو- به عنوان صاحب پروانه معدن و تسهیل گر- قرار داشت و سرانجام با حمایت های این سازمان و وزارت صمت، روز پنجشنبه گذشته -26 تیر ماه 1404- نخستین کارخانه فراوری تیتانیوم ایران در کهنوج با فرمان دکتر پزشکیان رئیس جمهور و حضور سیدمحمد اتابک وزیر صنعت معدن و تجارت و محمد آقاجانلو رئیس هیات عامل ایمیدرو، وارد چرخه فرآوری این خاک جادویی شد.

به گفته وزیر صنعت، معدن و تجارت، تولیدات کارخانه تیتانیوم، محصولاتی است که هم می تواند با ارزش افزوده در منطقه و کشور، ارزآوری ایجاد کند و هم اینکه در تکمیل فازهای بعدی، تاثیر به سزایی در ارتقای وضعیت فنی مهندسی تولید فولادهای آلیاژی کشور داشته باشد. علاوه بر این استقرار این واحد تولیدی در منطقه کهنوج، عاملی برای اشتغال و پیشرفت است.

همچنین می توان اذعان کرد بهره برداری از این کارخانه، می تواند پایه تولید پیگمنت تیتانیوم (در فاز بعدی) باشد که تامین کننده رنگدانه (رنگ سفید) محسوب می شود و این اقدام، یکی از معیارهای سنجش توسعه یافتگی کشورها است.

این کارخانه و پروژه های مشابه که با راهبری دولت و همکاری بخش خصوصی متخصص راه اندازی شد بیانگر دستاورد یک سیستم در اجرای طرح ها است که ایمیدرو طی 10 سال گذشته برای به ثمر نشستن آن، تلاش کرد.