سیستم ناکارآمد آرزوهایمان را بر باد داد/ فروش؛ دغدغه تئاتری‌ها
به دلیل ناکارآمدی سیستم تئاتری، بی‌برنامگی و اضمحلال همه پایه‌ها؛ انتظار قدیمی ما برای حضور ایران در میان کشورهای صاحب‌نام هنرهای نمایشی نقش برآب شده است.
به گزارش خبرنگار ایلنا، بازیگر شناخته شده هنرهای نمایشی این روزها مشغول تمرین در نمایش «جان‌گز»؛ پروژه جدید تئاتری نیما دهقان است. فرزین صابونی برخلاف بسیاری از هم‌صنف‌های خود، مصلحت‌اندیشی بیهوده ندارد و گرچه به بهانه این همکاری با او به گفتگو نشستیم، اما بی‌پرده به بعضی پرسش‌ها درباره شرایط نابه‌سامان هنرهای نمایشی پاسخ گفت.
صابونی درباره همکاری جدید خود با نیما دهقان اظهار کرد: سالهای سال است که با نیما دهقان کار می‌کنم و بعد از این‌همه سال، باهم راحت هستیم و از کار کردن کنار یکدیگر لذت می‌بریم. من در هر شرایطی باشم خودم را با برنامه‌های او سازگار می‌کنم و تلاش می‌کنم سر هر کاری که قرار است کارگردانی کند؛ حاضر باشم. برای این نمایش هم از قبل صحبت‌هایی انجام دادیم و همین موجب شد در تمرین‌ها حاضر شوم.
این بازیگر در ادامه درباره آنچه با عنوان ژانر نمایش‌هاى دفاع مقدس مطرح می‌شود، توضیح داد و گفت: باید تاکید کنم به جداسازی ژانری در حیطه تئاتر اعتقاد ندارم؛ به این دلیل که تئاتر ژانرپذیر نیست. شاید در آن راجع به چندین مقوله صحبت شود اما الزاما به عنوان ژانر مطرح نیست. ژانر به آن مفهوم در قالب تئاتر نمی‌گنجد که قصد داشته باشیم به‌طور مفهومی آن را یک قاعده درنظر بگیریم.
بعضی نمایش‌های دفاع مقدسی باید با کارهای دبیرستانی مقایسه شود
او افزود: شاید بتوانیم نمایش‌ها را به لحاظ سبک و شیوه اجرا از یکدیگر جدا کنیم؛ اما در مورد کارهایی که با قصه یا مفهومی از ژانر دفاع مقدس روی صحنه می‌رود، نظر خاصی ندارم؛ جز اینکه موضوع خوبی است و باید مثل تمام موضوعات دیگر وجود داشته باشد.
این بازیگر تصریح کرد: اگر منظور چیزی است که در سالهای گذشته با موضوع دفاع مقدس شناخته شده، نظری نمی‌دهم چون درباره آن اطلاع چندانی ندارم. طی این سال‌ها اشتباهی رخ داده و هر اثر نمایشی راجع به دفاع مقدس در سینما، تئاتر و تلویزیون همواره از یک شکل کلیشه‌ای و شعاری پیروی کرده و وجهه خوبی برای آن حوزه نداشته است.
آثار علیرضا نادری روند معیوب را تغییر داد
صابونی با بیان اینکه در چند سال اخیر همکاری با آثار نمایشی، سینمایی و تلویزیونی متعددی را تجربه کرده است، خاطرنشان کرد: از قدیم که علیرضا نادری نگارش و کارگردانی نمایش‌هایی با موضوع‌هایی در حاشیه جنگ را آغاز کرد؛ درست گفتن و درست ساختن در مورد این موضوع شروع شد.
بازیگر نمایش «سعادت لرزان مردمان تیره روز» ادامه داد: بعدها نیز آقای حاتمی‌کیا یکی دو فیلم با همین رویکرد کارگردانی کرد. تجربه‌هایی هم در تئاتر دیده شد و نیما دهقان در مورد جنگ و حواشی آن آثاری به صحنه برد. به نظر من از این زمان به بعد بود که بحث ساخت آثار کلیشه‌ای راجع به دفاع مقدس از بین رفت.
این هنرمند اظهار کرد: نمایش‌هایی که در گذشته با موضوع دفاع مقدس ساخته می‌شد و ممکن است همچنان وجود داشته باشد با کارهای ما در دوره دبیرستان قابل مقایسه است. منظورم نمایش‌هایی است که کلیشه‌ای و شعارزده به موضوع دفاع مقدس می‌پردازند و از لحاظ کیفی در حدی نیستند که افراد حرفه‌ای شاغل در این حرفه به آنها بپردازند.
هیچ‌چیز در تئاتر ایران استاندارد نیست
صابونی به ارزیابی خود از وضعیت این روزهای هنرهای نمایشی پرداخت و بیان کرد: همیشه گفته‌ام که وضعیت تئاتر اسف‌بار است. اسف‌بار به این دلیل که نه مدیران، نه فعالان حال حاضر و نه فضاهایی که در آنها تئاتر اجرا می‌شود، هیچ کدام در حد استاندارد قرار ندارند و همه در حد آماتور یا پایین‌تر هستند.
او ادامه داد: منظور این نیست که من از بقیه بیشتر هستم؛ ما هیچکدام در سیتسم تئاتر کشور به سطح استاندارد نرسیده‌ایم. درست نیست بگوییم باید تئاتر را برای خود کنیم و اگر متن خارجی کار شد، به آن عنوان تئاتر غربی بدهیم؛ مثل اینکه بگوییم در سینما از فلان دوربین پیشرفته برای فیلمبرداری استفاده نمی‌کنیم.
عده‌ای برای شهرت و ثروت تئاتر کار می‌کنند
بازیگر نمایش «جان‌گز» به سالن‌های غیراستاندارد خصوصی نیز اشاره کرد و گفت: در حال حاضر هر روز یک سالن ساخته می‌شود اما هیچ‌یک به معنای واقعی استاندارد نیستند؛ زیرا نه امکانات مناسب برای اجرا دارند و نه شرایط مناسب. به این ترتیب یک عده با سوءاستفاده از شرایط برای به‌دست آوردن موقعیت‌های جدید، بهم زدن اسم و رسم و پر کردن جیب‌هایشان تئاتر کار می‌کنند.
او ادامه داد: در واقع اکثر کسانی که این روزها تئاتر کار می‌کنند، دغدغه تئاتر ندارند؛ این نظر به راحتی قابل اثبات است. هنرمندانه‌ترین کاری که فکر می‌کنید روی صحنه رفته را به من نشان بدهید تا به شما بگویم به فکر فروش است یا خیر.
رفیعی قطعا گلایه‌های بسیاری دارد
این هنرمند با بیان مثالی از دشواری‌های کارگردانی همچون علی رفیعی در تجربه جدید اظهار کرد: مطمئن باشید فردی مانند آقای رفیعی در بخش‌هایی از اثر خود ناچار شده به فروش فکر کند. گرچه قطعا دلش نمی‌خواسته اما به هر حال ناچار بوده به حساب و کتاب‌های مالی فکر کند. به همین دلیل امکان دارد از خواسته‌های اصلی خود گذشته باشد. مطمئن باشید که آقای رفیعی در تجربه اخیر خود شرایط آرمانی را تجربه نکرده است.
او ادامه داد: قطعا ایشان در پی پر کردن جیب و بهم زدن اسم و رسم نیست؛ اما شرایط موجود بر کارشان تاثیر گذاشته است. اطمینان دارم اگر پای درد دل‌های ایشان بنشینیم گلایه‌های بسیاری دارد و شرایط را مساعد نمی‌داند. از طرفی دلشان می‌خواهد کار کنند و عاشق تئاتر هستند؛ امری که سالهای سال است به جامعه فرهنگی و هنری ایران ثابت کرده‌اند. آقای رفیعی به هیچ‌یک از آنچه گفتم احتیاج ندارد اما ناچار است به شرایط معیوب تئاتر تن دهد.
آرزوهایی که ناکارآمدی سیستم بر باد داد
صابونی تصریح کرد: متاسفانه به دلیل ناکارآمدی سیستم تئاتری، بی‌برنامگی و اضمحلال همه پایه‌ها؛ انتظار قدیمی ما برای حضور ایران در میان کشورهای صاحب‌نام در زمینه هنرهای نمایشی طی یک بازه زمانی ده ساله نقش برآب شده است.