اولین فیلم مستند با هوش مصنوعی را می‌سازم

به گزارش خبرنگار ایلنا،  فرشاد افشین پور مستندساز محیط زیست و حیات وحش  که ساخت آثاری چون «زندگی در قلب دنا»، «دنیای وحشی زاگرس» و «سفر به آمادای» را در کارنامه خود دارد امسال با مستند سینمایی «البرز وحشی» در نوزدهمین جشنواره سینماحقیقت حاضر است.
درباره این مستند سینمایی با این کارگردان گفت‌وگویی داشتیم. افشین‌پور ضمن توضیح درباره از مراحل و نحوه ساخت «البرز وحشی» از ساخت اولین مستند سینمایی با هوش مصنوعی خبر داد که در حال حاضر مراحل تولید خود را طی می‌کند.

مستند البرز وحشی
فرشاد افشین‌پور در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا اظهار کرد: نام مستند اخیرم که در جشنواره سینما حقیقت اکران شده  البرز وحشی است. این فیلم به معرفی سیمای طبیعی و حیات وحش کوهستان البرزنشین و استانهای شمالی البرزنشین خاصه استانهای اردبیل، گیلان، گلستان و مازندران است. بازخوردی که از تماشاگران گرفته ام مثبت و رضایت‌بخش بوده است. زمان مستند۹۰ دقیقه بود و در این بازه زمانی سعی کردیم به گونه های شاخص و مهم کوهستان البرز بپردازیم و سعی کردیم گونه شاخص و مهمی از قلم نیفتد.

افشین‌پور درباره تجهیزات و ابزارهای مورد استفاده در ساخت مستند بیان کرد:  این پروژه به دلیل تنوع اقلیمی منطقه البرز و شمال ایران ـ از زیستگاه‌های آبی تا مناطق کوهستانی ـ به انواع تجهیزات تخصصی نیاز داشت. برخی مناطق سردسیر بودند و باید دوربینهایی انتخاب میشد که در دمای پایین قادر به ارائه کار باشند. در مناطق جنوبی البرز و در مناطق گرمسیر هم مشکل دیگری برقرار بود. این مناطق عمدتا دارای تیپ استپی هستند و شرایط فنی خاص دیگری را طلب میکردند. از دوربینهای انتظاری هم در این پروژه استفاده شد و بخشی از کار محسوب میشوند. با همه اینها و تمامی مشکلات، مساله‌ای که در طول فیلمبرداری توجه میکردیم آن بود که ما بعد از ساعت ۹ صبح عملا فیلمبرداری نمیکردیم و دوربینها را خاموش میکردیم. تمامی فعالیتهای ما در ساعات اولیه صبح و بین ساعتهای ۵ یا ۶ صبح الی ۹ صبح خلاصه میشد و بعد از آن دوربینها را متوقف میکردیم. حتی تصاویری که دوربینهای انتظاری بدست می آمد فقط در همین بازه زمانی مورد استفاده قرار میگرفت. بخاطر همین نور فیلم کاملا یکدست است و اصطلاحا تمامی تصاویر مچ لایت است. این کار مقداری هزینه های ساخت فیلم را بالا میبرد ولی به هر حال به جهت زیباتر شدن و قابل قبول شدن فیلم، به آن اهتمام ورزیدیم.

افشین‌پور تاکید کرد: ما با وجود همه محدودیتها در مسائل مالی و زمانی، در بازه زمانی ۹۰ دقیقه‌ای فیلم، سعی کردیم تا حد امکان و متناسب با شرایط زیستی، به معرفی گونه‌های مختلف جانوری بپردازیم. در مجموع، حدود ۲۷ گونه جانوری در این مستند تصویربرداری و معرفی شده‌اند. روایت فیلم در قالب چهار فصل شکل گرفته و زندگی حیوانات را در گذر یک سال به تصویر می‌کشد.

او افزود: هدف ما این بود که در طول این فرآیند یک‌ساله، تا جای ممکن به جنبه‌های مختلف زیست، رفتار هر گونه بپردازیم و جزئیات مهم زندگی آن‌ها را به تصویر بکشیم.

نهضت بزرگ مستندسازی در دهه۹۰ آغاز شد اما...

افشین‌پور در پاسخ به این پرسش که وضعیت سینمای مستند ایران در زمینه محیط زیست را چگونه می‌بینید، بیان کرد: نهضت مستندسازی ایران در دهه 90 با تلاش و همت سازمان صداوسیما و مرکز سیمای استانها آغاز شد و حدودا 6 - 7 سالی از مستندسازان حیات وحش حمایت شد. نتایج بسیار خوبی نیز کسب شد و دهه 90 تقریبا از 10 سیمرغ ممکن که در جشنواره فجر ارائه شد ۷ سیمرغ را مستندسازان سیمای استانها گرفتند. در جشنواره سینما حقیقت نیز مستندسازان محیط زیستی تقریبا تمامی جوایز را از آن خود کردند.

او افزود: در مقطعی، تیم‌های مستندسازی استان‌ها فعال بودند و جوایز تمامی جشنواره های مهم به آثار تولیدشده توسط فیلمسازان مراکز استانی می‌رسید. با این حال، امروز به دلایل مختلف دیگر ان شرایط وجود ندارد و آن نگاه حمایتی دیگر وجود ندارد. مستندسازی در این عرصه به همان سرعتی که شکل گرفت، متاسفانه به همان سرعت نیز دچار افول شد. به واقع جرقه و رعدی بود که در یکسو زده شد و به ناگاه در سویی دیگر خاموش شد.

افشین‌پور تاکید کرد: به نظر می‌رسد سیاست‌گذاران ترجیح دادند تمرکز حمایت‌ها را به سمت مستندهای اجتماعی و سیاسی سوق دهند و این تصور وجود داشت که مستندهای حیات وحش به مرحله‌ بلوغ رسیده اند و می‌توانند سر پا باقی بمانند و به صورت مستقل به مسیر خود ادامه دهند. اما این برداشت کاملا نادرست بود و سینمای مستند حیات وحش ایران را کاملا به قهقرا برد. در واقع، سرمایه‌گذاری در بخش‌های دیگر نه تنها به نتیجه مطلوب نرسید، بلکه حوزه حیات وحش نیز در رسانه ملی تضعیف شد و به فراموشی سپرده شد. سایر ژانرها نتوانستند جایگاه قابل اتکایی پیدا کنند و سیمای استانها امکان حضور موثر در جشنواره‌ها و ارائه آثار شاخص را از دست داد.

افشین‌پور گفت: امروز شمار افرادی که به طور جدی در این حوزه فعالیت می‌کنند، کاملا کاهش یافته است. در شرایط فعلی، عملا تنها من و آقای فتح‌الله امیری به عنوان بازماندگان جریان فعال دهه ۹۰  در جشنواره فعلی سینماحقیقت  حضور داریم و دیگر خبری از سایر مستند سازان نیست. البته جا دارد در اینجا از توجه مرکز گسترش سینمایی و تجربی و پویانمایی و خاصه آقای حمیدی مقدم تشکر کنم چراکه اگر توجه و اهتمام ایشان نبود این ژانر برای همیشه به فراموشی سپرده میشد و سینمای حیات وحش ایران به خاموشی مطلق میگرایید. در اینجا جا دارد از زحمات و تلاشهای ایشان و مجموعه همکاران در مرکز تقدیر و تشکر کنم...

نخستین مستند ایرانی با هوش مصنوعی

افشین‌پور با اشاره به اینکه در حال ساخت نخستین فیلم مستند با استفاده از هوش مصنوعی است، گفت: من مطالعات در زمینه هوش مصنوعی را از حدود 7 سال قبل شروع کردم. در آن زمان دوستان و همکاران مستندساز و یا مسئولان امر هیچ اعتقادی به هوش مصنوعی نداشتند ولی اکنون استفاده از هوش مصنوعی میتوان گفت که به یک جبر تبدیل شده است.

وی افزود: امروزه با هوش مصنوعی میتوان به چشم اندازها و افق هایی دست پیدا کرد که قبلا قابل دست یابی نبودند. بطور مثال امروزه میتوان برای تولید مستند از گونه های منقرص شده حیات وحش اقدام کرد. من در فیلم در دست ساختم سعی دارم تا روند زندگی و نحوه انقراض شیر ایرانی و ببر مازندران را به تصویر بکشم. 

این کارگردان تاکیدکرد: امروزه نه تنها در اینگونه بحث ها بلکه در سایر موارد نظیر ساخت موسیقی فیلم، افکت سازی و صداگذاری فیلم طراحی پوستر فیلم، ترجمه متن فیلم و زیرنویس انگلیسی فیلم و.‌.. از هوش مصنوعی کمک گرفت. اینها در حالت عادی بسیار هزینه بر و زمانبر هستند اما با استفاده از هوش مصنوعی بسادگی میتوان در هزینه ها و همینطور در زمان صرفه جویی کرد.

وی افزود: هنگامی که شما به هوش مصنوعی سفارش میدهید و تقاضای ساخت موزیک را میدهید توضیحاتی در خصوص فضای فیلم از شما میخواهد و بعد از آن شروع به ساخت قطعات موسیقی با توجه به فضای فیلم شما میکند. جالب اینجاست که در تارهای صوتی آن واترمارکی قرار میدهد که مالکیت معنوی ایجاد میکند و دیگران را از استفاده ان بر حذر میدارد. او این قطعات را طرف مدت چند دقیقه میسازد و شما را صرف هزینه های زیاد و صرف زمان زیاد باز میدارد. امروزه شما میتوانید بدون اینکه نیاز به طراح داشته باشید به سادگی پوستر فیلم را تهیه کنید. با چند پرامپ ساده براحتی و ظرف مدت کمتر از ۵ دقیقه میتوانید پوستر فیلم را تهیه کنید. پوستر من در جشنواره فعلی از همین طریق تهیه شده است. 
باید توجه داشت که در اینجا بحث جایگزینی مستند با هوش مصنوعی و خیانت نیست بلکه خدمت کردن و استفاده از فرصت ها در جهت بهبود امر تولید است.