روایتی از کتابخانه موزه مردمشناسی اوز؛
قلب تپنده‌ای برای سیاست‌گذاری فرهنگی
کتابخانه موزه مردمشناسی اوز نه یک بخش جانبی که محور اصلی روایت فرهنگی شهر محسوب می‌شود.
به گزارش ایلنا به نقل از ستاد خبری سی‌وسومین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران، موزه مردمشناسی شهر اوز در استان فارس با بیش از ۱۰ هزار اثر فرهنگی و تاریخی که همگی از سوی مردم منطقه اهدا شده‌اند، به یکی از شاخص‌ترین مراکز حفظ میراث بومی جنوب کشور تبدیل شده است. این موزه در عمارت تاریخی «حاج رئیس محمدسعید سوداگر» تاجر نیک‌نام و خیر ماندگار شهر، استقرار دارد.
این مجموعه فرهنگی در هشتم فروردین سال ۱۳۹۱ با حضور استادان داخلی و خارجی افتتاح شد و از آن زمان هر ساله هم‌زمان با سالروز تأسیس خود، برنامه‌های متنوعی برگزار کرده و این روز به نام «روز اوز» نامگذاری شده است. همه گنجینه این موزه توسط خود مردم شهرستان اوز به موزه اهدا شده و هیچ‌کدام خریداری نشده و این نشانی روشن از عشق مردم به فرهنگ و هویت بومی خود است.
کتابخانه؛ قلب تپنده موزه
از جمله بخش‌های مهم این موزه، کتابخانه تخصصی شهر اوز است که آثار نویسندگان قدیم و جدید این منطقه را گردآوری کرده است. برخی از این آثار دست‌نوشته‌هایی با قدمتی بیش از ۳۰۰ سال هستند که نویسندگان اوز در شهرهای تاریخی مانند بغداد و مدینه نگاشته‌اند. این کتابخانه نشان می‌دهد که کتاب و نوشتار، همانند اشیای موزه‌ای، حامل حافظه تاریخی و فرهنگی یک ملت‌اند و پیوندی زنده میان میراث مکتوب و میراث ملموس برقرار می‌کنند.
موزه به‌مثابه متن زنده
موزه مردمشناسی اوز علاوه بر نمایش اشیای فرهنگی، به ثبت و نگارش آیین‌ها و رسم‌های محلی مردم اوز نیز می‌پردازد. از جمله این آیین‌ها می‌توان به مراسم طلب باران، جشن‌های عید سعید فطر و قربان، روز جهانی زبان مادری، روز جهانی موزه، روز جهانی صنایع دستی و روز جهانی گردشگری اشاره کرد. بدین ترتیب موزه همانند کتابی زنده عمل می‌کند، چرا که هر آیین و هر شیء صفحه‌ای از تاریخ و فرهنگ مردم اوز است.
یکی از جذاب‌ترین فضاهای این موزه، اتاق عروسی (اعیان‌نشین) است که با پنجره‌های کشویی رنگی و معماری چشم‌نواز، فضای دلپذیری برای بازدیدکنندگان فراهم می‌کند. در بخشی دیگر از موزه ابزارآلات جنگی مفرغی و وسایل کشاورزی مربوط به بیش از سه هزار سال پیش نگهداری می‌شود که در محدوده شهر اوز کشف شده‌اند. همچنین ثبت ملی لباس مجلسی سنتی زنان اوزی که گویا همین دو ماه پیش به همت مدیر موزه در فهرست آثار ملی قرار گرفت، از دیگر افتخارات این مجموعه است.
به گفته شریف بازرگانی مدیر موزه برای حفظ پیوند میان نسل‌ها، در کنار نمایش آثار فرهنگی، کمیته‌ای ویژه تحت عنوان کمیته صنایع‌دستی موزه مردمشناسی تشکیل شده است که در آن هنرهای سنتی مانند خوس‌دوزی، خوس‌بافی، صنایع‌دستی و شال‌دوزی آموزش داده می‌شود.
وجود چنین مجموعه‌ای نشان می‌دهد که فرهنگ و اصالت مردم اوز نه‌تنها در اشیای تاریخی، بلکه در کتاب‌ها و دست‌نوشته‌ها نیز زنده است. به عبارتی کتابخانه و سنت نوشتاری اوز قلب تپنده پروژه‌ای بزرگ‌تر برای حفظ و بازتولید فرهنگ‌اند، پروژه‌ای که کتاب و موزه را در کنار هم قرار داده تا حافظه جمعی ملت به نسل‌های آینده منتقل شود.
واقعیت این است که بسیاری از موزه‌های کشور کتابخانه‌های فعالی دارند، اما تفاوت موزه مردمشناسی اوز در این است که کتابخانه‌اش نه یک بخش جانبی، بلکه محور اصلی روایت فرهنگی محسوب می‌شود. در این شهر نسخه‌های خطی و آثار نویسندگان محلی در کنار آیین‌ها، لباس‌ها و اشیای تاریخی قرار گرفته‌اند تا تصویری جامع از هویت اوز ارائه دهند. این نگاه یکپارچه الگویی است که می‌تواند در دیگر شهرها نیز به کار گرفته شود؛ الگویی که کتابخانه‌ها را از حالت صرفاً آرشیوی خارج کرده و به قلب تپنده سیاست فرهنگی شهر بدل می‌سازد.
سی‌وسومین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران با شعار «بخوانیم برای ایران» از روز شنبه ۲۴ آبان ۱۴۰۴ آغاز شد و تا ۳۰ آبان ادامه خواهد داشت.
