آخرین جزییات از «بینال غزه»؛
بستری برای مبارزه هنرمندان با «صهیونیست» و «استعمار»؛/ فراخوان فوری برای همبستگی با آرمان فلسطین
هنرمندان غزه، از آوریل ۲۰۲۴، در راستای یک پروژه بزرگ و جدی گردهم آمدند تا به واسطه برگزاری یک دو سالانه رسمی از راه هنر، تمهیداتی را برای مقاومت در مقابل نسل‌کشی اسرائیل و آمریکا، پیدا کنند.
به گزارش خبرنگار ایلنا، قرار است بینال (دوسالانه) غزه به شیوه‌های نوین در نیویورک برگزار شود. این رویداد با حضور گسترده هنرمندان غزه‌ای در چند مکان هنری معتبر ، برگزار خواهد شد.
بنا به گزارشی که خبرگزاری «آرت نیوز» و «The Art Newspaper» منتشر کرده‌اند، این رویداد قرار است بیستم نوابر (دوشنبه بیستم مهرماه) با حمایت مالی موزه هنر «الریسان» برگزار شود. برگزارکنندگان قرار است از طریق مشارکت‌های نهادی و کمک‌های مالی، مبلغی قابل توجه را برای هنرمندان غزه‌ای جمع‌آوری کنند. این رقم بیش از نودهزار دلار برآورد شده است.
بنابر این گزارش، بیش از پنجاه هنرمند فلسطینی در این رویداد حضور خواهند یافت. سال گذشته نیز تعدادی دیگر از هنرمندان در این رویداد حضور داشتند. تفاوت دوره فعلی با سال گذشته گستردگی بینال و برگزاری همزمان آن در چند نقطه معتبر است.
زوزه مرگ، اثر مراد معین العصار، هنرمند فلسطینی
این بینال در این دوره ، همزمان در ۱۹ مکان و ۱۲ شهر مختلف جهان برگزار می‌شود که شامل سه پاویون جدید در آمریکای شمالی (تورنتو، واشنگتن دی‌سی و ماه آینده نیویورک) خواهد بود.
رویدادی برای آنهایی در دل هجومند!
این نمایشگاه بزرگ آثار هنرمندانی را شامل می‌شود که هنوز در غزه زندگی می‌کنند یا به تازگی از این شهر ویران شده خارج شده‌اند. بنا به فراخوان آثاری می‌توانند در این رویداد حضور یابند که طی یک سال و نیم گذشته در مواجهه با ویرانی‌های ناشی از حملات اسرائیل پس از حملات حماس در ۷ اکتبر ۲۰۲۳ خلق شده‌اند.
به گفته برگزارکنندگان بینال غزه، این رویداد به عنوان فراخوانی فوری برای فعالان هنری در سراسر جهان برای همبستگی با آرمان فلسطین عمل خواهد کرد.
اثر احمد مهنا، دیر البلح، غزه (۲۰۲۴). هنرمندان گفتند که این بینال «گامی خلاقانه فراتر از چارچوب‌های سنتی نمایشگاه‌ها» را نشان می‌دهد
صحبت‌های سخنگوی بینال غزه
سخنگوی بینال در این رابطه طی انتشار بیانیه‌ای اعلام کرده است: اهمیت این پروژه در توانایی‌اش برای قرار دادن هنر در مرکز بیداری جهانی، به چالش کشیدن عرصه هنر در مواجهه با سنگینی نسل‌کشی، ارائه الگویی از مقاومت، و پاسخ‌دهی به نیاز مبرم برای شناخت عمق و پیچیدگی زندگی انسانی است.
او تاکید کرده است: حق مردم برای وجود داشتن با کرامتِ همراه با سرزمین‌شان، بنیادی‌ترین هدف هنر در ذات خود است.
معتز نعیم، هنرمند معاصر فلسطینی، در اینباره به روزنامه هنر گفته است: بینال غزه از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است و به عنوان بستری برای هنرمندان فلسطینی برای بیان مبارزات و امیدهای خود از طریق هنر عمل می‌کند.
اثری از هنرمند غزه‌ای اسامه نقا، صحنه ها، خان یونس/محصول ۲۰۲۴
تجربه‌ای که آزمون و خطای خود را پس داده است
باید یادآور شد که مدل‌های قبلی این بینال، پیش از این در شهرهایی چون «آتن»، «پادوآ»، «والنسیا» و سایر شهرها برگزار شده است. آثار شرکت داده شده اغلب با کمک مواد ساده و در دسترس مثل پارچه یا جعبه‌هایی که به واسطه آنها غذا و آذوقه از راه آسمان به غزه منتقل می‌شده، ساخته شده‌اند.
پیشینه و مسیر تحول نمایشگاه در شهر نیوریوک
نسخه مشابه به بینال غزه در نیویورک بر پایه نمایشگاه بریتانیایی آن در سال ۲۰۲۴ و اوایل ۲۰۲۵ شکل گرفته است. این نمایشگاه از اعتراضاتی بیرونی مقابل «Institute of Contemporary Art»، در لندن آغاز شد. این اعتراض به همدستی نهادهای فرهنگی بریتانیا با اسرائیل و حامیان جنگ شکل گرفته بود. در ادامه بود که این رویداد شکل گرفته در ماه مه گذشته به نمایشگاهی در گالری «ugly duck» در برموندسی منتقل شد؛ همراه با برنامه‌هایی از گفت‌وگوهای مجازی و کارگاه‌ها توسط هنرمندان مستقر در غزه.
اثری از خالد حسین با عنوان »دلم خیلی برایت تنگ شده»/ مکان اجرا دیر البلح، غزه/۲۰۲۴
گزارش «Artnet News» از بینال غزه
در بخشی از گزارش «Artnet News» که در ۲۷ نوامبر ۲۰۲۴ منتشر شده، به معرفی ایده و ساز و کار برگزاری بیتنال غزه پرداخته شده است.
آندره ابراهیم، از بنیاد «Al Risan Art Museum»، درباره این اتفاق به رسانه «آرت‌نت» گفته است: همه چیز در غزه نابود شده مؤسسات، گالری‌ها، آثار تاریخی، مساجد و کلیساها و در این میان، قدرتمندترین پاسخ، خلق مجدد آن‌هاست.
او همچنین گفت: بینال غزه، پیامی به دنیای هنر است. شاهد هستیم، هنرمندان در شرایط باور نکردنی در حال خلق آثارشان هستند و با وجود موانع و شرایطی بسیار سخت، همچنان به خلق آثار هنری مشغولند و درباره هنر صحبت می‌کنند. آنها با شرایط دشواری که دارند، آموزش می‌دهند و برای کودکان کارگاه برگزار می‌کنند.
تسنیم شتات، هنرمند اهل خان‌یونس، که ایده‌پرداز اصلی بوده و نقش کیوریتور بینال غزه را نیز برعهده دارد، پروژه را از گفت‌وگویی میان هنرمندان در غزه آغاز کرده است. او در آوریل ۲۰۲۴ به عنوان اولین هنرمند مقیم این مرکز انتخاب شد.
در ادامه این جریان که آن را با عنوان «شبکه هنرمندان» می‌شناسند، به شکل رسمی گسترش یافت و اکنون بیش از ۵۰ هنرمند در آن مشارکت دارند. آنها به دنبال یافتن شرکای نهادی در داخل و خارج از منطقه هستند؛ تا به این واسطه آثارشان را به گستره بیشتری از مخاطبان در اروپا و آمریکا برسانند. تاکنون نیز بودجه‌ای حدود ۹۰٬۰۰۰ دلار نیز برای تأمین حمایت از هنرمندان جمع‌آوری شده است. امید داریم با یافتن حامیان مالی آثار هنرمندان غزه را با تمام دنیا به اشتراک بگذاریم.
اثری دیگر از هنرمندان غزه/شرکت داده شده در بینال غزه
نگاهی به اسامی و نحوه فعالیت برخی هنرمندان غزه‌ای
تعداد هنرمندان فعال غزه‌ای بیش از اینهاست و به هرحال آنها چه در غزه و چه در شهر و کشوری دیگر فعالیت‌های خود را ادامه می‌دهند. هنرمندانی که در لیست زیر به صورت کوتاه درباره‌شان توضیحاتی ارائه شده، آنهایی هستند که در شرایط فعلی ساکن غزه هستند یا به صورت اجباری به توابع مهاجرت کرده‌اند.
آیا جوهاع، آثارش را در استودیوی تخریب‌شده‌اش در شمال غزه خلق می‌کند. موضوع آثارش درباره زندان، شکنجه و خشونت‌هایی است که برادرش تجربه کرده. فضای ویران‌شده استودیو تبدیل به فضایی برای نمایش آثارش به مردم محلی شده است.
احمد مهنا، درمانگر هنری برای کودکان است. او با کمبود شدید ملزومات هنری مواجه است. مهنا تا آن حد در مضیغه است که به جای رنگ و قلم، از کارتن‌های کمک، زغال‌های سوخته و منابع محدودی که در دسترس دارد، استفاده می‌کند.
علاء الشواء، آثار این هنرمند، شامل نقاشی‌هایی است که از کمک‌های هوایی و بسته‌های توزیع‌شده استفاده می‌کند تا روایت زندگی در شرایط سخت را تصویر کند. او اهل غزه است تحت تاثیر بحران‌های روانی مهاجرت‌های اجباری آثارش را با آبرنگ خلق می‌کند.
غنیم سعیدالدین، از چادرش در غزه دستورالعمل‌هایی تهیه می‌کند و به هنرمندانی در کرانه باختری می‌رساند تا آثار را اجرایی کنند. فرهنگی مشترک و متشکل از همکاری از راه دور.
ملکا ابو عودا، آثار دیجیتالی خلق می‌کند. او با استفاده از تبلت در منطقه المواسی و بافتی قابل‌لمس به آنها می‌بخشد؛ درحالیکه مادرش، فاطمه ابو عودا، با رنگ‌هایی که خودش از ادویه و مواد طبیعی ساخته، آثار کودکانه خلق و کارگاه‌های رایگان برگزار می‌کند.
اسامه نَقا، اسامه، نقاشی‌های سیاه‌وسفید قدرتمند را با انگشت روی گوشی موبایل خلق می‌کند—جزئیات و عمق غیرمنتظره‌ای در این آثار وجود دارد.
هلا عید الناجی، در قاهره یک پروژه نصب تعاملی به اسم Nazeh’s Lexicon دارد؛ شامل نقشه‌ای چوبی از نوار غزه که واژه‌ها و داستان‌های روزمره پناهندگان را ثبت و روایت می‌کند. این پروژه تلاش دارد زبان روزانه و احساسات تجربه تبعید را به شکلی قدرتمند و تأثیرگذار منتقل کند.
موتاز نعیم، او هنرمندی است که ویرانی‌های غزه و مناظر غم‌انگیز این دیار را با رنگ‌های پرکنتراست و پر خروش رنگ‌آمیزی می‌کند. او به دلیل مهاجرت اجباری اکنون در کشور مصر زندگی می‌کند.
روبا محمود، هنرمند دیگری است که قرار است در بینال غزه حضور داشته باشد. او می‌گوید: حس‌هایی وجود دارند که با دوربین قابل ثبت نیستند. درد و سکوتی وجود دارد که به خیلی آرام دل هر انسانی را می‌سوزاند و ارمغانش در نهایت شوک و تنهایی است.
أحمد العصار، آدم مغاری، آیة جحا، أمیرة الحمایدة، احمد مهنا، احمد العدوی، اشرف سحویل، باسل کعلوک، فضل طافش، امل زعرب، آلاء الشوا، ، عماد بدوان، فرح قرموط، فارس عیاش، فراس ثابت، حازم الزمر، جهاد جربوع، فاطمه ابو عوده، حازم الزمر، جهاد جربوع، غانم الدن، خلود اسدوقی، دیانا الحصری، خلود الدسوقی، یارا زهد، رفیدا حسویل، عُلا الشریف، ربا حسان، سهیل سالم، انس حمدان، مهند السایس، محمد الکرد و وفا الکحلوت برخی دیگر از هنرمندانی هستند که از غزه و توابع آن در بینال غزه حضور دارند.
یک اثر جدید از مصطفی مهنا/نام اثر؛ «امید در جاده»/مکان اجرا: شمال غزه
بخشی از بیانیه رسمی بینال غزه
بخشی از بیانیه‌ای که سایت رسمی بینال غزه منتشر کرده به این قرار است:
«از آوریل ۲۰۲۴، هنرمندان غزه گرد هم آمدند تا زیر یک پروژه واحد، راه‌هایی را برای استفاده از هنر برای مقاومت در برابر این نسل‌کشی پیدا کنند. بسیاری از هنرمندان در غزه در طول این جنگ مشغول به کار بوده‌اند و با تمام چالش‌ها مقابله کرده و آثاری را خلق می‌کنند که به ما یادآوری می‌کند هنر برای زندگی و بقای ما به عنوان یک گونه ضروری است. یک پروژه جمعی به یک رویداد هنری جهانی، بینال غزه، تبدیل شده است.
اهمیت این پروژه در توانایی آن در قرار دادن هنر در خط مقدم یک بیداری جهانی، به چالش کشیدن عرصه هنر برای مقابله با سنگینی نسل‌کشی، و ارائه یک مدل از تاب‌آوری، و برآوردن یک نیاز مبرم برای شناخت عمق و پیچیدگی زندگی انسانی است. حق یک مردم برای وجود با عزت در سرزمین خود، برای هدف خود هنر اساسی است. کاری که ما ارائه می‌دهیم فراتر از اخبار فوری، پوشش رسانه‌ای و آمار است. با وجود اندوه و دردی که شرایط به وجود آورده است، و در میان بوی مرگ، هنرمندان در غزه بذر امید برای بشریت می‌کارند، نه تنها در غزه بلکه در سراسر جهان، از طریق خلاقیت و نوآوری.
این بینال با ریشه‌های عمیق، یک دعوت‌نامه باز به موسسات محلی و بین‌المللی ارائه می‌دهد تا این نمایشگاه‌ها را میزبانی و تولید کنند و به عنوان شریک با ما همکاری کنند. ما یک فرصت منحصر به فرد برای موسسات هنری ارائه می‌دهیم تا آثار ارزشمندی را به نمایش بگذارند که منعکس کننده نیاز به خلاقیت در تاریک‌ترین زمان‌ها است.
آیا دنیای هنر می‌تواند توجه خود را به واقعیت امروز غزه معطوف کند؟ آیا هنرمندان غزه باید زیر بار نسل‌کشی هنر خلق کنند؟ آیا دنیای هنر به این اثر احترام می‌گذارد تا اینکه از آن سوء استفاده کند؟ اینها سوالاتی است که این پروژه با آن دست و پنجه نرم می‌کند.
این بینال قوانین جدیدی را برای تعامل در چارچوب هنر پیشنهاد می‌کند. خطرها بسیار زیاد است که منتظر ارزیابی از یک چارچوب تثبیت شده باشیم. در عین حال، ما شاهد شکست چارچوب‌های نهادی در جلوگیری از هتک حرمت زندگی انسان هستیم. بنابراین، از این شکاف‌ها و سیاست‌های ریاکارانه، ما با میل خود قدم جلو می‌گذاریم و آثاری را خلق می‌کنیم که با نیرویی صحبت می‌کنند که نمی‌توان آن را انکار کرد. هر هنرمند، هر اثر هنری، هر نمایشگاه با وجود واقعیت غیرممکنی که از آن متولد شده است، وجود دارد، زیرا اشکال مادی آن در مقاومت آن ظاهر می‌شود.
بینال غزه، یک رویداد منحصر به فرد است که با هیچ دوسالانه قبلی قابل مقایسه نیست. ما از بینندگان دعوت می‌کنیم تا عمیقاً به درون خود نگاه کنند، از این مبارزه درس بگیرند و در برابر شکنندگی زندگی در این کره خاکی با فروتنی سر خم کنند.»
یک تریبون آزاد از مدافعان برگزاری بینال غزه
باز هم هشدار برای وضعیت بحرانی در غزه
در بحبوحه انتشار خبر، گزارش‌هایی از خشونت و شرایط فاجعه‌بار در غزه بسیار نگران‌کننده بوده است.
تا به امروز بیش از ۶۲٬۰۰۰ فلسطینی قربانی حملات شده‌اند. در این میان برخی رسانه‌ها نیز تهداد قربانیان را بیش از هشتادهزارنفر تخمین زده‌اند. این در حالی است که هفتاد درصد آنها زنان و کودکان هستند. همچنین ۲۳۵ نفر، ازجمله ۱۰۶ کودک، به‌دلیل گرسنگی جان خود را از دست داده‌اند. بیش از ۲۰۰ نهاد و میراث فرهنگی در دانشگاه‌ها، مساجد، کتابخانه‌ها، در حملات هوایی نابود شده‌اند؛ که از بین رفتن حافظه جمعی و هویت فلسطینی را رقم زده است.
زمان و مکان‌های دقیقی بینال غزه
گفتنی است، بینال غزه در نیویورک ابتدا به مدت پنج روز (۱۰ تا ۱۴ سپتامبر) در فضای نمایشگاهی «رسِس/ Recess» در بروکلین برگزار خواهد شد و در ابعادی کوچک‌تر نیز به مدت سه ماه (۱۸ سپتامبر تا ۲۰ دسامبر) در معرض دید عموم قرار خواهند گرفت. این نمایشگاه بر آثار و داستان‌های هنرمندانی تمرکز دارد که هنوز در غزه ساکن هستند یا اخیراً توانسته‌اند این منطقه را ترک کنند. آثار این نمایشگاه طی یک سال و نیم گذشته خلق شده و نشان‌دهنده ویرانی فزاینده‌ای هستند که ارتش اسرائیل از زمان حمله تروریستی حماس در ۷ اکتبر ۲۰۲۳ بر این منطقه کوچک و پرجمعیت تحمیل کرده است.
