معضلات معرفی وزیر برای وزارتخانه وزیرساز

محمدجواد فتحی- نماینده اصلاح‌طلب مردم تهران در جهان اقتصاد نوشت: در آستانه آغاز سال نوی تحصیلی هنوز تکلیف وزیر علوم، تحقیقات و فناوری اطلاعات مشخص نشده و این وزارتخانه درحالی با سرپرست اداره می‌شود که به هر حال وزارت علوم، یک وزارتخانه بسیار مهم است که شرایط خاص خود را دارد و با نخبگان جامعه و فرهیختگان سر و کار دارد. قاعدتاً مطالبات و خواسته‌های اساتید، دانشجویان، فرهیختگان و نخبگان جامعه باتوجه به نگرش عمیق و تخصصی آنها به مسائل مختلف جامعه با دیگر اقشار متفاوت است و به همین دلیل اداره وزارتخانه‌ای که سرشار از نخبگان است، کاری سخت و مستلزم دقت‌نظر فراوان و دخیل کردن همه اساتید و دانشجویان در فرایند اصلاح وضع فعلی دانشگاه‌هاست.

با این حال شخصاً درمورد عدم معرفی وزیر برای این وزارتخانه و معرفی سرپرست توجیه درستی پیدا نمی‌کنم و معتقدم باتوجه به این‌که حوزه وزارت علوم، حوزه‌ای است که برای سایر وزارتخانه‌ها نیز وزیر تربیت می‌کند، پیدا کردن وزیر برای خود وزارت علوم نباید کاری سخت باشد؛ چرا که هم‌اکنون اکثر وزرایی که معرفی شده‌اند و رای اعتماد گرفته‌اند، عضو هیات علمی دانشگاه‌ها و زیرمجموعه وزارت علوم هستند. به نظر می‌رسد در شرایطی که افراد قابل و توانمند بسیاری برای اداره وزارت علوم وجود دارند، نباید انتخاب وزیر به تعویق بیافتد و این مسئله، شکل و وجهه خوبی ندارد.

از طرفی درحالی که علت به تعویق افتادن معرفی وزیر علوم، برخی فشارها و محدودیت‌ها عنوان شده باید بگویم که بنده نیز در حد همین شایعات مسائلی را شنیدم اما فکر نمی‌کنم این دلیل قانع‌کننده‌ای باشد؛ چرا که برای اداره وزارت علوم افرادی همچون فرجی‌دانا و توفیقی بسیارند و دانشگاه‌های ما سرشار و مملو از شخصیت‌های ممتاز هستند و رییس‌جمهوری حتماً می‌تواند انتخاب خوبی داشته باشد.

نکته مبنایی و حائز اهمیت دیگری که باید بیش از این، به آن بپردازیم این است که به نظر می‌رسد، گستردگی حدود ماموریت‌ها، اختیارات و وظایف وزارت علوم هیچ مبنای علمی و تئوریک مشخصی ندارد. باید همان‌طور که تمامی کشورهای توسعه‌یافته پیش رفتند، ما نیز به دانشگاه‌ها اعتماد کنیم و به سمت استقلال دانشگاه‌ها برویم. پیشرفت دانشگاه‌ها و تعالی دانش و علوم به‌نوعی با بحث استقلال دانشگاه‌ها ارتباط ملموس و محسوسی دارد. این‌که دانشگاه‌ها در زمینه نحوه پذیرش دانشجو، اداره دانشگاه و وضعیت علمی و پژوهشی مختار باشند، می‌تواند رقابت میمونی میان دانشگاه‌ها ایجاد کند و باعث پیشرفت علم و دانش در کشور شود. هم‌اکنون اختیارات و وظایف وزارت علوم در بسیاری از کشورها به خود دانشگاه‌ها سپرده شده و دانشگاه‌ها نیز با رویکرد علمی و تخصصی مشکلات را به بهترین نحو حل کرده‌اند. در کشور ما هم قدمت برخی دانشگاه‌ها مثل دانشگاه تهران، جندی شاپور و تربیت معلم از وزارت علوم بیشتر است؛ بنابر این فکر می‌کنم به روش استقرایی و رصد امور ستادی محوله به وزارت علوم می‌توان برخی از این ماموریت‌ها را به دانشگاه ها سپرد و ستاد وزارت علوم را چابک کرد.

در مجموع به نظر می‌رسد اداره وزارت علوم با سرپرست غیرقابل‌توجیه است؛ چرا که می‌توان نخبگان بسیاری را سراغ گرفت که توانایی اداره وزارتخانه را دارند. وزارت علوم، وزارتخانه‌ای است که برای دیگر وزارتخانه‌ها وزیر می‌سازد و درست نیست که خود این وزارتخانه بدون وزیر بماند و با سرپرست اداره شود.