بالاترین دمایی که بدن انسان می‌تواند تحمل کند چقدر است؟
پژوهشگران باور دارند که آستانه‌ای برای بیشترین دمای قابل‌تحمل بدن انسان وجود دارد، اما بسیاری از افراد پیش از رسیدن به این حد، ممکن است با مشکلات مرگبار سلامتی روبه‌رو شوند.
با تغییرات اقلیمی و افزایش دمای جهانی، گرمای شدید به پدیده‌ای رایج‌تر و تهدیدی بزرگ‌تر برای سلامت تبدیل شده است. بدن انسان مقاوم است، اما ظرفیت آن نیز به هر حال محدود است. به راستی بالاترین دمایی که بدن انسان می‌تواند تحمل کند چقدر است؟
پاسخ مستقیم اینست: دمای هوای مرطوب ۳۵ درجه سانتی‌گراد (۹۵ فارنهایت). دمای هوای مرطوب (Wet-bulb temperature) با دمای هوای گزارش‌شده توسط هواشناسان یا اپلیکیشن‌های آب‌وهوا فرق دارد. این دما با دماسنجی که پارچه‌ای خیس به دور آن پیچیده شده اندازه‌گیری می‌شود و هم گرما و هم رطوبت هوا را در نظر می‌گیرد. اهمیت رطوبت در اینست که وقتی میزان بخار آب در هوا زیاد باشد، عرق بدن سخت‌تر تبخیر شده و در نتیجه خنک‌سازی بدن دشوارتر می‌شود.
به گفته‌ی کالین رِیموند، پژوهشگر ناسا، اگر دما بالا ولی رطوبت کم باشد (یا برعکس)، دمای هوای مرطوب به آستانه خطر نمی‌رسد، اما وقتی هم دما و هم رطوبت بسیار زیاد باشند، دمای هوای مرطوب به سطح خطرناک نزدیک می‌شود.
برای نمونه، در دمای هوای 46 درجه سانتی‌گراد و رطوبت ۳۰٪، دمای هوای مرطوب تنها حدود 30 درجه سانتی‌گراد است. اما در دمای هوا 38 درجه سانتی‌گراد با رطوبت ۷۷٪، دمای هوای مرطوب به ۳۵ درجه سانتی‌گراد می‌رسد، یعنی همان «منطقه خطر» برای انسان!
چرا انسان نمی‌تواند این شرایط را تحمل کند؟
وقتی دمای هوای مرطوب از دمای بدن (۳۷ درجه سانتی‌گراد) فراتر رود، بدن همچنان عرق می‌کند اما دیگر نمی‌تواند خود را به اندازه لازم خنک نگه دارد. در این شرایط، بدن دچار گرمازدگی شدید می‌شود و در دمای داخلی بالاتر از ۴۰ درجه سانتی‌گراد به سکته گرمایی می‌رسد. نشانه‌های آن عبارتند از: تپش سریع قلب، گیجی، هذیان، خارش پوست، بیهوشی و حتی کما.
با این حال، دمای هوای مرطوب ۳۵ درجه سانتی‌گراد به معنای مرگ آنی نیست؛ نزدیک به ۳ ساعت طول می‌کشد تا چنین گرمایی کشنده شود. البته مدت دقیق مشخص نیست، چون انجام آزمایش‌های انسانی در این شرایط غیراخلاقی است.
ریموند برآورد می‌کند که آستانه مرگ‌آور واقعی جایی بین ۳۴ تا 36 درجه سانتی‌گراد است.
چه کسانی در معرض بیشترین خطر هستند؟
دستگاه تهویه مطبوع می‌تواند نجات‌بخش باشد، اما دسترسی همگانی به آن وجود ندارد. حتی در مناطقی که کولر رایج است، شبکه برق می‌تواند ناپایدار باشد.
مطالعات نشان داده که برخی نقاط جهان مانند دره رود سند در پاکستان و سواحل جنوبی خلیج فارس چندین بار در تاریخِ ثبت‌شده به دمای هوای مرطوب ۳۵ درجه سانتی‌گراد رسیده‌اند، هرچند مدت آن کوتاه بوده است. شهر جیکب‌آباد پاکستان دست‌کم چهار بار این سطح را پشت سر گذاشته است. شهرهایی مانند لاپاز مکزیک، پورت هِدلَند استرالیا و ابوظبی امارات نیز دمای هوای‌تر بالاتر از ۳۲ درجه سانتی‌گراد را تجربه کرده‌اند.
به گفته‌ی ریموند: «این شرایط در برخی جاها حتی هم‌اکنون هم برای یک یا دو ساعت رخ داده و با گرم‌تر شدن زمین، این اتفاقات مکرر خواهد شد.» مناطق در معرض خطر در ۳۰ تا ۵۰ سال آینده شمال‌غرب مکزیک، شمال هند، آسیای جنوب‌شرقی و غرب آفریقا هستند.
گرما به‌عنوان «تشدیدکننده بیماری‌ها»
فعالیت بدنی یا قرار گرفتن در معرض نور مستقیم خورشید سبب می‌شود زودتر دچار گرمازدگی شویم. سالمندان، بیماران قلبی‌عروقی یا افراد دچار چاقی و اختلالات هورمونی توانایی تنظیم دما را کمتر از بقیه دارند. برخی داروها (مانند داروهای ضدروان‌پریشی) نیز این توانایی را کاهش می‌دهند.
همچنین، بسیاری از مرگ‌های ناشی از گرما همیشه به شکل مستقیم قابل‌تشخیص نیستند؛ چون بیشتر به‌عنوان تشدید بیماری‌های موجود بروز پیدا می‌کنند. فشار خون بالا، بیماری‌های کلیوی، مشکلات قلبی و حتی بیماری‌های روانی ممکن است در گرما بدتر شوند. بیماری‌هایی مانند دیابت، آسم و زوال عقل نیز در اثر گرما شدت می‌گیرند.
به همین دلیل، موزلی «گرما» را تشدیدکننده بیماری‌ها می‌نامد؛ یعنی عاملی که بسیاری از بیماری‌های دیگر را تشدید می‌کند. بنابراین، بسیاری افراد پیش از رسیدن به آستانه ۳۵ درجه هوای‌تر ممکن است دچار مشکلات کشنده شوند.
