حراج بزرگ دانشگاه‌های دولتی

نیمه دوم مهر امسال، دانشگاه‌ها میزبان نودانشجویان خواهند شد. دانشجویانی که بر اساس رتبه‌شان این روز‌ها مشغول انتخاب رشته هستند و هر کدام هم تلاش دارند تا بتوانند بهترین انتخاب را داشته باشند. از آنجایی که فارغ‌التحصیلی از برخی دانشگاه‌های مطرح دولتی به خاطر نام‌شان برای داوطلبان از اهمیت بالایی برخوردار است، بخشی از داوطلبانی که رتبه‌شان امکان حضور در دوره‌های روزانه دانشگاه‌های دولتی را به آن‌ها نمی‌دهد، ترجیح می‌دهند تا به جای رفتن به کلاس‌های درس دیگر زیرنظام‌های آموزش عالی با وجود همه امکانات و زیرساخت‌های علمی و فناوری که در اختیار دارند، در پردیس‌های خودگردان دانشگاه‌های دولتی تحصیل کنند. با وجود اینکه تحصیل در این پردیس‌ها هم مانند دیگر زیرنظام‌های آموزشی، اتفاق عجیبی نیست؛ اما وقتی نگاهی به رقم‌های شهریه‌های این پردیس‌ها می‌اندازیم، می‌توان نتیجه گرفت که دانشگاه‌های دولتی، عملاً نان برندشان را می‌خورند. از سوی دیگر هم برای رفتن به صندلی دانشگاه‌های بزرگ و مطرح دولتی قدرت اقتصادی خانواده‌ها کماکان حرف اول را می‌زند؛ چراکه یا باید سرمایه‌گذاری قابل توجهی در مقطع دبیرستان انجام داد و یا آمادگی پرداخت شهریه پردیس‌های خودگردان را داشت. شاهد مثال آن بررسی مرکز پژوهش‌ها از وضعیت قبولی دهک‌های مختلف در کنکور 1402 است که نشان داد 54 درصد قبولی‌های زیر رتبه 3 هزار آن سال، جزء دهک‌های 9 و 10 بوده‌اند؛ به عبارت دقیق‌تر از بین هر دو دانشجوی پذیرفته‌شده با رتبه‌ای کمتر از 3 هزار کشوری یکی از آن‌ها جزء دو دهک یاد شده، بود.

در روز‌هایی که افزایش 4 برابری شهریه پردیس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی به یکی از خبر‌های رسانه‌ها تبدیل شده، افزایش 30 تا 40 درصدی شهریه دیگر دانشگاه‌های دولتی کمتر مورد توجه قرار گرفته است. البته به جز تفاوت در میزان افزایش، اعداد و ارقام شهریه‌های دانشگاه‌های دولتی تناسب چندانی با هم ندارند. در واقع تفاوت‌های فاحشی است که بین شهریه پردیس دانشگاه‌های مطرح کشور مانند صنعتی شریف، تهران، امیرکبیر امثال آن وجود دارد؛ چراکه هیئت امنای هر دانشگاه می‌تواند در این زمینه تصمیم‌گیری کند و به همین دلیل بعضاً تفاوت‌های معناداری بین ارقام شهریه‌ها وجود دارد.

تحصیل در پردیس‌های خودگردان 40 درصد گران شد

برخی دانشگاه‌های دولتی در کنار ارتزاق از شیر نفت، سال‌هاست دریافت شهریه‌های کلان از دانشجویان خودگردان را به عنوان مهم‌ترین سبد درآمدی خود قرار داده‌اند. شهریه‌هایی که هر ساله نیز با تصویب هیئت امنای آن‌ها افزایش پیدا می‌کند و نمی‌توان معیار مشخصی را نحوه افزایش آن‌ها پیدا کرد، اما بررسی شهریه‌های امسال در 7 دانشگاه دولتی به نسبت سال گذشته نشان‌دهنده رشد 40 درصدی این شهریه‌ها در بیشتر دانشگاه‌های دارای پردیس خودگران است. افزایشی که شامل شهریه‌های ثابت و متغییر می‌شود، به طوری که دانشجو باید در دانشگاه‌های مطرحی مانند صنعتی شریف بیش از 500 میلیون تومان را برای تحصیل در مقطع کارشناسی بپردازد با توجه به ارقام نجومی که دانشگاه‌های مطرح کشور در پذیرش دانشجو در نظر گرفته‌اند و وجود تفاوت فاحش میان ارقام دانشگاه‌ها، آنچه به ذهن متبادر می‌کند، آن است که این شهریه‌ها نمی‌تواند رقم واقعی تربیت دانشجو باشد. گویی بخشی از هزینه‌هایی که دانشگاه‌ها باید برای آموزش دانشجویان پرداخت کنند به وسیله بودجه عمومی تأمین می‌شود. نکته مهم دیگر در این میان آن است که دانشگاه‌های دولتی باید 18 درصد از بودجه‌شان را از محل درآمد‌های اختصاصی تأمین کنند که به نظر می‌رسد بار اصلی این حوزه به برعهده بخش مربوط به خدمات آموزشی گذاشته شده است.

دانشگاه تهران بیشترین دانشجوی شهریه‌پرداز را جذب می‌کند

بر اساس دفترچه انتخاب رشته امسال، در مجموع 5 گروه آزمایشی بدون در نظر گرفتن اصلاحات صورت گرفته برای رشته محل‌ها به ویژه در حوزه پزشکی و دندانپزشکی که امروز منتشر می‌شود، قرار است 5 هزار و 381 نفر در پردیس‌های خودگردان و در دوره‌های شهریه‌پرداز پذیرش شوند. از این میزان هزار و 331 ظرفیت برای پردیس‌های خودگردان در نظر گرفته شده است. جالب اینکه در این بین گروه آزمایشی علوم ریاضی نیز با 931 نفر سهم 70 درصدی در پذیرش دانشجویان خودگردان خواهد داشت. بعد از آن علوم انسانی‌ها هستند که با سهم 18 درصدی در رتبه دوم قرار گرفته‌اند و طبیعتاً علوم تجربی‌ها هم در رتبه سوم قرار دارند. با این حال این گروه بالاترین میزان پذیرش دانشجو در دوره‌های شهریه‌پرداز را به خود اختصاص داده است، به طوری که از مجموع 4 هزار و 50 نفر، 4 هزار و 25 دانشجویی که بناست در دوره‌های شهریه‌پرداز پذیرش شوند، مربوط به گروه علوم تجربی است. اگر بخواهیم نگاهی جزئی‌تر به این حوزه داشته باشیم، باید عنوان ظرفیت پذیرش دانشجو در پردیس دانشگاه شهید بهشتی برای امسال 220 دانشجو، امیرکبیر 307، صنعتی شریف 621 نفر و تهران نیز 720 دانشجو اعلام شده است. با وجود اینکه محمدحسین امید، رئیس این دانشگاه مرداد امسال از کاهش تعداد پردیس‌ها صحبت کرده بود، اما با در نظر گرفتن افزایش 120 نفری ظرفیت امسال این دانشگاه در مقایسه با سال قبل، به نظر می‌رسد علی‌رغم این وعده، اما پردیس‌های ارس و کیش دانشگاه تهران قرار است بیشتر از گذشته پای کار این دانشگاه باشند.

مدرک دانشگاه‌های دولتی چند؟

از آنجایی که پردیس دانشگاه‌های دولتی، میزبان دانشجویان در رشته‌های مختلف است، شهریه‌ها نیز بسته به رشته و مقطع تحصیلی متفاوت خواهد بود. موضوعی که باعث می‌شود تا میزان درآمد دانشگاه‌ها از دانشجویان متفاوت باشد. در ادامه شهریه پردیس‌های خودگردان در رشته‌ها و مقاطع مختلف را مورد بررسی قرار داده‌ایم.

850 میلیون تومان برای صندلی مهندسی کامپیوتر شریف

برای رسیدن به مدرک پردیس دانشگاه صنعتی شریف باید شهریه قابل توجهی هم پرداخت کرد. اگر بخواهیم هزینه تحصیل از مقطع کارشناسی را در رشته‌ای مانند مهندسی کامپیوتر حساب کنیم، به ارقام جالبی می‌رسیم. با در نظر گرفتن این مسئله که دانشجوی این رشته باید 13 واحد عملی و 126 واحد نظری را در طول دوره بگذراند، با یک حساب سرانگشتی می‌توان نتیجه گرفت که دانشجوی ورودی امسال باید 62 میلیون 480 هزار تومان برای واحدهای عملی هزینه کند، رقمی که برای واحدهای نظری به 403 میلیون تومان می‌رسد. البته اگر 384 میلیون و 538 هزار تومان شهریه ثابت برای 4 سال کارشناسی را هم حساب کنیم کل مبلغ شهریه دانشجوی این مقطع در رشته مهندسی کامپیوتر به 850 میلیون تومان خواهد رسید. نکته‌ای که نباید از قلم بیفتد، آن است که این رقم با در نظر گرفتن‌ یک میلیون و 602 هزار تومان شهریه برای واحد کارآموزی صفر واحدی است. حالا اگر فرض کنیم که دانشجو در طول یک ترم می‌تواند 12 واحد را بگذراند، فقط 39 میلیون تومان رقم شهریه دروس نظری آن می‌شود، در کنار آن با پرداخت 48 میلیون شهریه ثابت، باید در همان ابتدا 87 میلیون تومان شهریه بپردازد. زمانی که تعداد واحدها را در حداکثری‌ترین حالت، یعنی 20 واحد در نظر بگیریم، شهریه متغیر آن به 64 میلیون تومان خواهد رسید که با احتساب شهریه ثابت، کل مبلغ پرداختی دانشجو در ترم اول 112 میلیون تومان خواهد شد.

676 میلیون بده ارشد مهندسی شریف بگیر!

اگر دانشجویی بخواهد در مقطع کارشناسی ارشد در رشته کامپیوتر زیرگرایش مهندسی نرم‌افزار از پردیس دانشگاه صنعتی شریف فارغ‌التحصیل شود، با توجه به اطلاعیه خود دانشگاه تعداد واحدهای این مقطع برای دانشجویان پژوهش‌محور 29 واحد و برای آموزش‌محورها 32 واحد می‌رسد. با فرض اینکه دانشجو بخواهد از مسیر آموزش‌محور تحصیل خود را به پایان برساند، برای 26 واحد دروس زیرگرایش مهندسی نرم‌افزار که جزو دروس نظری بوده باید نزدیک به 179 میلیون تومان هزینه کند. این در حالی است که کل شهریه ثابت 2 سال تحصیل این دانشجو هم به 414 میلیون تومان خواهد رسید. همچنین هزینه شهریه برای پایان‌نامه 6 واحدی هم به 83 میلیون تومان است. یعنی در عمل یک دانشجو از زمان ورود به پردیس دانشگاه شریف تا زمان خروج، با در نظر گرفتن این مسئله که در طول 2 سال شاهد افزایش شهریه نباشیم، باید 676 میلیون تومان به حساب پردیس این دانشگاه واریز کند. البته اگر این را هم در نظر بگیریم که دانشجویی مجبور باشد 18 واحد جبرانی را بگذراند، به کل مبلغ 55 میلیون تومان هم اضافه خواهد شد؛ چراکه به ازای هر واحد باید شهریه معادل 3 میلیون تومان پرداخت کند. با این حساب دانشجو با پرداخت 738 میلیون تومان می‌تواند مدرک فارغ‌التحصیلی بگیرد.

مهندسی یا علوم انسانی تهران بیشتر از 200 میلیون هزینه دارد!

حساب‌وکتاب هیئت‌امنای دانشگاه تهران متفاوت از صنعتی شریف است. یعنی با در نظر گرفتن 140 واحد درسی برای رشته مهندسی کامپیوتر و با فرض اینکه تعداد واحدهای درسی این دانشگاه تفاوت چندانی با شریف نداشته باشد، باید عنوان کرد که 139 میلیون تومان شهریه ثابت مقطع کارشناسی در رشته مهندسی کامپیوتر دانشگاه تهران می‌شود که با احتساب 94 میلیون شهریه نظری و حدود 16 میلیون تومان شهریه واحدهای عملی، دانشجو باید تا زمان فارغ‌التحصیلی 249 میلیون تومان پرداخت کند. این دانشگاه برای رشته‌های غیرفنی هم پذیرش پردیس خودگردان دارد که اگر بخواهیم شهریه گروه علوم انسانی و علوم رفتاری را با فرض رشته روان‌شناسی در نظر بگیریم -این رشته در مقطع کارشناسی که در مجموع 140 واحد است، از این میزان 29.5 واحد عملی و 110.5 واحد نظری است- 82 میلیون تومان هزینه واحدهای نظری و در مقابل 33 میلیون هم پول واحدهای عملی می‌شود. در این بین 111 میلیون هم مبلغ شهریه ثابت در طول 8 ترم است که در مجموع باید رقمی معادل 226 میلیون تومان برای این رشته پرداخت شود؛ اگر میزان شهریه‌های متغیر در طول 3 سال آینده بدون تغییر بماند.

ارشد کامپیوتر تهران چند؟

اگر دانشجویی بخواهد در مقطع کارشناسی ارشد در رشته کامپیوتر زیرگرایش مهندسی نرم‌افزار تحصیل کند هم با همان فرضی که برای دانشگاه صنعتی شریف در نظر گرفته بودیم، یعنی با ملاک قرار دادن اینکه 26 واحد دروس زیرگرایش مهندسی نرم‌افزار جزو دروس نظری بوده، دانشجو باید نزدیک به 36 میلیون تومان برای این دروس هزینه کند. این در حالی است که کل شهریه ثابت 2 سال تحصیل این دانشجو هم به حدود 70 میلیون تومان خواهد رسید. همچنین هزینه شهریه برای پایان‌نامه 6 واحدی هم به 22 میلیون تومان است، یعنی در مجموع 128 میلیون تومان باید پرداخت کند. البته این در حالی است که دانشجو نیازی به گذراندن واحدهای جبرانی نظری یا عملی نداشته باشد، چراکه به ازای هر واحد نظری یا عملی از این دروس باید به ترتیب 770 هزار تومان و یک میلیون و 156 هزار تومان شهریه بپردازد.

دکتری دانشگاه تهران 440 میلیون تومان

تحصیل در دوره دکتری علوم انسانی و رفتاری دانشگاه تهران هم در مجموع 359 میلیون تمام می‌شود. به عبارت دقیق‌تر دانشجو باید در ترم اول 45 میلیون تومان هزینه کند. این رقم برای رشته‌های سایر گروه‌ها به حدود 440 میلیون و برای ترم اول نیز به 55 میلیون تومان می‌رسد.

کارشناسی کامپیوتر امیرکبیر 446 میلیون ناقابل!

تحصیل در مقطع کارشناسی پردیس دانشگاه امیرکبیر هم با همان فرض رشته مهندسی کامپیوتر در مجموع 446 میلیون تومان می‌رسد. به عبارت دیگر دانشجو باید برای 4 سال تحصیل در این دانشگاه، 132 میلیون تومان شهریه ثابت بپردازد. همچنین 42 میلیون هزینه دروس پایه، 212 میلیون هزینه دروس اصلی و تخصصی نظری و 60 میلیون شهریه دروس عملی آن خواهد شد.

اخذ مدرک دکتری امیرکبیر با 560 میلیون تومان

برای کارشناسی ارشد هم در دانشگاه امیرکبیر اگر بخواهیم رشته مهندسی صنایع گرایش بهینه‌سازی سیستم‌ها را مدنظر قرار دهیم، باید عنوان کرد 64 میلیون تومان هزینه شهریه ثابت آن خواهد شد. در این میان 40 میلیون هزینه دروس جبرانی، حداقل 30 و حداکثر 40 میلیون هزینه دروس تخصصی نظری و در نهایت نیز 27 میلیون تومان هزینه 2 واحد سمینار و 6 واحد پایان‌نامه خواهد شد. معنی این ارقام آن است که دانشجو در زمان فارغ‌التحصیلی باید 171 میلیون تومان بپردازد.

در مقطع دکتری دانشجو باید 36 واحد را بگذراند؛ از این تعداد 18 واحد آموزشی و 18 واحد پژوهشی است و دانشجو باید حداقل 3 و حداکثر 4 ساله آن را به اتمام برساند. در این گزارش با فرض اینکه دانشجو می‌خواهد 8 ترم فارغ‌التحصیل شود، شهریه پرداختی‌اش 560 میلیون تومان می‌شود. به عبارت دقیق‌تر 160 میلیون تومان هزینه شهریه ثابت، در حداقلی‌ترین حالت 53 میلیون و در حداکثر حالت نیز 79 میلیون هزینه آموزشی و 264 میلیون تومان هم هزینه رساله 24 واحدی خواهد بود. البته در این میان دانشجو باید 3 میلیون و 350 هزار تومان نیز هزینه شرکت در آزمون جامع را بدهد.

هر صندلی علم و صنعت برای دکتری 368 میلیون تومان!

برای دانشگاهی مانند علم و صنعت در مقطع کارشناسی ارشد رشته مهندسی کامپیوتر گرایش نرم‌افزار هم دانشجو در کنار هزینه‌کرد 65 میلیون تومانی شهریه ثابت برای 2 سال، باید 63 میلیون تومان هم برای واحدهای نظری و در نهایت 19 میلیون تومان برای پایان‌نامه 6 واحدی‌اش هزینه کند؛ رقمی که در زمان فارغ‌التحصیلی در مجموع به 147 میلیون تومان برای این مقطع می‌رسد. اما وقتی مقطع دکتری در رشته مهندسی صنایع گرایش بهینه را ملاک قرار می‌دهیم، با در نظر گرفتن این مسئله که دانشجویان مجبور به گذراندن 24 واحد پژوهشی و 18 واحد آموزشی هستند، با احتساب 242 میلیون تومان شهریه ثابت (فرض 8 نیمسال) و همچنین شهریه 37 میلیون تومانی برای دروس نظری و البته 89 میلیون تومان برای رساله، در مجموع 368 میلیون تومان تمام می‌شود.

صندلی‌های پردیس تربیت مدرس بالای 300 میلیون ارزش‌گذاری شد

دانشگاه تربیت مدرس هم‌زمان امکان پذیرش در رشته‌های پزشکی و غیرپزشکی را دارد و امسال هم رقم شهریه‌های پردیسش را 35 درصد بیشتر کرده است. به‌طوری که هزینه کامل تحصیل در دانشکده پزشکی دانشگاه تربیت مدرس به 454 میلیون تومان تمام خواهد شد و دانشجو در ترم اول باید 57 میلیون تومان هزینه کند. این مبلغ در گروه علوم انسانی و برای رشته‌های حقوق، مدیریت و اقتصاد به‌صورت کامل 326 میلیون تومان تعیین شده و دانشجو در ترم اول باید حدود 41 میلیون تومان بپردازد. رقمی که برای سایر دانشکده‌ها (غیرعلوم انسانی و پزشکی) هم 398 میلیون تومان خواهد بود. با در نظر گرفتن این مبالغ، باید عنوان کرد که دانشجویانی که می‌خواهند در رشته‌های این دانشکده‌ها تحصیل کنند، باید برای ترم اول حدود 50 میلیون تومان پیاده شوند.

پزشکی شهید بهشتی سالانه 160 میلیون تومان آب می‌خورد

یکی از خبرهایی که این روزها سر و صدای زیادی در فضای رسانه‌ای کشور به وجود آورده، بحث شهریه‌های دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی است. شهریه اعلام‌شده در سال تحصیلی ۱۴۰۴-۱۴۰۳ برای دکترای عمومی در سال 1403 به‌صورت ترمی 20 میلیون و 776 هزار تومان بوده است، اما آن‌طور که کانال صنفی این دانشگاه منتشر کرده، این رقم برای نیم‌سال اول ۱۴۰۴-۱۴۰۳ با افزایش 12 درصدی همراه بوده است. یعنی در سال گذشته دانشجویان باید برای هر ترم مبلغ 23 میلیون تومان و در یک سال مبلغ 46 میلیون تومان هزینه می‌کردند. اما با آغاز پذیرش دانشجو برای سال تحصیلی جدید، این رقم به شکل عجیب‌وغریبی با افزایش 247 درصدی همراه بود، به‌طوری که دانشجوی امروز باید برای یک سال تحصیل در رشته پزشکی این دانشگاه مبلغ 160 میلیون تومان و برای دندان‌پزشکی نیز با افزایش 269 درصدی، شهریه 170 میلیون تومانی را بپردازد.