دردسر گرانی دلار برای دانشجویان پزشکی خارج از کشور

جمعی از خانواده‌های دانشجویان مشغول به تحصیل در گروه پزشکی دانشگاه‌های خارج از کشور، برای دومین بار ظرف دو هفته اخیر، در اعتراض به مقررات سختگیرانه انتقال به دانشگاه‌های داخل ایران، در مقابل ساختمان مرکزی وزارت بهداشت تجمع کردند. این خانواده‌ها، والدین دانشجویانی هستند که ظرف دو سال اخیر با دریافت پذیرش از دانشگاه‌های پزشکی در کشورهای روسیه، چین و برخی کشورهای اروپای شرقی، برای تحصیل در رشته‌های پزشکی، دندانپزشکی و داروسازی از ایران خارج شده‌اند اما به دنبال گرانی 3 الی 4 برابری قیمت دلار و ناتوانی خانواده‌ها از پرداخت شهریه دانشگاه و هزینه زندگی در کشور مقصد، می‌خواهند به ایران برگردند و تحصیل خود را در دانشگاه‌های منتخب وزارت بهداشت ادامه دهند در حالی که طبق آخرین بازنگری در آیین‌نامه انتقال دانشجو در سال 1398، تنها درصد بسیار کمی از این دانشجویان ایرانی، آن هم به شرط قبولی در آزمون‌های تطبیق مدرک، می‌توانند تحصیلات خود را در ایران ادامه دهند و باقی دانشجویان، باید مثل سایر داوطلبان آزمون سراسری، در کنکور پزشکی شرکت کرده و تحصیلات خود را از صفر شروع کنند.

 خانواده‌های این دانشجویان متقاضی بازگشت که تعداد بسیار کمی از مجموع 40 هزار دانشجوی ایرانی مشغول به تحصیل در دانشکده‌های پزشکی خارج از کشور را شامل می‌شوند، به «اعتماد» گفتند تا دو سال قبل که فرزندانشان، کشور را به قصد تحصیل در دانشگاه‌های مورد تایید وزارت بهداشت ترک کردند، مجموع هزینه تحصیل و اقامت در کشور مقصد در طول یک سال حدود 350 میلیون تومان بود و حالا فقط بابت شهریه یک سال تحصیلی باید حدود یک میلیارد و 500 میلیون تومان و بابت هزینه‌های سالانه زندگی، حدود یک میلیارد تومان بپردازند؛ در حالی که اغلب والدین، بازنشستگانی از قشر فرهنگی و با مستمری ماهانه 15 الی 20 میلیون تومانی هستند. در حالی که طبق گفته خانواده‌های معترض، فرزندانشان از دانش‌آموزان مدارس تیزهوشان و سمپاد و شاهد بوده‌اند و به واسطه سوابق و معدل‌تحصیلی موفق به دریافت پذیرش از دانشگاه‌های خارجی شده‌اند. والدین یکی از دانشجویان به‌ نمایندگی از خانواده‌های معترض به «اعتماد» می‌گویند: « بسیاری از خانواده‌ها، کل زندگی‌شان را فروخته‌اند تا تحصیل فرزندانشان مخدوش نشود ولی در این دو سال، گرانی قیمت دلار به گونه‌ای بوده که بسیاری از خانواده‌ها توان پرداخت شهریه دانشگاه را از دست داده‌اند و فرزندانشان با خطر اخراج از دانشگاه مواجهند. بسیاری از دانشجویان ایرانی که در رشته‌های پزشکی، دندانپزشکی یا داروسازی در کشورهای روسیه، چین و اروپای شرقی تحصیل می‌کنند و به دلیل ناتوانی والدین از پرداخت شهریه دانشگاه، در معرض اخراج قرار گرفته‌اند، دچار آسیب‌های شدید روانی شده‌اند و در چنین شرایطی، ممکن است با وسوسه گروه‌های تروریستی و خلافکار و معاند در کشورهای مقصد، فریب بخورند و به قیمت تداوم تحصیل دانشگاهی و تامین شهریه، درگیر فعالیت‌های مجرمانه بشوند. »

خانواده‌های معترض، به « اعتماد » می‌گویند مسوولان وزارت بهداشت در واکنش به اعتراضات خانواده‌ها، توپ را به زمین شورای عالی انقلاب فرهنگی می‌اندازند و می‌گویند تمام مصوبات انتقال از خارج به داخل کشور، باید با نظر موافق این شورا باشد اما شنیده‌های خانواده‌ها حاکی از آن است که برخلاف اظهارات معاونت آموزشی وزارت بهداشت درباره غیرممکن بودن بازنگری در آیین‌نامه‌های انتقال دانشجو به دلیل مخالفت شورای عالی انقلاب فرهنگی، مسوولان این شورا گفته‌اند که در صورت اقدام وزارت بهداشت برای اصلاح آیین‌نامه‌ها، هیچ منعی برای مصوبات جدید وجود ندارد. والدین یکی دیگر از دانشجویان در گفت‌وگو با «اعتماد » خبر می‌دهند که دو هفته قبل (4 خرداد) به دنبال تجمع خانواده‌ها در مقابل ساختمان وزارت بهداشت، کمیسیون امنیت ملی مجلس با دعوت از نمایندگان معترضان و مشاور معاونت آموزشی وزارت بهداشت، خواستار طرح و رفع مساله شد و برآیند این نشست مشترک این بود که اعضای این کمیسیون، خطاب به نماینده وزارت بهداشت تذکر دادند که درخواست خانواده‌های معترض و ایجاد تسهیلات برای بازگشت و ادامه تحصیل دانشجویان ایرانی در دانشگاه‌های علوم پزشکی داخل کشور، یک حق شهروندی است، چون خانواده‌ها در گرانی قیمت دلار نقشی نداشتند و بحران ایجاد شده، مصداق ناتوانی دولت‌ها در ساماندهی بازار ارز بوده است.

پدر یکی از دانشجویان مشغول به تحصیل در گروه پزشکی یکی از دانشگاه‌های مسکو، به « اعتماد » می‌گوید که دو سال قبل وقتی فرزندش عازم روسیه شد ، این پدر می توانست با مسافرکشی و دریافت وام ، هزینه تحصیل فرزندش را فراهم کند ولی حالا با مجموع مستمری خود و همسرش و حتی فروش زمینی که در حوالی تهران دارند ، تامین هزینه یک سال تحصیل فرزندش هم ممکن نیست. این پدر به « اعتماد » می‌گوید خانواده‌ها در تجمعاتشان به وزارت بهداشت پیشنهاد داده‌اند که آیین‌نامه‌های فعلی انتقال دانشجو، در مورد فرزندان این خانواده‌ها هم قابل اجرا باشد و دانشجوی انتقالی به شرط گذراندن 36 الی 72 واحد درسی در دانشگاه کشور مقصد، بتواند تحصیل خود را در دانشگاه‌های منتخب وزارت بهداشت و از جمله، پردیس‌ها یا دانشگاه آزاد یا حتی دانشگاه‌های شهریه‌پرداز و هیات امنایی ادامه دهد. این پدر به «اعتماد» می‌گوید: «در حال حاضر، تعداد قابل توجهی از اتباع بیگانه از کشورهایی همچون پاکستان، بدون آزمون ورودی و صرفا با پرداخت 2هزار دلار به عنوان شهریه سالانه، در دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور مشغول به تحصیل می‌شوند و از امکاناتی همچون خوابگاه و غذاخوری هم برخوردارند. خواسته ما از وزارت بهداشت این است که فرزندانمان که فرزندان ایران هستند، شرایطی برابر با دانشجویان خارجی مشغول به تحصیل در دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور داشته باشند و بخصوص، دانشجویان پسر که مشمول خدمت سربازی هستند، در بازگشت به ایران، با خطر ممنوعیت تحصیل به دلیل خدمت نظام اجباری مواجه نشوند.»

آیا آیین‌نامه‌ها قابل اصلاح است ؟

همراهی دولت برای بازگشت دانشجویان ایرانی به کشور و میسر شدن ادامه تحصیل در دانشگاه‌های منتخب داخلی، بی‌سابقه نیست. اسفند 1398 به دنبال همه‌گیری کرونا، تمام دانشجویان ایرانی مشغول به تحصیل در چین که کانون همه‌گیری جهانی بود، راهی وطن شدند تا در کنار خانواده‌هایشان باشند و دولت وقت هم برای ادامه تحصیل این دانشجویان، ممنوعیت خاصی قائل نشد. همراهی وزارت علوم برای بازگشت دانشجویان ایرانی خارج از کشور به دنبال آغاز جنگ روسیه و اکراین در اولین روزهای اسفند 1400 مصداق دیگری از این همراهی بود که مسوولان وزارت علوم در همان زمان خطاب به دانشجویان فراری از جنگ دو کشور از بازنگری در رویه‌های فعلی برای پذیرش دانشجویان هموطن خبر دادند و اعلام کردند: «امکان ادامه تحصیل دانشجویان ایرانی مشغول به تحصیل درکشور اوکراین در داخل فراهم شده و این سازمان در جهت کمک به این دانشجویان بر اساس آیین‌نامه‌های موجود، آمادگی خود را برای پذیرش آنها در دانشگاه‌های داخل اعلام می‌کند. دانشجویان رشته‌های زیر‌مجموعه وزارت علوم متقاضی تحصیل در دانشگاه‌های ایران، می‌توانند از طریق سامانه سجاد تقاضای خود را ارسال کنند و در دانشگاه‌های داخل کشور ادامه تحصیل بدهند.»

اما در همان زمان هم مسوولان وزارت بهداشت در واکنش به بازگشت آن تعداد از دانشجویان ایرانی مشغول به تحصیل در دانشگاه‌های گروه پزشکی اکراین چندان روی خوش نشان ندادند و استدلالشان این بود که دانشگاه‌های پزشکی اکراین از نظر وزارت بهداشت معتبر نیستند و دانشگاه‌های علوم پزشکی ایران هم برای پذیرش این تعداد دانشجو، ظرفیت خالی ندارند و دبیر شورای عالی برنامه‌ریزی علوم پزشکی اعلام کرد: « دانشجویانی که هم‌اکنون در رشته‌های دندانپزشکی، پزشکی و داروسازی دانشگاه اکراین تحصیل می‌کنند، یا می‌توانند در یکی از دانشگاه‌های معتبر خارجی ادامه تحصیل داده و مدرک خود را برای ارزیابی به ما ارایه دهند و از این مدرک در کشور استفاده کنند، یا اینکه برای تحصیل در یکی از رشته‌های کارشناسی دانشگاه‌های داخل درخواست انتقال بدهند. طبق مصوبه وزارت بهداشت، از سال 2019 انتقال دانشجویان علوم پزشکی به داخل کشور به‌طور کلی ممنوع است چراکه کیفیت آموزش برای ما اهمیت دارد و ما ظرفیتی برای تحصیل آنها در کشور نداریم.» آخرین واکنش وزارت بهداشت درباره نحوه انتقال دانشجویان ایرانی مشغول به تحصیل در گروه پزشکی دانشگاه‌های خارج از کشور هم دی پارسال بود که مشاور معاون آموزشی وزارت بهداشت در گفت‌وگو با «شفقنا» اعلام کرد که در سال 1403، حدود ۴ هزار نفر از این دانشجویان درخواست انتقال به دانشگاه‌های داخل را داشته‌اند و افزود: «افرادی در خارج از کشور تحصیل می‌کنند و گاهی با مشکل مواجه می‌شوند و تمایل به انتقال به داخل کشور دارند که دوری از کشور و هزینه‌های بالا، دلایلی است که باعث می‌شود دانشجویان ما متقاضی انتقال به دانشگاه‌های داخل باشند. انتقال دانشجویان از خارج به داخل از سال ۲۰۱۹ به کلی ممنوع شده بود و در این مدت انتقالی صورت نگرفت اما پس از این تاریخ، شورای عالی انقلاب فرهنگی دستور‌العمل جدیدی ابلاغ کرد و طبق این دستور‌العمل، دانشجویان باید ۷۲ واحد را در خارج از کشور و در دانشگاه معتبر گذرانده باشند و باید در آزمون علمی داخل کشور شرکت کنند و از تعداد افرادی که آزمون دادند، دو درصد افرادی که بالاترین حد نصاب را دارند، می‌توانند منتقل شوند.»

مکاتبه نمایندگان مجلس برای مساعدت دولت با فرزندان ایران

طی هفته‌های اخیر، درخواست والدین حدود هزار دانشجوی ایرانی مشغول به تحصیل در رشته‌های پزشکی، دندانپزشکی و داروسازی در کشورهای روسیه و چین، حمایت اعضای کمیسیون بهداشت و آموزش مجلس را به دنبال داشته است . اردیبهشت امسال، سخنگوی کمیسیون آموزش مجلس از بررسی ویژه موضوع دانشجویان پزشکی فارغ‌التحصیل دانشگاه‌های خارجی غیر قابل قبول وزارت بهداشت با حضور مسوولانی از وزارت علوم، بهداشت و مرکز پژوهش‌های مجلس خبر داد . هفته قبل هم، حسینعلی شهریاری؛ رییس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس در نامه‌ای خطاب به دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، در حمایت از دانشجویان ایرانی مشغول به تحصیل در گروه پزشکی دانشگاه‌های خارج از کشور نوشت: « با عنایت به اهمیت و حساسیت موضوع و پیگیری نمایندگان محترم مجلس، با توجه به نوسانات ارزی، درخواست انتقال دانشجویان در حال تحصیل در دانشگاه‌های معتبر مورد تأیید وزارت بهداشت، در این کمیسیون بررسی و این بند جهت اصلاح مصوبه قبلی آن شورا پیشنهاد می‌شود؛ لغو ۲‌درصد پذیرش از بین قبولی‌ها، به نحوی که اخذ حدنصاب آزمون، معیار قبولی نهایی تعیین گردد.... »