سپر تولید ملی یا سفره واردکنندگان رانتی؟
بررسی چرایی و لزوم تعرفه واردات خودرو
این روزها اگر سری به محافل رسانه‌ای، تیترهای خبری و بحث‌های فضای مجازی بزنید، یک سوال مدام تکرار می‌شود: چرا تعرفه واردات خودرو در ایران بالاست؟ چرا قیمت خودرو در ایران با فلان کشور و بهمان کشور تفاوت دارد؟ پرسشی که در ظاهر، ساده و منطقی به‌نظر می‌رسد؛ اما در عمل، یک نگاه تک‌بعدی و ناقص به موضوع است.
به گزارش ایلنا؛ در روزهایی که تعرفه واردات خودرو به سوژه داغ رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی تبدیل شده، پرسشی مهم نادیده گرفته می‌شود: آیا این حساسیت تنها برای خودرو است یا حاضر‌یم همین سوال را درباره همه کالاها، از لوازم خانگی گرفته تا مواد غذایی، مطرح کنیم؟ تمرکز یک‌جانبه بر تعرفه خودرو، بدون دیدن ابعاد اقتصادی و حمایتی آن، بیشتر شبیه جریان‌سازی است تا دغدغه‌ای واقعی برای رفاه مردم.
این روزها اگر سری به محافل رسانه‌ای، تیترهای خبری و بحث‌های فضای مجازی بزنید، یک سوال مدام تکرار می‌شود: چرا تعرفه واردات خودرو در ایران بالاست؟ چرا قیمت خودرو در ایران با فلان کشور و بهمان کشور تفاوت دارد؟
پرسشی که در ظاهر، ساده و منطقی به‌نظر می‌رسد؛ اما در عمل، یک نگاه تک‌بعدی و ناقص به موضوع است. چرا که این همه حساسیت و دقت در مقایسه قیمت، تقریباً فقط برای خودرو اتفاق می‌افتد و درباره بسیاری از کالاهای دیگر، نه چنین وسواسی هست و نه مطالبه‌ای.
حساسیت گزینشی
اگر امروز از منتقدان تعرفه خودرو بپرسیم که آیا همین‌قدر درباره لوازم خانگی، مواد غذایی، پوشاک یا سایر کالاها هم حساسیت دارند، پاسخ اغلب، سکوت است.
برای نمونه قیمت شیر و لبنیات طی ماه‌های گذشته ۳۸ درصد افزایش یافته است. آیا این موضوع تیتر یک رسانه‌ها شد؟ آیا کسی نشست و با نمودار و جدول، قیمت مواد غذایی یا محصولات لبنی ایران را با ترکیه، آلمان یا امارات مقایسه کرد؟
واردات رسمی یا قاچاق
بسیاری از کالاهایی که در بازار ایران می‌بینیم، سال‌هاست به شکل رسمی وارد نمی‌شوند. لوازم خانگی؟ به جز موارد معدود، تقریباً همه از مسیر قاچاق می‌آیند. پوشاک برند تقریباً همه از مسیر غیررسمی وارد می‌شوند.
اگر این کالاها قرار بود آزادانه و بدون تعرفه وارد شوند، صنایع داخلی از بین می‌رفتند و هزاران شغل نابود می‌شد.
این همان اصلی است که در اقتصاد به آن حمایت از تولید داخلی می‌گویند و تقریباً همه کشورهای دنیا، حتی پیشرفته‌ترین اقتصادها، در حوزه‌هایی حساس، آن را اجرا می‌کنند.
فلسفه تعرفه و محدودیت واردات
تعرفه فقط یک ابزار درآمدزایی برای دولت نیست، بلکه مهم‌ترین ابزار سیاست‌گذاری صنعتی و حمایت از اشتغال است.
کشورهایی مثل کره‌جنوبی، هند، چین و حتی آمریکا، در دوره‌های رشد صنعتی خود، با استفاده از تعرفه‌های بالا، فرصت نفس‌کشیدن به صنایع داخلی داده‌اند. اگر قرار باشد هر کالایی که در داخل تولید می‌شود را آزادانه وارد کنیم، کارخانه‌ها یکی‌یکی تعطیل می‌شوند و سنگ روی سنگ بند نمی‌شود.
اگر تعرفه را برداریم، چه می‌شود؟
کاهش یا حذف بی‌برنامه تعرفه‌ها، ظاهر جذابی دارد اما واقعیت پشت پرده چیز دیگری است. واردات بی‌رویه، فقط جیب عده‌ای واردکننده رانتی را پر می‌کند و آنها را روزبه‌روز چاق‌تر و فربه‌تر می‌سازد، در حالی که تولیدکننده داخلی هر روز ضعیف‌تر می‌شود، خطوط تولید می‌خوابد، هزاران شغل از بین می‌رود و در نهایت مردم – همان مصرف‌کنندگان – بیشترین ضرر را می‌بینند. این مسیر، نه تنها رفاه نمی‌آورد، بلکه وابستگی و بیکاری را به اقتصاد تحمیل می‌کند.
چرا خودرو این‌قدر زیر ذره‌بین است؟
پاسخ این سوال را باید در دو بخش دید. نیاز عمومی و پرحاشیه: خودرو، برخلاف بسیاری از کالاها، هم گران‌قیمت است، هم خرید آن برای خانواده‌ها یک تصمیم مهم است، هم همیشه موضوع مقایسه با خارج بوده.
جریان‌سازی رسانه‌ای هدفمند: در سال‌های اخیر، بخشی از تمرکز افکار عمومی روی خودرو، نتیجه کمپین‌های رسانه‌ای است که گاهی با اهداف سیاسی یا اقتصادی خاص، موضوع را برجسته می‌کنند.
اما این تمرکز افراطی، باعث شده که تصویر بزرگ‌تر دیده نشود. اگر حمایت تعرفه‌ای از خودرو زیر سوال برود، فردا همین منطق برای لوازم خانگی، پوشاک، مواد غذایی و ده‌ها صنعت دیگر هم تکرار می‌شود و نتیجه‌اش، وابستگی کامل به واردات است.
در بسیاری از کشورها، مالیات‌ها و تعرفه‌های غیرمستقیم به‌قدری بالاست که قیمت نهایی کالا با ایران تفاوت چندانی ندارد، اما چون ساختار درآمدی و قدرت خرید متفاوت است، مردم کمتر فشار آن را حس می‌کنند.
اگر می‌خواهیم درباره تعرفه واردات خودرو بحث کنیم، باید با همان جدیت، به تعرفه و محدودیت واردات سایر کالاها هم بپردازیم.
حمایت تعرفه‌ای از صنایع، یک انتخاب مقطعی یا سلیقه‌ای نیست، بلکه راهی برای حفظ اشتغال و جلوگیری از وابستگی اقتصادی است.
چون واردات بی‌رویه این کالاها، صنایع داخلی را نابود می‌کند و هزاران شغل را از بین می‌برد.
اگر قرار باشد همه چیز را بدون محدودیت و تعرفه وارد کنیم، چرخ تولید در کشور از حرکت می‌ایستد و سنگ روی سنگ بند نمی‌شود.
بله، خودروسازی ایران مشکلات جدی دارد و باید کیفیت و بهره‌وری آن ارتقا پیدا کند، اما حذف یا کاهش شدید تعرفه، نسخه‌ای است که در ظاهر، جذاب و ساده به‌نظر می‌رسد، ولی در عمل، می‌تواند کل صنعت را از پا بیندازد.
پس پیش از آنکه بپرسیم چرا تعرفه خودرو بالاست؟باید از خودمان بپرسیم: آیا آماده‌ایم همین پرسش را درباره همه کالاها مطرح کنیم؟ در غیر این صورت، این حساسیت گزینشی، بیشتر شبیه یک جریان‌سازی رسانه‌ای هدفمند است تا یک مطالبه واقعی برای رفاه مردم.
