گل‌میخ سقف عرشه فولادی: معرفی انواع، کاربردها و نکاتی بر اساس تجربه پروژه‌های واقعی
در هر طرحی که وارد می‌شویم، نوع، قطر، طول و برند گل‌میخ از همان ابتدا تعیین و کنترل می‌شود. این تجربه و تحلیل ده‌ها پروژه مشابه، نشان می‌دهد که انتخاب درست گل‌میخ و آشنایی با انواع آن، ستون فقرات موفقیت در اجرای سقف‌های کامپوزیت عرشه فولادی است.
در نخستین پروژه‌ای که با سقف عرشه فولادی در یک ساختمان اداری چندطبقه در قزوین کار می‌کردیم، تأخیر در تأمین گل‌میخ مناسب باعث شد تا کل فرآیند بتن‌ریزی به تعویق بیفتد. دلیل؟ عدم تطابق گل‌میخ‌های تأمینی با مشخصات اجرایی نقشه‌ها و استاندارد مورد انتظار. از همان پروژه به بعد، در هر طرحی که وارد می‌شویم، نوع، قطر، طول و برند گل‌میخ از همان ابتدا تعیین و کنترل می‌شود. این تجربه و تحلیل ده‌ها پروژه مشابه، نشان می‌دهد که انتخاب درست گل‌میخ و آشنایی با انواع آن، ستون فقرات موفقیت در اجرای سقف‌های کامپوزیت عرشه فولادی است.
گل‌میخ سقف عرشه فولادی چیست و چه نقشی دارد؟
گل‌میخ (Shear Stud) در سقف عرشه فولادی، نوعی اتصال‌دهنده فولادی است که وظیفه‌ی اصلی آن انتقال نیروی برشی بین ورق فولادی و دال بتنی است تا یک سیستم مرکب (Composite) ایجاد شود. این اتصال اگر به‌درستی انجام شود، باعث افزایش ظرفیت باربری، کاهش لرزش و بهبود رفتار سازه در برابر زلزله خواهد شد.
به گفته American Institute of Steel Construction (AISC)، گل‌میخ‌ها باید به‌گونه‌ای نصب شوند که بتوانند در برابر بارهای برشی میان اجزای سازه به‌صورت پایدار و بدون لغزش مقاومت کنند
انواع گل‌میخ‌های مورد استفاده در سقف عرشه فولادی
بر اساس ضخامت، طول، نوع ساخت و شرایط نصب، گل‌میخ‌ها به چند دسته‌ی اصلی تقسیم می‌شوند:
۱. گل‌میخ با قطر 13 میلی‌متر
ویژگی: سبک، نصب سریع، قیمت کمتر
کاربرد: پروژه‌های سبک یا دهانه‌های کوچک
محدودیت: مقاومت کمتر در برابر برش، مناسب برای سقف‌های کم‌بار
۲. گل‌میخ با قطر 16 میلی‌متر
ویژگی: متعادل‌ترین گزینه بین وزن، مقاومت و قیمت
کاربرد: پروژه‌های مسکونی، تجاری با دهانه متوسط
مزیت: سازگار با اکثر دستگاه‌های جوش گل‌میخ موجود در ایران
۳. گل‌میخ با قطر 19 میلی‌متر
ویژگی: مقاومت برشی بالا، مناسب برای بارگذاری سنگین
کاربرد: سوله‌ها، پارکینگ طبقاتی، دهانه‌های بلند
محدودیت: نیاز به دستگاه جوش استادولدینگ قدرتمند
۴. گل‌میخ رزوه‌دار یا Threaded Stud
ویژگی: امکان باز و بسته‌شدن، کاربرد خاص
کاربرد: اتصال قطعات پیش‌ساخته یا مدولار
محدودیت: قیمت بالا، عدم عملکرد مرکب بهینه
۵. گل‌میخ سرپهن (Flanged Head)
ویژگی: سطح اتکای بیشتر برای بتن، کاهش خطر جداشدگی
کاربرد: پروژه‌هایی با لرزش بالا یا در معرض نیروی افقی
منبع تأیید: Steel Construction Institute (SCI) پیشنهاد می‌کند در مناطقی با خطر زلزله بالا از این نوع استفاده شود.
استانداردهای مرجع گل‌میخ
بر اساس بررسی‌هایی که در پروژه‌های عمرانی و صنعتی داشتم، سه استاندارد اصلی برای گل‌میخ سقف عرشه فولادی استفاده می‌شوند:
|
استاندارد |
کشور |
نکات مهم |
|
EN ISO 13918 |
اتحادیه اروپا |
استاندارد مرجع تولید گل‌میخ‌های جوشی |
|
AWS D1.1 |
آمریکا |
مشخصات جوشکاری گل‌میخ با قوس الکتریکی |
|
BS5950-3 |
انگلستان |
نحوه نصب، تست و کنترل کیفی در محل |
انتخاب نوع گل‌میخ بر اساس شرایط پروژه
در پروژه احداث مرکز تجاری در زنجان، که دهانه‌های تا 3.۵ متر داشت، استفاده از گل‌میخ ۱۹ میلی‌متر به ما امکان داد تا با اطمینان بیشتر سقف را طراحی و اجرا کنیم. در مقابل، در پروژه‌ای مسکونی در شهریار، استفاده از گل‌میخ ۱6 میلی‌متر نه تنها کفایت می‌کرد، بلکه به کاهش وزن مرده سقف و هزینه اجرا کمک کرد.
به گفته‌ی Construction & Building Materials Journal (Elsevier)، انتخاب قطر و نوع گل‌میخ باید با توجه به نسبت برش طراحی‌شده، ضخامت ورق فولادی، کیفیت بتن و نحوه بارگذاری تعیین شود.
جدول مقایسه انواع گل‌میخ‌های رایج در سقف عرشه فولادی
|
قطر (mm) |
کاربرد معمول |
مزیت اصلی |
محدودیت |
نوع گل‌میخ |
|
16 |
دهانه کوچک، مسکونی |
نصب سریع |
مقاومت کمتر |
معمولی |
|
16 |
دهانه متوسط، عمومی |
تعادل بین وزن و مقاومت |
محدود در پروژه‌های سنگین |
استاندارد |
|
19 |
صنعتی، دهانه بلند |
مقاومت بالا |
نیاز به جوش قوی‌تر |
سنگین |
|
13-16 |
مدولار، خاص |
امکان مونتاژ |
قیمت بالا |
رزوه‌دار |
|
16-19 |
ضدزلزله |
جلوگیری از جداشدگی بتن |
قیمت بالاتر |
سرپهن |
نکات مهم پیش از نصب گل‌میخ
- کنترل کیفیت جوش: طبق استاندارد AWS D1.1، جوش گل‌میخ باید تحت تست خمش با لوله و در موارد خاص، تست اولتراسونیک قرار گیرد.
- نظافت محل جوشکاری: چربی، رنگ یا زنگ‌زدگی محل نصب باید کامل حذف شود.
- تعداد و فاصله مناسب: باید طبق نقشه اجرایی یا تحلیل طراحی تعیین شود. معمولاً بین 2 تا 4 عدد در هر مترمربع نصب می‌شود.
- کنترل دمای محیط: در دمای زیر ۵ درجه یا بالای ۳۵ درجه، احتمال شکست جوش وجود دارد.
پرسش‌های متداول
آیا می‌توان گل‌میخ‌ها را به‌صورت دستی جوش داد؟
خیر. گل‌میخ‌ها باید با دستگاه جوش قوس الکتریکی مخصوص Stud Welding نصب شوند. جوش دستی قابلیت لازم برای کیفیت اتصال را ندارد.
چگونه می‌توان کیفیت گل‌میخ را ارزیابی کرد؟
با تست کشش، چکش‌کاری، گزارش کارخانه تولیدکننده و تطابق با استاندارد EN ISO 13918.
آیا برند گل‌میخ در کیفیت تفاوت ایجاد می‌کند؟
بله. در تجربه‌ام، گل‌میخ‌های گام و بتا از کیفیت بالایی برخوردارند، اما برندهای ناشناخته اغلب در تست خمش یا جوش مردود می‌شوند.
انتخاب و نصب گل‌میخ مناسب در سقف عرشه فولادی، جزئی ساده اما حیاتی است که می‌تواند مسیر پروژه را از نظر ایمنی، دوام و هزینه کاملاً متحول کند. توجه به استانداردها، تجربه‌های اجرایی و شرایط پروژه، بهترین راه برای تصمیم‌گیری دقیق در این مرحله از ساخت است که شرکت ابنیه فولاد آریو با تجربه چندین ساله در طراحی و اجرای سقف عرش فولادی می تواند مشاور خوبی در این زمینه باشد.
