آمریکا به دنبال میانجی جدید در صلح افغانستان است/ دفتر طالبان در تاشکند برای اعمال فشار بر ارگ افتتاح شد

«عبدالمحمد طاهری» رایزن سابق ایران در افغانستان در تشریح دلایل و ابعاد سفر هیات سیاسی طالبان به ازبکستان در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا اظهار کرد: سفر هیات سیاسی طالبان به ازبکستان و دیدار با مقام‌های وزارت خارجه این کشور را باید فاز جدید کنشگری آمریکا در پرونده افغانستان دانست؛ باید توجه داشت که ماجرای صلح در افغانستان آن هم در وضعیت کنونی این کشور، بیش از آنچه که فکرش را می‌کنیم، دشوار است. دلیل این مشقت و دشواری را باید لایه به لایه بودن طالبان دانست که موجب شده تمامی طرح‌های مطرح شده در مورد صلح افغانستان با مشکل روبه‌رو شده و به بن‌بست برسد. در خلال این وضعیت شاهد آن هستیم که طالبان علاوه بر فشار سیاسی اقدام به اعمال فشار سیاسی بر ارگ کرده است.

وی افزود: عمده دلیل سفر هیات سیاسی طالبان به ازبکستان را باید در راهبرد واشنگتن دانست؛ ترامپ و آن‌بخش از تیم وی که بر روی پرونده افغانستان متمرکز هستند در راهبرد جدید خود به این نتیجه رسیده‌اند که کشورهای دوستِ خود مانند ازبکستان را در منطقه جنوب آسیا و آسیای مرکزی فعال کنند و دفاتری برای پیگیری بحث صلح توسط طالبان در تاشکند و سایر کشورها افتتاح کنند. تا جایی که گفته می‌شود علاوه بر دفتر سیاسی طالبان در دوحه قطر و تاشکند، قرار است دفتری برای این جریان در دوبی افتتاح شود. هدف ایالات متحده از این کار ایجاد شکاف میان طالبان و ارگ است و به نوعی قصد دارند تا دولت وحدت ملی را تضعیف  و طالبان را تقویت کنند. البته این موضوع تنها قدرت سیاسی طالبان را افزایش نمی‌دهد.

واقعیت این است که هرگاه طالبان از حیث سیاسی قدرتمند شده است، بلافاصله شاهد شدت عملیات‌های میدانی آنها هستیم. به عنوان مثال زمانی که افتتاح دفتر طالب‌ها در تاشکند منتشر شد، به یکباره شاهد آن بودیم که ولایت غزنی به دست طالبان سقوط کرد. این مولفه‌ها نشان می‌دهد که طی هفته‌ها و ماه‌های آینده شدت و گستره عملیات‌ها آنها افزایش پیدا خواهد کرد که ریشه آن در افزایش پرستیژ سیاسی طالبان نهفته است.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه طالبان را باید یکی از پایه‌های اصلی صلح افغانستان بدانیم، گفت: عده‌ای بر این عقیده‌اند که آمریکا و دولت وحدت ملی افغانستان محورها و پایه‌های اساسی صلح افغانستان هستند اما یادمان نرود که طالبان هم باید به عنوان عاملیت اصلی روند صلح افغانستان در نظر بگیریم. این جریان تاکنون اجازه نداده است که مساله صلح به نتیجه برسد که نشان دهنده نفوذ آنهاست. برخی دیگر از کشورهای موثر در این پرونده مانند پاکستان هم به دنبال سهم‌خواهی مختص به خود هستند اما در نهایت باید ببینیم که ایالات متحده تا چه اندازه‌ای در این خصوص اقدام به امتیازدهی می‌کند.

آمریکا از زمان ورود به افغانستان در سال ۲۰۰۱، انواع و اقسام سناریوهای مورد نظر خود (اعم از نظامی و سیاسی) را در این کشور پیاده‌سازی کرد ولی به نتیجه مطلوب نرسید. به عنوان مثال از زمان روی کار آمدن ترامپ در کاخ سفید شاهد آن هستیم که در ابتدا، مادر بمب‌ها برای ضربه به طالبان توسط آمریکایی‌ها آزمایش شد و پس از آن چندین رهبر سطح میانی و فرماندهان محوری حذف شدند. تمامی اینها به این دلیل بود که ترامپ و دولتش به دنیا بگوید که در افغانستان همچنان فعال هستیم.

این تحلیلگر مسائل جنوب آسیا در پاسخ به این پرسش که آیا پاکستان در خصوص افتتاح دفتر سیاسی طالبان در تاشکند واکنش نشان خواهد داد یا خیر، گفت: واقعیت این است که در مورد پرونده طالبان و افغانستان، دولت یا حزب حاکم بر اسلام‌آباد به این موضوع به صورت مستقیم ورود نمی‌کند بلکه حرف و آخر را ارتش پاکستان و آی‌اس‌آی می‌زنند. این بدان معنی است که این دو ارگان به صورت جداگانه این پرونده را رصد و هدایت می‌کنند و اگر ایالات متحده با اقدام‌های خود، منافع پاکستان را در مورد افغانستان و صلح با طالبان در نظر نگیرد، بدون تردید مشکلات زیادی برای واشنگتن به وجود خواهد آمد.

وی در پایان خطرنشان کرد: باید توجه داشت که عربستان و پاکستان دو عنصر محوری در پرونده طالبان به شمار می‌روند؛ درست است که نفوذ ریاض به اندازه اسلام‌آباد نیست اما نمی‌توان آن را به طور کلی نادیده گرفت. این در حالی است که افتتاح دفتر طالبان در تاشکند نشان می‌دهد که آمریکا به دنبال میانجی‌های جدید است اما واقعیت این است که ازبکستان یا دیگر کشورها تا به این حد در بحث صلح نفوذ ندارند. علاوه بر آن، عده‌ای حضور داعش (ولایت خراسان) در افغانستان را یکی از دلایل به نتیجه نرسیدن صلح سراسری در این کشور می‌دانند. داعش در افغانستان به دو بخش تقسیم می‌شود؛ نخست، آن دسته‌ای که در بدنه طالبان قرار داشتند و دوم، پیاده نظامی که به دنبال سرزمین جدید هستند. آنها با هر انگیزه‌ای که در افغانستان باشند نمی‌توانند در قامت طالبان ظاهر شوند و حتی اگر داعش و شبکه تروریستی حقانی را از معادلات افغانستان فاکتور بگیریم، باز هم صلح یکپارچه به دلیل حضور طالبان با مشکل روبه‌رو خواهد شد.