کالبدشکافی یک ترور تاریخی در قلب ضاحیه؛ اشتباهاتی که دشمن را به «سید» رساند
سید حسن نصرالله، دبیرکل سابق حزبالله لبنان، در سپتامبر ۲۰۲۴ در پی حملات هوایی هدفمند رژیم صهیونیستی به ضاحیه جنوبی بیروت به شهادت رسید؛ رخدادی که معادلات منطقه را دگرگون کرد و پرسشهای جدی درباره خطاهای راهبردی پیش از این ترور را برجسته ساخت.
به گزارش ایلنا، پایگاه خبری پایگاه خبری «النشره» در مقالهای نوشت: سید حسن نصرالله، دبیرکل سابق حزبالله لبنان، در ۲۷ سپتامبر ۲۰۲۴ در جریان حملات هوایی گسترده و هدفمند اسرائیل به عمق ضاحیه جنوبی بیروت به شهادت رسید. این رخداد، که بهسرعت معادلات امنیتی و سیاسی منطقه را دستخوش تحول کرد، پرسشهای جدی درباره خطاهای راهبردی پیش از این ترور و امکان پیشگیری از آن را به صدر تحلیلهای منطقهای کشاند.
نخستین اشتباه در این تصور نهفته بود که رهبری حزبالله بر این باور بود جنگی فراگیر میان رژیم صهیونیستی و حزبالله در نخواهد گرفت. حزبالله قصدی برای گسترش عملیات نظامی خود که از ۸ اکتبر ۲۰۲۳ تحت عنوان «جنگ پشتیبانی» آغاز شده بود نداشت و گمان میکرد ارتش اسرائیل نیز در سایه درگیری سنگین و فرسایشی با جنبش حماس، تمایلی به گشودن کامل جبههای دوم در لبنان ندارد. اما بعدها آشکار شد که پروژه اسرائیل بسیار فراتر از انتقامجویی از فلسطینیهاست و هدف آن ضربه زدن به تمامی ارکان «محور مقاومت» با همه شاخهها و پیوندهایش است؛ پروژهای که ارتش اسرائیل با اتکا به حمایت نظامی نامحدود آمریکا، توان اجرای همزمان آن را در چند جبهه دارد.
دومین اشتباه به این باور بازمیگشت که رهبری حزبالله تصور میکرد اسرائیلیها هرگز به ترور مستقیم سید حسن نصرالله دست نخواهند زد، چرا که او از پشتوانه و حمایت منطقهای برخوردار بود و هرگونه اقدام شتابزده در این مسیر میتوانست آتش یک جنگ تمامعیار در خاورمیانه را شعلهور کند. با این حال، تحولات بعدی نشان داد که جمهوری اسلامی ایران رویکردی مبتنی بر محاسبه دقیق و سنجش پیامدها را در پیش گرفته و تلاش کرده است اقدامات خود را بهگونهای مدیریت کند که از گسترش بیمهار درگیریها و تحمیل یک جنگ فراگیر جلوگیری شود. این سیاست، بیش از هر چیز، ناظر بر حفظ ثبات داخلی و جلوگیری از ایجاد اجماع بینالمللی برای تشدید تنشهای منطقهای بود.
در همین چارچوب، دولت سوریه به رهبری بشار اسد نیز کوشید با فاصله گرفتن از درگیری مستقیم، خود را از پیامدهای یک رویارویی تمامعیار منطقهای مصون نگه دارد؛ با این حال، این رویکرد نتوانست مانع شکلگیری تصمیمات سنگین منطقهای و بینالمللی شود و در نهایت، در ۸ دسامبر ۲۰۲۴، ساختار حاکم در سوریه بهطور کامل فروپاشید. در عراق نیز، شرایط پیچیده داخلی و ملاحظات حساس در روابط خارجی، امکان اتخاذ موضعی فعالتر را محدود کرد و آنچه بهعنوان واکنش منطقهای مورد انتظار بود، عملا به اقداماتی محدود و پراکنده از سوی متحدان محور مقاومت، از جمله حملات موشکی دوربرد از یمن، تقلیل یافت؛ اقداماتی که اگرچه حامل پیام سیاسی بودند، اما تأثیر تعیینکنندهای بر موازنه قدرت نداشتند.
سومین اشتباه ناشی از این تصور بود که محل حضور سید حسن نصرالله برای اسرائیلیها بهطور دقیق مشخص نیست و محرمانه بودن رفتوآمدهای او برای تأمین امنیتش کافی است. اما واقعیت بعدی نشان داد که حجم نفوذ و رخنه اطلاعاتی اسرائیل بسیار گسترده بوده و دادههای مربوط به مکانها و مقرهایی که رهبران رده اول و دوم حزبالله در آنها تردد میکردند، برای دشمن کاملا آشکار بوده است. این اطلاعات بهطور مستمر بهروزرسانی میشد؛ نتیجه ترکیبی از برتری فنی و تکنولوژیک، نفوذ اطلاعاتی مزمن و توانایی تحرک میدانی برخی عوامل نفوذی.
چهارمین اشتباه این بود که رهبری حزبالله گمان میکرد حتی اگر اسرائیل تصمیم به جنگی فراگیر بگیرد و از خطوط قرمز عبور کرده و در پی ترور «سید» باشد، توانایی دسترسی به او از طریق حملات هوایی را ندارد؛ حتی با استفاده از موشکهای سنگرشکن. اما مشخص شد که برای تحقق این هدف، نیازی به شلیک مستقیم موشک به محل استقرار رهبری حزبالله وجود نداشت. آنچه در علم فیزیک به «موج انفجاری» معروف است، میتواند از طریق راهروها و منافذ عبور کرده و آثار ویرانگری بر بدن انسان برجای بگذارد و منجر به مرگ شود، حتی بدون اصابت مستقیم ترکش یا آوار و بدون ایجاد تغییر ظاهری در بدن. افزون بر این، گازهای سمی ناشی از انفجار نیز میتوانند بهتنهایی عامل مرگ باشند.
النشره در پایان تاکید کرده است: آنچه از این روند آشکار میشود این است که این زنجیره از اشتباهات مرگبار، چه در سطح برآوردهای راهبردی و چه در حوزه تدابیر حفاظتی، قابل پیشگیری بود؛ بهویژه آنکه در روزها و هفتههای منتهی به عملیات ترور، عمق نفوذ اطلاعاتی اسرائیل در ساختار حزبالله بهروشنی نمایان شده بود. در همین حال، رهبری اسرائیل که خود را از هرگونه محدودیت و قید و بندهای قوانین بینالمللی رها میدید، با تکیه بر حمایت مطلق آمریکا، در پی ایجاد تغییری بنیادین در کل موازنههای خاورمیانه برآمد. تردیدی نیست که ترور سید حسن نصرالله نقشی تعیینکننده در دگرگونی کامل صحنه منطقه ایفا کرد.
