روابط تجاری و دیپلماتیک ترکیه و اسرائیل با وجود انتقادها، هنوز ادامه دارد

علی قائم‌مقامی، کارشناس مسائل ترکیه با اشاره به قطع احتمالی روابط اقتصادی و تجاری ترکیه با اسرائیل در گفت‌وگو با ایلنا اظهار کرد: حزب جمهوری خلق، حزب دموکراتیک و حزب رفاه نوین اسلامگرا (وابسته به اربکان) و گروه «راه نو» که متشکل از احزاب اسلام‌گرا و دیگر گروه‌های سیاسی است، روز بیست و هفتم ماه جاری میلادی، بیانیه مشترکی صادر کردند. این احزاب، که بیش از ۲۰ نماینده در مجلس ترکیه دارند، اعلام کردند که در راستای حمایت از مردم فلسطین و به‌ویژه مردم غزه، یک اجلاس فوق‌العاده در مجلس برگزار خواهد شد. در این بیانیه، احزاب مخالف ترکیه به رهبری حزب جمهوری خلق اعلام کردند که تجارت پنهان ترکیه و اسرائیل باید بلافاصله متوقف شود. همچنین در این بیانیه بر لزوم تحریم شرکت‌های اسرائیلی و اعمال محدودیت بر کشتی‌های اسرائیلی که سلاح و مهمات منتقل می‌کنند، تاکید شده بود.

وی ادامه داد: این احزاب خواستار قطع همکاری‌های دوجانبه با اسرائیل و لغو قراردادهای نظامی ترکیه و اسرائیل شدند. آنها همچنین اعلام کردند که کشتی‌هایی که به اسرائیل سلاح منتقل می‌کنند، نباید اجازه داشته باشند که به بنادر ترکیه نزدیک شوند. علاوه بر این، پیشنهاد شد که تحقیقات در خصوص روابط ترکیه و اسرائیل در مجلس آغاز شود. در بیانیه این احزاب، همچنین اعلام شده که عملیات نظامی اسرائیل و اشغالگری‌های این رژیم نه تنها نقض اصول سازمان ملل و حقوق بین‌المللی است، بلکه در چارچوب جنایات جنگی قرار دارد. این بیانیه تاکید می‌کند که قتل‌عام‌ها نه تنها علیه مردم فلسطین بلکه علیه بشریت انجام می‌شود.

این تحلیلگر مسائل سیاسی تصریح کرد: پس از انتشار این بیانیه، برخی احزاب ائتلاف جمهوری و به ویژه حزب حرکت ملی‌گرا مخالفت خود را با آن اعلام کردند. آنها معتقدند که حزب جمهوری خلق به دنبال سوءاستفاده از این وضعیت است. علاوه بر این، احزاب مخالف از کمک‌های بیش از صد هزار تنی که ترکیه به مردم غزه ارسال کرده‌اند، سخن گفتند، اما این سؤال مطرح شد که این کمک‌ها از طریق کدام کانال‌ها به غزه رسیده‌اند و چرا به دست مردم فلسطین نرسیده است. یکی از پزشکان فلسطینی در غزه نیز تأکید کرده که تاکنون هیچ کمکی از ترکیه به آنها نرسیده است، حتی یک لیوان آب. در پی این بحث‌ها، یکی دیگر از موضوعات مورد توجه، بنادر ترکیه بود. اخیراً اعلام شد که کشتی‌های اسرائیلی حق ندارند وارد بنادر ترکیه شوند و کشتی‌های ترکیه نیز نمی‌توانند کالاهایی که به اسرائیل مرتبط هستند را حمل کنند. همچنین کشتی‌هایی که بدون پرچم اسرائیل اما حامل کالاهایی برای اسرائیل هستند، نیز از استفاده از بنادر ترکیه منع شده‌اند.

وی افزود: در بیانیه مشترک احزاب سیاسی ترکیه، این نکته مطرح شده که کمک به اسرائیل نباید از بنادر ترکیه انجام شود. همچنین اشاره شده که بیش از دو و نیم درصد از جمعیت فلسطین جان خود را از دست داده و بیش از ۱۳۰ هزار نفر مجروح شده‌اند. در همین راستا، مردم فلسطین از حقوق ابتدایی خود محروم شده‌اند و شهرک‌نشین‌ها همچنان به حملات خود علیه مردم فلسطین ادامه می‌دهند. موضوع دیگری که مطرح شد، بحث نفت جمهوری آذربایجان و قزاقستان بود که از طریق خط لوله باکو-تفلیس-جیهان به بندر جیهان ترکیه منتقل می‌شود. سوالی که مطرح شد این است که آیا کشتی‌های نفتی که این نفت را منتقل می‌کنند نیز از بندر جیهان اجازه استفاده خواهند داشت یا نه. در این خصوص، بحث‌ها و پرسش‌هایی در خصوص ارتباطات اقتصادی ترکیه با اسرائیل مطرح است. همچنین در خصوص مسئله کمک‌های انسانی، پرسش‌هایی مطرح شده که چرا این کمک‌ها به مردم فلسطین نرسیده‌اند و آیا در واقع این کمک‌ها به اسرائیل تحویل داده شده است. این موضوع ادامه‌دار بوده و هنوز پاسخ قانع‌کننده‌ای به آن داده نشده است.

وی در پایان خاطرنشان کرد: در کنار این مسائل، یکی دیگر از موضوعات حساس، وضعیت سوریه و نفوذ اسرائیل در این کشور است. برخی مقامات از احتمال قطع کامل یا موقت روابط ترکیه با اسرائیل سخن گفته‌اند. اما هنوز هیچ اقدام عملی در این راستا مشاهده نمی‌شود. حتی پس از صدور بیانیه‌هایی در خصوص ممنوعیت حضور کشتی‌های اسرائیلی در بنادر ترکیه، روابط دیپلماتیک میان دو طرف همچنان برقرار است. نمایندگی‌های دیپلماتیک اسرائیل در ترکیه همچنان به کار خود ادامه می‌دهند و روابط امنیتی و نظامی میان ترکیه و اسرائیل در زمینه‌های مختلف، از جمله سوریه، همچنان در حال انجام است.