بخشایشی اردستانی در گفت‌وگو با ایلنا:
سفر وزیر خارجه عربستان به سوریه ۳ دلیل راهبردی داشت/ چرخش ریاض به سمت شرق به معنای دور شدن از غرب نیست/ رابطه پنهان سعودی‌ها با اسرائیل ادامه خواهد داشت
کارشناس مسائل منطقه گفت: اگر رئیسجمهوری سوریه به نشست آتی اتحادیه عرب دعوت نشود باز هم پیامی که باید از ریاض و دمشق به دنیا فرستاده می‌شد، مخابره شده است.
«احمد بخشایشی اردستانی» کارشناس مسائل منطقه در تشریح ابعاد سفر وزیر خارجه عربستان به سوریه و دیدار وی با بشار اسد در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا اظهار کرد: این سفر در حالی انجام می‌شود که ریاض به مدت ۱۲ سال تمامی روابطش با دمشق را قطع کرده بود اما حالا ساختار سیاست خارجی سعودی‌ها به این نتیجه رسیده که باید در مورد سوریه و کشورهای دیگر مانند ایران و یمن تجدیدنظر جدی انجام دهد. اینکه سفر فیصل بن‌فرحان به سوریه را چگونه باید ارزیابی کرد موضوعی است که چندین محور در آن دخیل هستند. در نمای کلی باید به این موضوع اشاره کنم که وزیر خارجه عربستان بر پیشبرد اهداف در سوریه بر اساس راه حل سیاسی تاکید کرده که این خود نشان از تغییر دیدگاه ریاض نسبت به دمشق دارد. اما آنچه در این میان مهم به نظر می‌رسد، تغییر سیاست خارجی عربستان است. سعودی‌ها راهبرد نگاه به شرق را در پیش گرفتند که بخشی از آن به دلیل رفتارهای جو بایدن، رئیسجمهوری ایالات متحده و تیم وی در کاخ‌سفید است.
وی ادامه داد: مستندات و داده‌های موجود نشان می‌دهد عربستان به این نتیجه رسیده که تیم فعلی ساکن کاخ سفید همانند دونالد ترامپ و جمهوری‌خواهان از ریاض حمایت نمی‌کنند و در این میان معتقدند که ادامه حملات انصارالله به آرامکو می‌تواند به ضرر ریاض در حوزه انرژی باشد که این موضوع هم در کنار نگرانی عربستان از رفتار دولت فعلی آمریکا قرار گرفته و تردید آنها در قبال واشنگتن را دو برابر کرده است. بر همین اساس معتقدم که چرخش عربستان به سمت شرق یک نوع استراتژی مشخص را رقم زد اما این به معنای فاصله گرفتن از غرب و آمریکا نیست، بلکه به معنای ایجاد توازن در راهبردهای کلان سیاست خارجی است. نکته دیگری که در مورد سفر وزیر خارجه عربستان به سوریه باید مورد اشاره قرار دهیم، بحث روابط سعودی‌ها با پکن است. به یاد داریم که چند ماه پیش رئیسجمهوری چین به عربستان سفر کرد و در آنجا نشست مشترکی با حضور او و سران یا نمایندگان کشورهای عربی برگزار شد.
این تحلیلگر مسائل سیاسی تصریح کرد: ایالات متحده به‌رغم آنکه گفته بود نشست مشترک شی جین‌پینگ با سران کشورهای عربی برای واشنگتن مهم نیست اما احساس خطر کرده بود. بعد از حضور رئیسجمهوری چین در خاک عربستان یک باره خبر آمد که چین میانجی آشتی عربستان و ایران شده و در همانجا بود که پکن به عربستان تعهد داد که نفت آنها را در دراز مدت خریداری کند. دلیل کنار آمدن با ایران هم کاملاً مشخص بود؛ عربستان می‌دانست که اگر جنگ یمن تمام نشود نمی‌تواند در آرامش کامل تولید نفت خود را افزایش دهد و نیاز چین را مرتفع کند به همین دلیل نخست با تهران وارد مذاکره و آشتی شد و سپس در گام اول پرونده یمن را در دستور کار قرار داد و حالا هم به سوی برقراری مناسبات با سوریه گام برداشته است.
وی افزود: عربستان در جای دیگر به این جمع‌بندی رسیده است که تنش در منطقه صرفاً به نفع اسرائیل خواهد بود و به همین دلیل است که سیاست خارجی ریاض یک‌باره تغییر پیدا کرد. در این بین عده‌ای معتقدند که عربستان باید از سوریه برای پیوستن به اتحادیه عرب دعوت به عمل بیاورد تا بشار اسد در نشست آتی این اتحادیه شرکت کند، اما معتقدم حتی اگر رئیس‌جمهور سوریه به این نشست دعوت نشود باز هم پیامی که باید از ریاض و دمشق به دنیا فرستاده می‌شد، مخابره شده است. معتقدم حالا که وزیر خارجه عربستان به سوریه سفر کرده در آینده نزدیک رهبران ریاض و دمشق با یکدیگر دیدار خواهند کرد. آنچه در حاشیه این دیدار مهم‌تر به نظر می‌رسد این است که به اعتقاد من محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی به دنبال تبدیل کردن این کشور به ژاپن دوم است و متوجه شده که در جنگ و تنش عایده‌ای برای آنها وجود ندارد.
بخشایشی اردستانی گفت: می‌توانیم بگوییم که ریاض وارد یک دوره از تجدید نظر سیاسی شده و در این میان اسرائیل هم تا حدودی از این تغییر روند ناراحت و نگران است. باید توجه داشت که در کشورهای عربی چندان مخالفتی با اقدام عربستان به عنوان برادر بزرگترِ دولت‌های عربی و اسلامی دیده نمی‌شود و به نظرم سوریه در آینده نزدیک به اتحادیه عرب می‌پیوندد اما در مورد تل‌آویو باید گفت تعارض‌های داخلی در اسرائیل به حدی زیاد شده که حتی برخی از رسانه‌های رژیم صهیونیستی از سفر وزیر خارجه عربستان به سوریه علیه نتانیاهو استفاده کردند. این تعارض‌ها در داخل اسرائیل اگرچه از دید برخی تحلیلگران، بازی دموکراسی به حساب می‌آید اما باید گفت که نتانیاهو در شرایط کنونی وضعیت خوبی ندارد.
وی در پایان خاطرنشان کرد: همه می‌دانند که ایران و اسرائیل تضادهای جدی با یکدیگر دارند اما در این مسیر تهران سعی کرد از مسیر آشتی با کشورهای مسلمان، سیاست منطقه‌ای خود را تقویت کند و در مقابل، اسرائیل هم با توافق ابراهیم به دنبال آن بود که ایران را محاصره کند. حالا توافق عربستان و ایران و سپس سفر وزیر خارجه عربستان به سوریه و حل و فصل بخشی از پرونده یمن موجب شده تا تل‌آویو در این مورد کمی نگران شود، اما به نظرم رابطه پنهان اسرائیل و عربستان ادامه خواهد داشت و فعالیت‌های اقتصادی دو طرف همانند قبل پیگیری می‌شود.
گفت‌وگو: فرشاد گلزاری
