مشکلات اقتصادی، طالبان را به سوی دولت‌های منطقه سوق داد/ ترکیه برای فرودگاه کابل خواب‌های خطرناک دیده است/ واگذاری‌ها باید منافع افغانستان را تامین کند

«محمدهاشم عصمت‌اللهی» کارشناس مسائل افغانستان در تشریح ابعاد و دلایل سفر مقامات طالبان به دوحه در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا اظهار کرد: سفر هیأت طالبان به قطر عموماً همانند دیدارهای دیپلماتیک گذشته برای جذب کمک‌های اقتصادی و هماهنگی‌های سیاسی انجام شده است. یکی از مهمترین محورهایی که در این سفر مطرح شده و قطر و ترکیه هم در بطن آن قرار دارند، بازگشایی فرودگاه حامد کرزی کابل است. به یاد داریم پس از ۱۵ آگوست ۲۰۲۱ که طالبان وارد کابل شد، ترکیه به عنوان تنها عضو مسلمان ناتو و متحد آمریکا و همچنین دولت قطر به عنوان نماینده واشنگتن در امور افغانستان که به آن وکالت استراتژیک داده شده، صحبت‌هایی در خصوص بازگشایی فرودگاه کابل انجام دادند. در آن زمان وضعیت افغانستان همچنان با بحران‌های مختلف آمیخته شده بود و هنوز طالبان بر این کشور به طور کامل مسلط نشده بود و به همین دلیل پرونده از سرگیری پروازها و بازگشایی فرودگاه کابل به حاشیه رفت.

وی ادامه داد: حالا به نظر می‌رسد که مشکلات اقتصادی و مسائل امنیتی باعث شده تا طالبان مجدداً این پرونده را مفتوح کند. در این میان باید بدانید که فرودگاه کابل اساساً پل ارتباط افغانستان با دنیای خارج است و ظرفیت و اهمیت زیادی از حیث سیاسی، امنیتی و اقتصادی دارد. این فرودگاه طی ۲۰ سال گذشته کاربردهای متفاوتی داشته است اما حالا بحث امنیت و اقتصاد بیشترین دلیلی است که باعث می‌شود خلأ تعطیل بودن آن حس شود. در حال حاضر کاربرد امنیتی این فرودگاه مطرح است؛ چراکه مناطق جنوبی افغانستان مانند ولایات پکتیکا و پکتیا مورد حمله موشکی پاکستان قرار گرفته و از سوی دیگر در غرب کابل هم ناامنی‌هایی صورت گرفته که داعش مسئولیت آن را پذیرفته است. در دوره ریاست جمهوری حامد کرزی و اشرف غنی متاسفانه فرودگاه کابل توسط آمریکا و به خصوص سازمان سیا اداره می‌شد که هزاران جاسوس و عوامل امنیتی ایالات متحده از طریق همین فرودگاه جابه‌جا می‌شدند.

این تحلیلگر ارشد مسائل سیاسی گفت: در همانموقع بحث قاچاق مواد مخدر از طریق فرودگاه کابل مطرح شد که دولت حامد کرزی در آن موقع چندین سال از این مسأله بی‌اطلاع بود و پس از آنکه متوجه شد فرودگاه کابل به معبر قاچاق مواد مخدر تبدیل شده، مکاتبه‌های زیادی را با ایالات متحده انجام داد و حتی برخوردهای تندی را صورت داده بود. بر این اساس فرودگاه کابل از همه نظر اهمیت بسیار زیادی دارد و به همین دلیل ترکیه و قطر به دنبال آن هستند تا چنین اهرمی را در دست خود بگیرند. اینکه طالبان حالا به دنبال برداشتن موانع برای شروع فعالیت فرودگاه کابل است، عموماً دلایل امنیتی و اقتصادی دارد اما بحث اینجاست که آنها باید بتوانند منافع کشور را در مورد این گذرگاه هوایی استراتژیک تامین کنند.

وی در پایان خاطرنشان کرد: متأسفانه کارنامه ترکیه و قطر در سوریه مشخص است و من نگران آن هستم که از این فرودگاه علیه منطقه و برای ورود و خروج عناصر تکفیری استفاده شود. طالبان باید متوجه این امر باشد که احتمال دارد دوحه و آنکارا از فرودگاه کابل سوء‌استفاده کنند؛ چراکه هیچ تضمینی در مورد اینکه چه اتفاقی رخ خواهد داد، وجود ندارد و من معتقدم ترکیه برای فرودگاه کابل خواب‌های خطرناک دیده است. بر همین اساس با توجه به وضعیت معیشتی، اقتصادی، امنیتی و اجتماعی افغانستان و همچنین لزوم طالبان به ارتباط سیاسی با کشورها (به ویژه دولت‌های منطقه)، این فرودگاه بدون وجود یک برنامه مدون به برخی کشورها واگذار خواهد شد اما پرسش این است که طالبان تا چه حد می‌تواند منافع ملی را در مورد این پرونده تأمین کند.