طالبان مهره‌های قدیمی را فاقد مشروعیت می‌داند/ جریان شمال دست به تقابل با طالبان خواهد زد/ آمریکا شبکه پنهان خود را در افغانستان تقویت کرده است

«عبدالمحمد طاهری» رایزن پیشین ایران در افغانستان با اشاره به سناریوهای جاری در افغانستان و تاکید طالبان بر عدم استفاده از مقام‌های سابق این کشور در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا اظهار کرد: بارها شنیده‌ایم که طالبان پس از مستقر شدن در کابل اعلام کرده‌اند که برخلاف دو دهه گذشته بسیار زیرکانه‌تر رفتار می‌کنند اما به نظرم آنها صرفاً کمی کیاست را چاشنی کار خود کرده‌اند؛ به گونه‌ای که در طول این چند سال آنها از شبکه‌های اجتماعی بیشترین استفاده را به نفع خود کردند تا بتوانند صدایشان را به گوش جهان و مردم افغانستان برسانند اما در این میان باید توجه کرد که افغانستان فعلی در حال سنجش چندین مدل است؛ نخست اینکه جبهه شمال افغانستان علیه طالبان شکل گرفته و آنها هم جناح شمال افغانستان را دشمن خود به حساب می‌آورند. از سوی دیگر بارها اعلام کرده‌اند که از دولتمردان گذشته افغانستان در کشور استفاده نخواهند کرد و به همین دلیل معتقدم دولت فراگیر هم دور از ذهن به حساب می‌آید.

معاش طالبان را پاکستان و عربستان تأمین می‌کنند

وی ادامه داد: در آن طرف ماجرا بر اساس اسنادی که وجود دارد، طالبان اساساً در داخل افغانستان سختگیری‌های زیادی را علیه مردم به کار گرفته است و در اینجا به نظرم بهترین تحلیل و دیدگاه را احمد شاه مسعود در گذشته ارائه کرد. او معتقد بود که مشکل افغانستان با کشورهایی مانند پاکستان حل و فصل نخواهد شد و اساساً نمی‌گذارند این کشور روی پای خود بایستد. من اطلاع کامل دارم که معاش عناصر فعلی طالبان را پاکستان و عربستان سعودی تامین می‌کنند و بر همین اساس یک چندصدایی‌ مشخص و البته مبهم در این کشور نمایان شده است. نکته اینجاست که اگر اشرف غنی تمام منابع را در افغانستان چپاول می‌کرد و بالاترین فسادها در افغانستان رقم خورد اما در نهایت یک میزان حداقلی و به صورت قطره چکانی به مردم تعلق می‌گرفت ولی حالا و با استقرار طالبان نه تنها معاش مردم بهتر نشده، بلکه جریان حقانی که در اداره کابل با طالبان شریک است، معیشت مردم را به خداوند حواله می‌دهد.

یکه‌تازی طالبان ادامه خواهد داشت

این کارشناس مسائل افغانستان تصریح کرد: اینکه ملا برادر در مصاحبه اخیر خود اعلام کرده است که به هیچ وجه از مهره‌های قدیم افغانستان استفاده نمی‌کند، یک امر طبیعی است. به عنوان مثال اشخاصی مانند عبدالله عبدالله و حتی حامد کرزی از سوی طالبان رسمیت ندارند و حتی اپوزیسیون این کشور هم به دلیل گرایش این دو شخص به سوی طالبان و حمایت از این جریان، آنها را به رسمیت نمی‌شناسند. بر این اساس ما باز هم می‌بینیم که طالبان مجدداً به دنبال یکه‌تازی خود خواهد رفت. نکته اینجاست که حامد کرزی به دلیلی آنکه در دور دوم ریاست جمهوری خود، مواضع ضدغربی را در دستور کار قرار داد، با میانجی‌گری حکمتیار، از سوی طالبان بخشیده شد اما به هر ترتیب کاملاً آشکار است که طالبان آنها را کنار گذاشته است. نکته‌ای که در باب کلان وجود دارد این است که اساساً افغان‌ها انسان‌هایی نیستند که در درازمدت سرسپردگی را بپذیرند و به نظرم من یکی از دلایل فروپاشی طرح ۲۰ ساله آمریکا در افغانستان، شناخت غیردقیق واشنگتن از جامعه این کشور بود.

میزان نفوذ آمریکا در دولت کرزای باورنکردنی بود

وی افزود: توجه داشته باشید که آمریکایی‌ها از هر نظر صرفاً پشتون‌ها را در قالب سناریوی خود تایید می‌کنند و این روند با ورود طالبان به کابل مهر تایید خورد. در این میان بحث فسادها در افغانستان واقعاً باورنکردنی است. به عنوان مثال زمانی که به عنوان رایزن فرهنگی در این کشور حضور داشتم، با چشم خودم می‌دیدم که اعمال نفوذ آمریکایی‌ها در دولت کرزی به حدی بود که کتاب‌های آموزشی را به دستور وزیر فرهنگ و ارشاد وقت افغانستان به رودخانه ریختند. نفوذ واشنگتن به اینجا خلاصه نمی‌شد و تا جایی افزایش پیدا کرد که حتی نمی‌گذاشتند معماری ایرانی در آنجا گسیل شود. یه یاد دارم در زمستان سال ۱۳۸۵ خبرنگار تایمز مصاحبه‌ای در افغانستان با من ترتیب داد و سوالاتی که از من پرسیده شد، به علاوه اطلاعاتی که از زندگی شخصی من ارائه می‌داد، نشانگر آن بود که او به طور مستقیم و یا غیرمستقیم با سازمان سیا در ارتباط است.

مقام‌های کابل به افغانستان خیانت کردند

طاهری گفت: آن خبرنگار از ریزترین جزئیات در افغانستان باخبر بود و همین نشان می‌دهد که ایالات متحده به هیچ وجه تحرکات ما در افغانستان را بر نمی‌تابید و همین نفوذها باعث شد تا ارتش افغانستان از درون فرو بپاشد. یکی از دلایل تضعیف ارتش این کشور، عدم حضور اقوامی مانند تاجیک‌ها و بیات‌ها در ارتش بود و همین مسأله، قوای نظامی افغانستان را تضعیف کرد. حتی در زمان آرایش طالبان برای ورود به کابل از چند ماه قبل به ارتش اعلام شده بود که هیچ تحرکی در مقابل این جریان صورت ندهند. مسأله دیگر این است که در آنموقع صرفاً مقاومت‌هایی در شمال افغانستان علیه طالبان توسط جناح مارشال دوستم انجام شد، اما ارتباطی که مقامات دولتی افغانستان با جناح حقانی داشت در کل خیانت و عدم حضور نیروهای وفادار به کشور افغانستان را نمایان کرد. در نهایت بیشترین مقاومت در پنجشیر صورت گرفت که آن هم توسط پاکستان سرکوب شد.

آمریکایی‌ها مهندسی سقوط را عملیاتی کردند

وی اضافه کرد: معتقدم زمینه نظامی و امنیتی، توسط آمریکایی‌ها با محوریت اشرف غنی برای ورود طالبان به کابل مساعد شد و حتی ما صدای شلیک یک گلوله در نزدیکی ارگ ریاست جمهوری را نشنیدیم. این فاجعه صراحتاً نشان داد به هر ترتیب بازنده این سناریو مردم افغانستان و برنده آن طالبان بودند و ایالات متحده هم به زشت‌ترین نحو این کشور را به حال خود رها کرد. اگر کمی به گذشته برگردیم می‌بینیم که ایالات متحده حتی کسانی مانند حکمتیار که بزرگترین ضربات را به کابل وارد ساختند را بدون هیچ مانعی وارد ساختار سیاسی افغانستان کردند و این در حالی است که حکمتیار بخش اعظمی از وقایع را واژگون جلوه می‌دهد. فارغ از قصور اشرف غنی باید متوجه بود که آمریکایی‌ها مهندسی سقوط را عملیاتی کردند و به نظرم اگر تاجیک‌ها در ارتش حضور داشتند اوضاع اینگونه جلو نمی‌رفت. به یاد دارم زمانی که کابل سقوط کرد، بیت‌الله محمدی، وزیر دفاع افغانستان با ناراحتی اعلام کرد که ارتش این کشور هیچ علاقه و پتانسیل ملی برای مقابله با طالبان ندارد.

جریان شمال، دست به کار می‌شوند

این تحلیلگر مسائل جنوب‌آسیا گفت: ارتش یک کشور که باید در قبال تهدید امنیت ملی با تندترین روش مقابله کند، اما ارتش افغانستان هیچ اقدامی انجام نداد و تماماً در اختیار دولتِ هماهنگ با واشنگتن قرار داشت. این دقیقاً همان خروجی بود که آمریکایی‌ها سال‌ها برایش هزینه کرده بودند. باید بپذیریم که طالبان آمده است که بماند اما معتقدم وضعیت به همین آرامی و با ابهام‌های فعلی جلو نخواهد رفت، بلکه به احتمال زیاد اتحاد شمال افغانستان باز هم دست به کار خواهد شد اما زمان و روند آن مشخص نیست. در این میان باید توجه شود که آمریکایی‌ها، افغانستان و منطقه را رها نکرده و نخواهند کرد. آنها در حال طرح‌ریزی‌های جدید هستند و بیش از ۲۰ هزار نفر را در قالب مترجم از افغانستان خارج کردند. این میزان همچنان در اختیار آمریکایی‌ها قرار دارند و در حال آموزش دیدن در سطوح مختلف نظامی، اطلاعاتی، رسانه‌ای و حتی حقوق بشری هستند که احتمالاً با پوشش‌های گوناگون طی سالها و ماه‌های آینده به افغانستان بازمی‌گردند.

مدار سیاسی – امنیتی جدید آمریکا به زودی عملیاتی می‌شود

وی در پایان خاطرنشان کرد: واقعیت این است که آمریکایی‌ها شبکه پنهان خود را در افغانستان از قدیم طرح‌ریزی کرده و حالا به دنبال تقویت و بهره‌‌برداری از آن هستند. بحث دیگر، استفاده آمریکا از عناصر جدا شده از طالبان و داعش است؛ آنها از این طیف استفاده می‌کنند تا علیه چین و روسیه دست به کار شوند. اینها دقیقاً سناریوهایی است که آمریکایی‌ها برای افغانستان در نظر گرفته‌اند، به انضمام اینکه تمام این مدار قرار است به احاطه کامل آمریکا بر طالبان و کابل از راه دور منجر شود. در نهایت باید بگویم که متأسفانه افغانستان درگیر یک سناریوی پیچیده است و مهمترین بحث آن، فقدان تعالیم فرهنگی به حساب می‌آید. افغانستان در دوره اول کرزی توانست در حوزه فرهنگی، اقدامات خوبی انجام دهد اما در دور دوم ریاست‌جمهوری او، آمریکایی‌ها به حدی علیه ما کار کردند که این روند قطع شد. لذا معتقدم بحران فعلی و سلطه طالبان بر کابل به دلیل فقدان مسائل فرهنگی و بینشی اتفاق افتاد و ما شاهد یک فروپاشی مهندسی شده بوده و هستیم.