طاهری در گفت‌وگو با ایلنا تشریح کرد:
ابعاد نشست مسکو و چگونگی جای‌گیری روس‌ها در کابل/ دلایل برگزاری رزمایش روسیه در مرز افغانستان و تاجیکستان/ پروژه امنیتی آمریکا با محوریت داعش
رایزن پیشین ایران در افغانستان گفت: طی ۲۰ سال گذشته به دلیل حضور پررنگ آمریکا و ناتو در افغانستان، روس‌ها علناً در این کشور تحقیر شدند و حالا آنها برای ورود قدرتمند به کابل برنامه‌ریزی می‌کنند.
«عبدالمحمد طاهری» رایزن پیشین ایران در افغانستان در تشریح ابعاد نشست مسکو با محوریت افغانستان در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا اظهار کرد: با خروج آمریکا از افغانستان یک نقطه منفی در کارنامه ۲۰ ساله این کشور درج شد؛ چراکه فارغ از اشتباه بودن شیوه خروج ایالات متحده از افغانستان، آنها طالبان را به یک دولت مشروع و قانونی ترجیح دادند و در این میان روس‌ها بهترین فضا را برای اعلام حضور فراهم دیدند. مسکو به دنبال جای‌گیری جدید در افغانستان است و حتی ممکن است آنها پیش‌قراول به رسمیت شناختن طالبان در دنیا شوند اما در مقابل، ایالات متحده به دنبال سناریوی مدنظر خود است. از این‌رو امروز نشست فرمت مسکو به میزبانی وزارت خارجه این کشور و با حضور هیأت عالی‌رتبه طالبان و نمایندگان حدود ۱۰ کشور در روسیه برگزار می‌شود که شاید این اجماع را بتوان به نوعی کمک به حل و فصل برخی از مشکلات افغانستان دانست.
وی ادامه داد: این در حالی است که سخنگوی وزارت خارجه آمریکا روز گذشته اعلام کرد که در نشست مسکو حضور نخواهند داشت. واقعیت این است که ایالات متحده دیگر نمی‌خواهد در افغانستان سرمایه‌گذاری مالی و انسانی کند و به نوعی افغانستان برای آنها مهم نیست. ایالات متحده یک شکست را در افغانستان تجربه کرد؛ چراکه آنها تا چند ماه پیش به عنوان فرمانده کل قوا در افغانستان شناخته می‌شدند ولی حالا حتی اجازه ورود به افغانستان را هم ندارند. در آن سوی میدان شاهد هستیم که ۹ میلیارد دلار بودجه افغانستان توسط ایالات متحده بلوکه شده که به نوعی این اقدام خود را با رشد پلکانی القاعده و جلوگیری از اقدامات آنها توجیه می‌کنند. معتقدم ایالات متحده به دنبال تحریک داعش در افغانستان است و حتی ممکن است تهدید را به سمت مرزهای ایران بکشانند. بر این اساس اولویت اول ایالات متحده بحث جلوگیری از اوج گرفتن فعالیت القاعده و سپس میدان دادن به داعش در افغانستان است.
این تحلیلگر مسائل سیاسی تصریح کرد: در این میان بسیاری از تحلیلگران امنیتی معتقدند که در آینده نزدیک، طالبان با داعش درگیر خواهند شد و این موضوع می‌تواند تبعات امنیتی مشکل‌ساز را به وجود بیاورد. روس‌ها باید یادشان باشد که چچنی‌ها گرایش زیادی به داعش دارند و به هر ترتیب مرزهای جمهوری‌های جدا شده از شوروی سابق می‌تواند به راحتی مورد تهدید قرار گیرد. به همین دلیل است که روس‌ها هم در عرصه سیاسی و حالا به صورت لکه‌ای در عرصه میدانی وارد عمل شدند؛ چراکه آنها می‌دانند هدف القاعده، آمریکا است و داعش هم تمایل زیادی برای ضربه زدن به روسیه دارد. به نظرم مسکو به این جمع‌بندی رسیده که تهدیدها در افغانستان بیش از فرصت‌ها خواهد بود و این در حالی است که طالبان هم نمی‌خواهد یک دولت فراگیر و چندضلعی تشکیل بدهد.
طاهری افزود: نکته‌ای که باید به آن اشاره شود این است که چندین ولایت در افغانستان در اختیار شبکه حقانی قرار دارد و دقیقاً داعش در قلمرو شبکه حقانی علیه شیعیان دست به اقدام می‌زند و پرسش این است که چرا این جریان با داعش مقابله نمی‌کند؟ اینها مؤلفه‌هایی است که پیچیدگی افغانستان را دوبرابر می‌کند و متاسفانه هیچ کنترل بین‌المللی روی پرونده این کشور وجود ندارد. فارغ از تمام این مسائل باید دانست که در ۲۰ سال گذشته به دلیل حضور پررنگ آمریکا و ناتو در افغانستان، روس‌ها علناً در این کشور تحقیر شدند. غربی‌ها نگذاشتند روس‌ها نقش پررنگی طی دو دهه اخیر در افغانستان داشته باشند و از سوی دیگر مردم افغانستان هم پذیرای آنها نیستند و حالا روسیه به دنبال بازگرداندن حیثیت خود در افغانستان است که در این مسیر با ترکیه و چین ارتباط تنگاتنگ دارند.
وی گفت: داده‌هایی وجود دارد که نشان می‌دهد بخشی از اقتدار دولت افغانستان طی سال‌های گذشته مرهون ترکیه بوده است؛ چراکه آنها نفوذ خوبی در افغانستان و خصوصاً در بخش بهداشت و درمان این کشور داشته‌اند. چینی‌ها هم سال‌های سال است که اجناس خود را در مقیاس کلان وارد افغانستان کرده‌اند و حالا این روند دوبرابر و چندبرابر خواهد شد. در نهایت روس‌ها هم به فکر تعمیق اشراف خود پس از خروج آمریکا از افغانستان هستند اما پاکستان صرفاً به دنبال نفوذ امنیتی و ایدئولوژیک است. اسلام‌آباد اساساً نمی‌تواند سرمایه‌گذاری مفید و هدفمندی در افغانستان انجام دهد و صرفاً به دنبال آن بود تا یک دولت مقتدر مانند خود را در کابل مستقر کند که این اقدام با استقرار طالبان محقق شد.
این کارشناس ارشد مسائل جنوب‌آسیا اضافه کرد: موضوعی که باید همسو با نشست مسکو مورد نظر قرار داد، بحث برگزاری رزمایش روسیه در مرز مشترک افغانستان و تاجیکستان است. باید دانست که تاجیکستان با طالبان چندان رابطه خوبی ندارند و برگزاری این رزمایش می‌تواند در صورت پذیرش طالبان توسط جامعه ملل، به معنای نزدیک کردن تاجیکستان به طالبان قلمداد شود. از سوی دیگر، روس‌ها به دنبال تحمیل اقتدار خود در مرزهای مشترک افغانستان با تاجیکستان و سایر جمهوری‌های جدا شده از شوروی سابق هستند و مسأله سوم هم قدرت‌نمایی مسکو علیه واشنگتن خواهد بود. مجموع این سه عامل نشان می‌دهد که روس‌ها از یک سو به دنبال مخابره پیام خود به طالبان هستند تا به آنها بفهمانند برای بقای خود باید با مسکو هماهنگ شوند و حتی در این میان ارائه بسته‌های اقتصادی به افغانستان هم مطرح می‌شود. از منظری دیگر مسکو در حال هشدار دادن به داعش و همچنین ایالات متحده برای برهم زدن فضای امنیتی منطقه است.
طاهری در پایان خاطرنشان کرد: معتقدم خروجی نشست فرمت مسکو برای ایران بسیار مهم است؛ چراکه تهران پای اصلی معادلات در خاورمیانه و از سوی دیگر در افغانستان به حساب می‌آید و ما هم باید نسبت به تحولات اخیر به شدت حساس باشیم. اگر دولت اشرف غنی در دور دوم خود وارد چالش و تقابل با تهران نمی‌شد، شاید بسیاری از مشکلات در افغانستان می‌توانست حل و فصل شود اما متأسفانه او بدترین رابطه را با ایران داشت و در نهایت مردم افغانستان را همانند آمریکایی‌ها تنها گذاشت و به امارات رفت. ماحصل این سیاست‌ها، پیچیدگی‌هایی است که در فضای داخلی افغانستان مشاهده می‌کنیم که ابهام در آن همچنان موج می‌زند.
