دلایل تغییر رئیس سازمان اطلاعات ارتش پاکستان/ ۳ چالش اصلی پیشروی رئیس جدید آی.اس.آی

«پیرمحمد ملازهی» تحلیلگر ارشد مسائل جنوب‌آسیا در تشریح دلایل و پیامدهای تغییر رئیس سازمان اطلاعاتی پاکستان در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا اظهار کرد: معمولاً تغییرات نظامی - امنیتی در پاکستان زمانی صورت می‌گیرد که یک شرایط ویژه به وجود بیاید. این شرایط ویژه می‌تواند به پیرامون پاکستان مربوط باشد یا اینکه در منطقه تحول خاصی رخ دهد که اسلام‌آباد در آن دخیل باشد. بر این اساس تغییر رییس سرویس اطلاعاتی پاکستان (ISI) را باید همسو با تحولات اخیر منطقه جنوب‌آسیا و به خصوص افغانستان دانست. از سوی دیگر مباحثی مطرح شده که نشان می‌دهد عربستان سعودی و آمریکا در حال اعمال فشار بر پاکستان برای به رسمیت شناختن اسراییل یا حداقل علنی کردن این رابطه هستند و این مساله هم می‌تواند یکی از دلایل تغییر و تحولات اخیر در ساختار امنیتی پاکستان باشد.

وی ادامه دارد: تمام این تغییرات به جایی رسید که حالا ژنرال حمید فیض از ساختار امنیتی و از ریاست سازمان اطلاعات پاکستان کنار گذاشته شد و «ژنرال ندیم احمد» به عنوان رییس جدید سرویس اطلاعاتی پاکستان منصوب شد. توجه داشته باشید ژنرال فیض در طی دو سال و نیم حضور خود در سرویس اطلاعاتی کشورش به نوعی طراح و رهبر مذاکرات میان طالبان  و آمریکا در دوحه بود و حالا او اشراف کامل بر تمام مسایل جاری افغانستان دارد .گفته شده که ژنرال فیض هم‌اکنون به عنوان فرمانده سپاه پیشاور منصوب شده و این انتصاب نشان می‌دهد ساختار بالادستی پاکستان به دنبال آن است تا او را در کنار مرزهای افغانستان و ناظر بر تحولات کابل نگه دارد. توجه داشته باشید که رییس جدید دستگاه اطلاعاتی ارتش پاکستان همانند بسیاری از ژنرال‌های پاکستان از کالج‌های دفاعی و نظامی بریتانیا فارغ‌التحصیل شدند و عموماً این رابطه ریشه در استعمار هند توسط بریتانیا دارد.

این کارشناس مسائل سیاسی تصریح کرد: از سوی دیگر باید توجه داشت که ژنرال ندیم در مسائل داخل مانند امور جاری امنیتی و نظامی در بلوچستان و خیبرپختونخواه حضور داشته و این این انتصاب نشان می‌دهد یکسری از مشکلات در داخل پاکستان نسبت به گذشته تشدید شده است؛ نخست مساله فعالیت تحریک طالبان پاکستان (TTP) است که بدنبال چیره شدن بر نظام فعلی بوده و می‌خواهد پاکستان به عنوان یک کشور سراسر اسلامی به دنیا معرفی کند. مشکل دوم فعالیت طیف‌های جدایی‌طلب ناسیونالیست هستند که این برای اسلام‌آباد به یک مشکلی جدی تبدیل شده و حالا ژنرال ندیم آمده است بر این مشکلات فائق بیاید. او به خوبی درون مایه این تحلیل‌ها را می‌شناسد و از سوی دیگر تجربه سرکوب قیام‌ها و مخالفت‌های داخلی را در کارنامه خود دارد.

ملازهی افزود: از سوی دیگر توجه داشته باشید با آمدن ژنرال ندیم احتمالاً پاکستان بیشتر به سمت بریتانیا و آمریکا نزدیک خواهد شد که دلیل بخشی از آن؛ پرونده افغانستان است. دلیل دیگر اینکه می‌گوییم اسلام‌آباد به سمت واشنگتن و لندن متمایل خواهد شد، مساله چین است. شک نکنید که این آمریکا و بریتانیا با توجه به راهبردهای کلان خود نمی‌خواهند و نمی‌گذارند که پاکستان بیش از حد به سمت چین برود و در افغانستان دست بالا را داشته باشد ،به همین دلیل احتمال دارد رییس جدید سرویس اطلاعات پاکستان نقش موازنه‌کننده را در این بین بازی کند. این درحالی است که دستگاه اطلاعاتی پاکستان عموماً اجرا کننده تصمیمات ساختار بالادستی این کشور است.

وی در پایان خاطرنشان کرد: باید متوجه بود که ساختار بالادستی پاکستان فعلاً در مورد افغانستان یک اتفاق نظر کلی دارد. مشکل و چالش اصلی ژنرال ندیم احتمالاً رویکردهای جدید طالبان خواهد بود. واقعیت این است که طالبانی که حالا در کابل مستقر شده به صورت عمده با طالبان مستقر در کویته و پیشاور که سالها پیش شاهد آن بودیم متفاوت است و ممکن است که آنها بر وفق نظر اسلام‌آباد عمل نکنند. به همین دلیل به نظر می‌رسد تصمیم‌گیرندگان اصلی در این کشور با انتصاب ژنرال ندیم که تجربه کمتری از ژنرال فیض در مورد افغانستان دارد، می‌خواهند واقعیت‌ها و لایه‌های جدید طالبان و تحولات افغانستان را واکاویی کنند و به نوعی در حال آنالیز مشکلات پیش رو در کابل هستند.