رئیس مرکز عربی مطالعات ایران در گفت‌وگو با ایلنا:
ریاض از پسِ توافق‌هایش با عراق برنمی‌آید/ عربستان در بدترین شرایط سیاسی میزبان الکاظمی بود/ اتاق‌های فکر آمریکا برکناری بن‌سلمان را بعید نمی‌دانند
محمدصالح صدقیان گفت: عربستان از حیث سیاسی، امنیتی و اقتصادی به خصوص بعد از روی کار آمدن بایدن در وضعیت آشفته‌ای قرار دارد و بعید می‌دانم بتواند به یغداد کمک شایانی کند.
«محمدصالح صدقیان» رئیس مرکز عربی مطالعات ایران در تشریح ابعاد توافق‌های امضا شده میان عربستان و عراق در سفر اخیر مصطفی الکاظمی به ریاض در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا اظهار کرد: اخیراً شاهد سفر نخست‌وزیر عراق به عربستان سعودی بودیم که این سفر به دعوت پادشاه عربستان انجام شد که طی این سفر توافق‌نامه‌هایی میان دو طرف به امضا رسید. قبل از آنکه به ماهیت توافق‌های ریاض و بغداد بپردازیم باید به این نکته اشاره کنم که زمان این سفر بسیار مهم است و تحلیلهای زیادی را در درون خود جای داده است. این سفر به زعم بسیاری از ناظران بین‌المللی و کارشناسان مسایل عربستان باید قبل یا بعد از سفر مصطفی الکاظمی به تهران انجام می‌شد که با وجود حضور دونالد ترامپ در کاخ سفید چنین اتفاقی رخ نداد. برخی‌ها معتقدند که سعودیها در خصوص این سفر آن هم در دوره دونالد ترامپ تعلل به خرج دادند.
وی ادامه داد: سعودیها بر این عقیده بودند که احتمالاً ترامپ در دو هفته آخر دولت خود دست به یک اقدام تنش‌آمیز در منطقه علیه تهران خواهد زد که این اقدام عملیاتی نشد. برآورد عربستان این بود که رییس جمهور پیشین آمریکا در واپسین روزهای خود از کاخ سفید دستور یک حمله علیه منافع ایران در منطقه را خواهد داد و آنجاست که سعودیها الکاظمی را مجبور می‌کردند تا وارد کانال ریاض شود. در این میان موضوعی که باید به آن اشاره کرد این است که پس از تعویض قدرت در ایالات متحده اساساً عربستان سعودی وارد لاک دفاعی خود شده و یک بلاتکلیفی سیاسی را در ریاض شاهد هستیم. بسیاری از منابع دیپلماتیک و حتی منابع خبری در حاشیه خلیج فارس و منطقه صراحتاً اعلام کردند که عربستان در یک بن‌بست سیاسی قرار گرفته و حتی بحث کنار گذاشتن محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی از سوی این منابع عربی مطرح شده است.
این تحلیلگر مسائل عراق تصریح کرد: به عنوان مثال در اتاق‌های فکر آ‌مریکایی‌ها و اندیشکده‌های راهبردی این کشور مقاله‌هایی طی هفته‌ها و ماه‌های گذشته منتشر شده که نشان می‌دهد بحث کنار زدن ولیعهد عربستان قریب الوقوع است. به عنوان مثال اخیراً سایت شبکه الحُره که متعلق به آمریکا است همین موضوع را در قالب یک گزارش تحلیلی مطرح کرده که نشان می‌دهد ولیعهد سعودی همچنان در کانون توجه تیم بایدن است و آنها به دنبال امتیاز گرفتن از او و حتی اعمال فشار بر ریاض هستند. نکته اینجاست که برآورد تمام مراکز راهبری ایالات متحده این است که پس از کنار رفتن ترامپ راهبردها و سیاست‌های ریاض در حوزه سیاست خارجی با مشکل روبرو شده است. به همین دلیل فکر می‌کنم سفر مصطفی الکاظمی به ریاض به نوعی در بدترین برهه زمانی اتفاق افتاد؛ چراکه سعودیها هم اکنون در موضع ضعف قرار دارند و رفتار آنها توأم با آشفتگی است.
صدقیان افزود: عربستان به دنبال آن بود که سفر الکاظمی به ریاض زمانی اتفاق بیافتد که ایران در دوران ترامپ به شدت ضعیف شده است اما این اتفاق رخ نداد و حالا شاهد این سفر هستیم. در این سفر حدود پنج توافق میان مقامات بغداد و ریاض به امضا رسید که سه توافق، اقتصادی و دو توافق در حوزه رسانه و مسایل علمی بوده است. اگر نگاهی به این توافق‌ها و سوابق روابط دو طرف بیاندازیم متوجه می‌شویم عربستان آنگونه که افکار عمومی فکر می‌کنند نمی‌تواند به عراق کمک کند. توجه داشته باشید که هدف عربستان از سفر الکاظمی به ریاض این بود که به دنیا نشان دهد از حیث سیاسی، امنیتی و اقتصادی همچنان در اوج قرار دارد اما ما به خوبی می‌بینیم که سعودیها از منظر اقتصادی و نظامی بسیار ضعیف شدند و در داخل هم با مشکلات زیادی روبرو هستند که یکی از آنها کسری بودجه و کاهش قیمت نفت به علاوه افزایش مخالفت‌های مدنی است.
این کارشناس مسائل سیاسی گفت: به نظرم این سفر صرفاً یک مانور قدرت برای سعودیها بود که به ایران و حتی به آمریکا بفهماند ریاض همچنان نفوذ خود در عراق را حفظ کرده است. مساله مهمی که فکر می‌کنم دولت عراق باید آنرا به سعودیها بفهماند این است که اگر ریاض خواهان آرامش در بغداد است و می‌خواهد به عراق کمک کند، باید از دامن زدن به مسائل سنی – شیعی و طرفداری از جریان‌های رادیکال اهل تسنن دست بردارد تا این کشور آرام بماند. معتقدم که سعودیها آنگونه که در رسانه‌های خود و همچنین در دیدارهایشان می‌گویند، ظرفیت حمایت از عراق را ندارند؛ چراکه این کشور اساساً وارد کننده بسیاری از کالاها است و فکر نمی‌کنم که ریاض بتواند به عراق کمک شایانی انجام دهد.
وی در پایان خاطرنشان کرد: باید توجه داشت در داخل عراق نارضایتی طبقات متوسط و ضعیف طی چند ماه گذشته افزایش پیدا کرد و اخیراً هم در بغداد پس از تصویب بودجه شاهد به راه افتادن موج نارضایتی‌ها بودیم و این موضوعات، مسایلی است که ریاض نمی‌تواند آنرا حل و فصل کند. اعتراضات اخیر در عراق به نوعی مربوط به مساله افزایش قیمت دلار و کاهش قیمت دینار بود که البته یک موضوع بسیار مهم است اما فکر نمی‌کنم که این مساله بتواند مجدداً عراق را به مرکز اعتراضات تبدیل کند؛ چراکه احزاب سیاسی توان پذیرش اعتراضات جدید را ندارند و از جهتی دیگر فضای فعلی عراق نسبتاً آرام و به دور از تشنج است. موضوع دیگر که باید مدنظر قرار گیرد این است که عراق آرام آرام به سمت انتخابات سراسری می‌رود و این موضوع با ایجاد یک بهم‌ریختگی جدید در بغداد یا سایر شهرهای این کشور در تعارض قرار دارد.
