راهنمای انتخاب لوله و اتصالات مناسب
لوله و اتصالات امروزه از مهم‌ترین و کاربردی‌ترین تجهیزاتی هستند که در صنایع مختلفی استفاده می‌شوند. لوله و اتضالتت در اصل وظیفه انتقال مواد و سیالات مختلف را بر عهده دارند. در حقیقت لوله و اتصالات از اصلی‌ترین ملزومات صنایع هستند و کاربردهای متعددی در صنایعی همچون ساختمان‌سازی، برق، نفت، آب و فاضلاب، گاز و ... دارند. با توجه به کاربردها و اهمیت لوله‌ها امروزه از مواد مختلفی برای تولید آنها استفاده می‌شود که مهم‌ترین آنها شامل انواع فلزات، پلیمرها، بتن، پلاستیک و ... می‌باشند. هر کدام از آنها می‌توانند مزیت‌ها و معایب خاص خود را داشته باشند. برای انتخاب و خرید لوله و اتصالات مناسب در هر صنعتی لازم است که به فاکتورهای و پارامترهای مختلفی همچون جنس، دوام و کیفیت، طول عمر و ... توجه شود. لوله‌ها و اتصالات علاوه بر انتقال سیالات می‌توانند به عنوان محافظ در صنعت برق و مخابرات نیز استفاده شوند. همچنین به افزایش ایمنی آنها کمک کنند. در ادامه مطلب به بررسی کامل راهنمای انتخاب لوله و اتصالات پرداخته خواهد شد.
انواع لوله و اتصالات
از آنجایی که لوله و اتصالات مورد استفاده در صنعت آب و فاضلاب همیشه قابل رؤیت هستند، زمانی که در مورد این تجهیزات صحبت می‌شود ذهن افراد به سمت لوله‌های آب و فاضلاب می‌رود. امروزه انواع لوله و اتصالات مختلف وجود دارند که می‌توانند برای اهداف مختلفی استفاده شوند. توجه به نوع و جنس لوله‌های می‌تواند به عنوان یک راهنمای انتخاب لوله در نظر گرفته شود چرا که جنس لوله‌ها می‌تواند کاربرد و قابلیت‌های آن را مشخص کند. به صورت کلی می‌توان گفت انواع لوله‌ها و اتصالات شامل موارد زیر هستند:
لوله و اتصالات فولادی
همان‌گونه که از نام آنها پیدا است این تجهیزات از جنس فولاد هستند و می‌توانند در صنایع مختلفی استفاده شده و کاربردهای مختلفی داشته باشند. در حقیقت لوله و اتصالات فولادی از پراستفاده‌ترین و پرکاربردترین نوع لوله‌ها هستند و خود به چند دسته مختلف مانند لوله‌های گالوانیزه، لوله‌های مانیسمان و لوله‌های سیاه تقسیم می‌شوند. مهم‌ترین و بارزترین ویژگی این لوله‌ها مقاومت بالای آنها در برابر فشارهای بالا است در حالی که در برابر رطوبت و مواد شیمیایی دچار فرسودگی و خوردگی می‌شوند.
لوله و اتصالات گالوانیزه
لوله و اتصالات گالوانیزه به عنوان یکی از زیرمجموعه‌های اصلی لوله‌های فولادی شناخته می‌شوند و معمولاً در صنعت ساختمان‌سازی به کار گرفته می‌شوند. این لوله‌ها نیز از مقاومت بسیار مناسبی برخوردار هستند و طول عمر بالایی دارند. برای جلوگیری از زنگ‌زدگی و فرسایش این لوله‌ها از رنگ‌های پرایمر استفاده می‌شود که هم به افزایش طول عمر آنها کمک می‌کند و هم از هدر رفتن انرژی و حرارت سیالات جلوگیری می‌کند.
لوله و اتصالات سیاه
لوله و اتصالات سیاه از جمله تجهیزاتی هستند که در صنعت ساختمان‌سازی کاربرد زیادی دارند و برای لوله‌کشی آب سیستم‌های سرمایش و گرمایش استفاده می‌شوند. این لوله‌ها اگر به دور از رطوبت و داخل داکت‌ها و رایزرها و با لایه‌های ضد زنگ استفاده شوند می‌توانند طول عمر بالایی داشته باشند. این نوع از لوله‌ها نیازمند عایق‌کاری مناسبی هستند تا عملکرد و طول عمر مناسبی داشته باشند.
لوله و اتصالات مانیسمان
در حقیقت لوله‌های مانیسمان نوعی از لوله‌های فولادی هستند که به شکل بدون درز تولید می‌شوند و از ضخامت و مقاومت بالایی برخوردار هستند. این نوع لوله‌ها معمولاً در صنعت گاز ساختمان‌ها استفاده می‌شوند و می‌توانند فشار و نیروی زیادی را تحمل کنند.
لوله و اتصالات پلاستیکی و پلیمری
هرچند که لوله‌های فلزی کاربردهای متعددی داشته و از قابلیت‌ها و ویژگی‌های منحصربه‌فردی برخوردار هستند اما در سال‌های اخیر لوله‌های پلیمری و پلاستیکی مختلفی تولید شده‌اند که می‌توانند در بسیاری از صنایع جایگزین مناسبی برای آنها باشند. معمولاً این لوله‌ها دارای طول عمر بسیار بالا، انعطاف‌پذیری عالی، وزن کم، قیمت مناسب، مقاومت بالا در برابر خوردگی و فرسایش و ... هستند.
از مهم‌ترین و اصلی‌ترین انواع لوله‌های پلاستیکی و پلیمری می‌توان به مواردی همچون لوله‌های پلاستیکی PVC، لوله‌های پلاستیکی PP یا پلی پروپیلن، لوله‌های پلاستیکی PE پلی‌اتیلن، لوله‌های پلاستیکی PB یا پلی بوتیلن، لوله‌های پلاستیکی ABS یا اکریلونیتریل، بوتادین و استیرن، لوله UPVC و لوله‌های پلاستیکی CPVC اشاره کرد. هرکدام از این نوع لوله‌ها کاربردهای متعدد و متفاوتی در صنایع مختلف دارند اما می‌توان گفت لوله‌های PVC و UPVC از پرکاربردترین و پراستفاده‌ترین نوع لوله‌های پلیمری و پلاستیکی هستند. لوله‌های پلیمری و پلاستیکی در محیط‌هایی که رطوبت بالایی دارند استفاده‌های بیشتری دارند چرا که عمر آنها همانند لوله‌های چند لایه می‌تواند حتی به 100 سال نیز برسد.
لوله و اتصالات داکتیل
لوله‌های داکتیل در اصل از جنس چدن ریخته‌گری تولید می‌شوند و می‌توانند متناسب با نوع کاربردی و کاربردهایی که دارند دارای مقادیری آلیاژ مختلف باشند و در اشکال و اندازه‌های مختلفی تولید شوند. این نوع لوله‌ها بیشتر در صنعت آب و فاضلاب مورد استفاده قرار می‌گیرند و شامل دو نوع اصلی سر توپی (یک سر توپی و دو سر توپی) و دو سر تخت هستند.
لوله و اتصالات چند لایه
لوله‌های چند لایه از مهم‌ترین و کاربردی‌ترین نوع لوله‌ها هستند که با ترکیبی از فلزات و پلیمر در پنج لایه تولید می‌شوند. در اصل این لوله‌ها دارای پنج لایه فلز و پلیمر بوده و دارای یک لوله آلومینیومی با جوش طولی اولتراسونیک که بدنه اصلی سوپر پایپ است می‌باشد. این لوله‌ها می‌توانند مقاومت بسیار خوبی در برابر فشار، حرارت و نفوذ اکسیژن داشته باشند. لوله‌های چند لایه انواع مختلفی دارند و هرکدام از آنها می‌توانند کاربردهای مختلفی داشته باشند. طول عمر این لوله‌ها در صورت محافظت و مراقبت مناسب می‌تواند بیشتر از یک قرن باشد.
لوله و اتصالات مسی
این نوع از لوله‌ها نیز کاربردها و استفاده‌های متعددی در صنایع مختلف خصوصاً آب و فاضلاب، سوخت‌رسانی، دستگاه‌های تهویه و ... دارند و می‌توانند انواع مختلفی داشته باشند. در تولید این لوله‌ها می‌توان از آلیاژهای مختلفی استفاده کرد. این نوع لوله‌ها از هدایت الکتریکی و حرارتی بالایی برخوردار هستند اما قیمت بالایی نیز دارند.
لوله و اتصالات سربی
یکی دیگر از انواع لوله‌های فلزی لوله‌های سربی هستند که می‌توانند کاربردهای متعددی در صنایع مختلفی همچون برق، انتقال مواد شیمیایی، آب و فاضلاب و ... داشته باشند اما با توجه به خطراتی که برای سلامتی دارند امروزه در سیستم آب شهری استفاده نمی‌شوند.
لوله‌های آلومینیومی
این نوع لوله‌ها نیز به عنوان نوعی از لوله‌های فلزی می‌توانند به عنوان لوله برق و ... استفاده شوند. از مهم‌ترین ویژگی‌های این لوله‌ها می‌توان به وزن کم، استحکام بالا و طول عمر مناسب اشاره کرد.
لوله و اتصالات سیمانی
لوله‌های سیمانی معمولاً در صنعت آب و فاضلاب، ساختمان‌سازی و ... استفاده می‌شود و می‌تواند کاربردهای متعددی داشته باشد. این لوله‌ها مزایا و معایب خاص خود را دارند هرچند که در مقایسه با سایر لوله‌ها کمتر استفاده می‌شوند.
انواع اتصالات
استفاده از لوله‌ها در هر صنعتی نیازمند رعایت نکات و شرایط ویژه‌ای است و برای متصل کردن خطوط لوله، انشعاب گیری و ... لازم است که از انواع اتصالات استفاده شود. شناخت انواع اتصالات می‌تواند به عنوان یک راهنمای انتخاب لوله مناسب در نظر گرفته شود چرا که هرکدام از قطعات و اتصالات می‌توانند کاربردها ویژگی‌های مختلفی داشته باشند. از جمله مهم‌ترین و کاربردی‌ترین نوع اتصالات می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- اتصالات مغزی برای اتصال دو قطعه به هم
- بوشن‌ها برای اتصال قطعات مختلف به هم در شرایطی که داخل آنها رزوه شده است. بوشن‌ها شامل انواع بوشن معمولی، تبدیل و روپیچ توپیچ هستند.
- اتصالات سه راهی برای ایجاد انشعاب که شامل سه نوع سه راهی تبدیل، سه راهی قائم و سه‌راهی 45 درجه تقسیم هستند.
- اتصالات چهارراهی که مانند اتصالات سه راهی برای انشعاب گیری استفاده می‌شوند.
- درپوش‌ها که برای مسدود کردن لوله‌ها به کار می‌روند.
- انواع فلنج واشر که برای بستن اتصالات لوله‌کشی و آب‌بندی کردن خطوط لوله استفاده می‌شوند.
- مهره‌ماسوره که شامل تکه‌های نری و مادگی و بخش ارتباط‌دهنده بوده و کاربردهای مختلفی مانند استفاده در سیستم‌های لوله‌کشی بسته در ساختمان، استفاده در کنار شیرهای قطع وصل‌کننده و برای اتصال دستگاه‌های مختلف مانند پکیج دیواری، آبگرمکن و... دارد.
- اتصالات زانویی که برای تغییر مسیر خطوط لوله که شامل اتصالات زانویی تبدیل، اتصالات زانویی 90 درجه و اتصالات زانویی 45 درجه می‌باشند...
- سیفون‌ها که برای هدایت فاضلاب‌ها کاربرد دارند.
مهم‌ترین نکات در خرید لوله و اتصالات
همان‌طور که گفته شد نکات و فاکتورهای مختلفی وجود دارند که می‌توانند به عنوان راهنمای انتخاب لوله مورد توجه قرار بگیرند. می‌توان گفت مهم‌ترین و اصلی‌ترین پارامتر در انتخاب و خرید انواع لوله‌ها و اتصالات نوع پروژه است چرا که هرکدام از انواع لوله‌ها و اتصالات می‌توانند برای پروژه‌ها و صنایع مختلفی مورد استفاده قرار بگیرند. انتخاب و خرید لوله و اتصالات برای افرادی که دانش و تخصصی در این زمینه نداشته باشند می‌تواند دغدغه‌ها و چالش‌های مختلفی به همراه داشته باشد. امروزه برندها و شرکت‌های متعددی در سراسر دنیا در صنعت لوله و اتصالات فعالیت داشته و انواع مختلفی از آنها را تولید و عرضه می‌کنند. برای انتخاب و خرید لوله و اتصالات لازم است که به فاکتورهای مختلفی توجه شود که مهم‌ترین آنها شامل موارد زیر هستند:
کاربردهای لوله و اتصالات
همان‌طور که گفته شده هر کدام از انواع لوله‌ها و اتصالات می‌توانند کاربردها و استفاده‌های مختلفی داشته باشند و در صنایع مختلفی مورد استفاده قرار بگیرند بنابراین لازم است حتماً به کاربردهای لوله، مزایا و معایب آنها و نوع نیاز و پروژه توجه ویژه‌ای شود. به عنوان مثال نمی‌توان از لوله استخری در صنعت گاز استفاده کرد. چرا که این لوله‌ها کاربردهای متفاوت‌تری دارند و باید تحت شرایط مختلفی استفاده شوند.
جنس لوله‌ها
امروزه لوله و اتصالات از مواد مختلفی تولید می‌شود که به صورت کامل توضیح داده شد. هرکدام از این مواد می‌توانند در صنایع مختلفی کاربرد داشته باشند و متناسب با نوع استفاده از آنها طول عمر ویژه‌ای داشته باشند. در حقیقت جنس لوله اهمیت بسیار زیادی در انتخاب و خرید آن دارد و همان‌طور که گفته شد لوله‌های سربی به هیچ عنوان برای لوله‌کشی آب آشامیدنی ساختمانی مناسب نیستند چرا که سلامت افراد را به خطر می‌اندازند. توجه به جنس لوله با توجه به نوع صنعت، شرایط محیط و ... اهمیت بالایی دارد.
برند تولیدکننده لوله و اتصالات
تنوع و تعدد محصولات در بازار باعث می‌شود که افرادی که دانش و تخصص مناسب نداشته باشند توان انتخاب مناسب را نداشته باشند و از محصولات مناسبی را خریداری نکنند. برندها و شرکت‌های مختلفی در صنعت لوله و اتصالات فعال هستند و محصولات مختلفی تولید و عرضه می‌کنند. سابقه شرکت تولید کننده، میزان رضایت مشتریان، کیفیت اجناس، مدت‌زمان گارانتی محصولات، مواد اولیه استفاده شده در تولید محصولات و ... از مهم‌ترین نکاتی هستند که می‌توانند میزان اعتبار یک برند را برای مشتریان مشخص کنند.
قیمت لوله‌ها
قطعاً یکی از مهم‌ترین فاکتورهایی که می‌تواند نقش راهنمای انتخاب لوله را ایفا کند قیمت آنها است. هرکدام از انواع لوله‌ها و اتصالات با توجه به کاربردها، مزایا و معایب، طول عمر، جنس، اندازه و ابعاد، ویژگی‌های شیمیایی و فیزیکی، متراژ و اندازه لوله‌ها و ... می‌تواند قیمت مختلفی داشته باشد.
توجه به استانداردها
هر کدام از صنایع مختلف با توجه به حساسیت‌ها و شرایط مختلف از تجهیزات و ابزارهایی استفاده می‌کنند که از استانداردهای خاصی استفاده می‌کنند. لوله‌ها واتصالات نیز هر کدام با توجه به نوع کاربردها و استفاده‌هایی که دارند دارای استانداردهای مختلفی هستند و لازم است که در هنگام انتخاب و خرید این محصولات به نشان استاندارد آنها توجه شود.
ویژگی‌های لوله و ابعاد و اندازه‌ها
یکی دیگر از مهم‌ترین نکاتی که در انتخاب و خرید انواع لوله‌ها باید به آنها توجه داشت ویژگی‌های شیمیایی و فیزیکی لوله و همچنین اندازه و ابعاد آنها است. هرکدام از لوله‌ها می‌توانند مقاومت مختلفی در برابر ضربه، فشار، حرارت، رطوبت، مواد شیمیایی، نور خورشید و ... داشته باشند و این موارد باید متناسب با نوع صنعت مورد توجه قرار بگیرد. همچنین لوله‌ها دارای سایزها و اندازه‌های مختلفی هستند و لازم است که قبل از خرید آنها حتماً توسط افراد متخصص و ماهر اندازه‌ها مشخص شوند.
- در کنار موارد ذکر شده می‌توان به موارد دیگری همچون وزن لوله‌ها، فرآیند تولید آنها، مزایا و معایب، تاریخ تولید و ... توجه کرد.
جمع‌بندی نهایی
لوله‌ها و اتصالات امروزه در تمامی صنایع پویا و فعال جهانی نقش ویژه و پر رنگی داشته و برای انتقال مواد و سیالات مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند. لوله‌ها و اتصالات می‌توانند از مواد مختلفی تولید شوند و هر کدام از آنها دارای کاربردها و قابلیت‌های مختلفی هستند و از مزایا و معایب مختلفی برخوردارند. توجه راهنمای انتخاب لوله و اتصالات می‌تواند اهمیت بسیار زیادی در انتخاب و خرید آنها داشته باشد و در هنگام خرید این تجهیزات لازم است به مواردی همچون جنس، ابعاد و اندازه، مزایا و معایب، کیفیت محصول، برند تولید کنند، میزان گارانتی و ... توجه شود.
