توان دولت در اصطکاک‌های سیاسی هدر می‌رود/ اجرای قراردادهای جدید نفتی پاسخی به کمپین کاسبان تحریم

به گزارش خبرنگار اقتصادی ایلنا، علی شهروئی کارشناس نفت و انرژی در گفت و گویی پیرامون لزوم اجرایی شدن قراردادهای جدید نفتی به سوالات ما پاسخ داد در ادامه مشروح این گفت و گو را می خوانید:

موضوع قراردادهای جدید نفتی آقای زنگنه یک دوره 4 ساله وزارت را در دولت یازدهم تجربه کرد. مردم از آقای زنگنه انتظار جذب سرمایه گذاری خارجی و انعقاد قراردادهای جدید را داشتند. به نظر شما چرا در این دوره قرارداد جدیدی منعقد نشد؟

به نظر من سوال شما باید کمی تغییر کند. من برای این سوال مبنای لغو تحریم ها و اجرایی شدن برجام را لحاظ می کنم یعنی روز قرائت بیانیه اجرایی شدن برجام ، 27 دیماه 1394. بر این اساس آقای زنگنه روی کاغذ حدود یک سال و نیم وقت داشتند. گرچه بعد از بیانیه کماکان پروسه عملیاتی کردن لغو تحریم ها و ساز و کارهای قانونی و بین المللی آن نیز ماه ها طول کشید. سالهای 92 تا 95 برای وزارت نفت سالهای بسیار سختی بود. بنده یادم هست اسفند 93 جلسه ای را با یکی از مشاوران وزیر داشتم، دیدم که برای تهیه حقوق و عیدی کارمندان هم مشکل داشتند. تحریم ها بیشترین اثرات  خود را در سالهای 92 تا 94 به نفت وارد کرد. کمبود نقدینگی به همراه بدهی های پیشین و کاهش شدید فروش نفت و عدم امکان انتقال پول نفت و فرآورده ها به داخل کشور. لذا زنگنه بیش از نیمی از وزارتش را با تحریم های شدید دست و پنجه نرم کرد.

از زمان لغو تحریم ها تا کنون چطور؟

لغو تحریم ها به معنی حل یک شبه مشکلات نبوده است. اتصال فرآیندهای بانکی و تطبیق با قوانین جدید بین المللی از یکسو و نگرانی از تبادل مالی با ایران با توجه به جریمه های سنگین امریکا برای کسانی که در سنوات گذشته به دورزدن تحریم ها در ایران کمک کرده بودند نیز از سوی دیگر نزدیک شدن شرکت ها و سرمایه گذاران به ایران را بدلیل این نگرانی ها محتاط تر  کرد.

ضمن اینکه سیاست های داخلی و خارجی دولت پیشین و رشد فساد اداری در کشور، ریسک سرمایه گذاری در ایران را برای سرمایه گذاران بالا برد و در اوج تلاش های دولت جدید همگام با اجرایی شدن برجام، اتفاق حمله به سفارت عربستان فضای همکاری های بین المللی با ایران را مکدر کرد.

اما  عوامل دیگری هم در ممانعت از سرمایه گذاری ها موثر بودند که اتفاقاً در حالی که برجام تحقق یافته و موانع خارجی برای این سرمایه گذاری ها کاهش یافته است ولی این موانع کماکان وجود دارند و بعضاً تشدید می شوند.

این عوامل غالباً به رقابت های سیاسی در کشور بر می گردد. اینکه ما یاد نگرفتیم صنعت و اقتصاد کشور را فدای رقابت های سیاسی نکنیم. گروه های سیاسی باید یاد بگیرند دولت های مستقر را نقد کنند اما با تمام توان برای ناکارآمد کردن یا کاهش بهره وری این دولت ها تلاش نکنند. ما دچار یک هدررفت توان دولتها برای غلبه بر اصطکاک های سیاسی داخلی در عرصه های مختلف از جمله صنعت و اقتصاد کشور هستیم.

یعنی شما معتقدید مخالفان دولت برای اینکه اقبال عمومی را به دولت کم کنند درصدد هستند جلوی موفقیت دولت در عرصه های اقتصاد و صنعت را بگیرند؟

لااقل بخش منسجمی از مخالفان دولت که اتفاقاً از توان سازماندهی خوبی بویژه در رسانه ها برخورداند بعضاً چنین هدفی را تعقیب می کنند. شما بحث های همین روزهای اخیر را ملاحظه کنید. یه بحث ساده و کاملا طبیعی تعدیل قیمت گاز صادراتی به ترکیه و ارائه گاز در مقابل بدهی ایران را با کمپین های طراحی شده به یک مسئله تبدیل می کنند و با گره زدن آن به قضایایی که اصلا وجود خارجی ندارد، بخشی از توان وزارت نفت را برای پاسخگویی به این مباحث هدر می دهند. شما با یک جستجوی ساده متوجه خواهید شد که چگونه این کمپین ها طرح، بازنشر و مدام تکرار می شود. چنین رویکرد و سازوکاری در قراردادهای جدید سرمایه گذاری در صنایع بالادستی نفت هم وجود داشت. یعنی یک کمپین منسجم اعم از تولید و بازنشر محتوا و تکرار آن در بخش ها و فضاهای مختلف. از کانالها و گروه های کوچک در شبکه های اجتماعی تا مراکز دانشگاهی و رسانه های جمعی عمومی با تولید پیام های مختلف. به هر ترتیب یک عزم جدی برای ممانعت در کار دولت وجود دارد. این بخشی از موانع داخلی است که اتفاقاً مدام تشدید می شود.

البته درخصوص تطویل جذب سرمایه گذاری خارجی در دولت یازدهم در صنعت نفت، علاوه بر صرف زمان برای حصول توافق برجام، فرآیندهای فنی در تهیه اسناد مناقصه ها و پروسه برگزاری آن نیز دخیل بوده است.

لطفا این فرآیندهای فنی را بیشتر توضیح دهید.

ما برای برگزاری یک مناقصه بین المللی، می بایست اسناد مناقصه تهیه کنیم. این اسناد باید در اختیار تمام شرکت ها قرار گیرد.بخشی از این اسناد مناقصه، نمونه قراردادی است که شرکت برنده مناقصه باید امضاء کند. دولت برای مناقصات جدید و جذب سرمایه گذاری های خارجی، قراردادهای جدید نفتی را تدوین کرده بود. این قراردادها پس از بحث و بررسی مخالفان و موافقان تهیه و اصلاح شد اما به همان ترتیبی که گفتم، یک کمپین منسجم و هماهنگ برای جلوگیری از اجرایی شدن آن شکل گرفت تا مانع نهایی شدن آن گردد. خب شما وقتی اسناد مناقصه تان نهایی نشود، امکان برگزاری مناقصه را ندارید و سرمایه گذاری در این بخش اتفاق نمی افتد. مضافاً اینکه شرکت ها نیازمند زمان کافی برای بررسی و ارائه پیشنهاد فنی و مالی خود هستند که برای مناقصات بزرگ ممکن است چیزی حدود یک سال طول بکشد.

گرچه نهایی سازی این قراردادها توان، هزینه و زمان مضاعفی را از ناحیه مخالفان دولت بر وزارت نفت و شخص وزیر تحمیل کرد، اما به نظر می رسد این مناقصات پس از طی تشریفات آن، برای میدانهای مختلف نفت و گاز در غرب و جنوب کشور بزودی برگزار گردد و توقع مردم از ایشان  تحقق یابد.