توسعه گردشگری پایدار در گرو تقویت نهادهای نظارتی حامی گردشگران است

به گزارش ایلنا، حامد بخشی در ابتدای این نشست که در پژوهشکده نوین شهر معنوی ثامن برگزار شد، نخستین ویژگی گردشگر را غربیه بودن وی در مقصد سفر دانست و درباره ویژگی‌های غریبگی گفت: نخستین ویژگی غریبگی، ناآشنابودن است. به این معنا که گردشگر در مقصد سفر خود به ویژگی‌های شهر و موقعیت‌های آن اعم از خطرها و تهدیدها و... آگاهی ندارد. دومین ویژگی غریبگی ناتوانی است. بخش عمده توانایی افراد از شبکه اجتماعی حمایتی آنها ناشی می‌شود و نبود این شبکه اجتماعی حمایتی در مقصد سفر موجب ناتوانی گردشگر می‌شود.

وی در تشریح سومین ویژگی غریبگی گردشگر عنوان کرد: ناشناس بودن سومین ویژگی غریبگی گردشگر و این بدان معنی است که گردشگر به دلیل ناشناس بودن در مقصد سفرش خود ممکن است بسیاری از هنجارهایی را که در شهر خود رعایت می‌کند، کنار بگذارد. در نتیجه گردشگر از سویی به دلیل ناتوانی و ناآشنا بودن بسیار محافظه‌کار است و از سوی دیگر به دلیل ناشناس بودن ممکن است دست به برخی کژروی‌ها بزند.

وی دومین ویژگی گردشگر را ارزش اقتصادی زمان وی دانست و افزود: گردشگر برای هدف مشخصی به سفر آمده است و هر لحظه از زمانی که در سفر می‌گذراند و هدفش را پی نمی‌گیرد برای او ضرر است. برای مثال ممکن است سارقان از این ویژگی گردشگر سوءاستفاده کنند، چون می‌دانند زمان برای گردشگر ارزش اقتصادی دارد و او پیگیر شکایت نمی‌شود.

عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی در ادامة جلسه، ویژگی‌های میزبان را که شامل مردم محلی و خدمات‌رسانان می‌شود، تبیین کرد.

وی درباره خدمات‌رسانان با تأکید بر خرده‌فروشان گفت: گردشگر برای فروشنده مشتری نیست، بلکه خریدار است. مشتری کسی است که برای خرید مجدد بازمی‌گردد، اما خریدار کسی است که احتمال بازگشت دوباره او بسیار کم است. در نتیجه هیچ دلیلی وجود ندارد که فروشنده یا خدمات‌رسان از او سودجویی زیاد از حد نکند. زیرا گردشگر اهل شکایت نیست و احتمال بازگشتش در کوتاه‌مدت کم است.

وی درباره توسعه گردشگری پایدار گفت: به توسعه گردشگری پایدار نمی‌رسیم، مگر اینکه نهادهای نظارتی برای توسعه گردشگری وارد عمل شوند و از نفع گردشگران حمایت کنند.

این پژوهشگر ادامه داد: در شهر مشهد نیز وضعیت به همین منوال است؛ زیرا نظارت‌های ثانویه‌ای که افراد را وادار می‌کند که در چارچوب‌های مشخص کارکنند تا سود جمعی و در پرتو آن سود فردی افزایش پیدا کند یا ضعیف عمل می‌کنند یا اصلاً وجود ندارند.

بخشی با اشاره به نتایج تحقیقی که با استفاده از سؤالات باز، نظر زائران را درباره فروشندگان مشهدی پرسیده است، گفت: 40 درصد از زائران شرکت‌کننده در این پژوهش، فروشندگان مشهدی را خوشرو اما فریبکار می‌دانند و این آمار و نگاه زنگ خطری جدی برای توسعه گردشگری در مشهد است.

وی ادامه داد: این تلقی زائران از فروشندگان مشهدی، مکانیزمی است که خودش را بازتولید می‌کند، یعنی زائر را وادار می‌کند که تا جای ممکن چانه بزند و این چانه‌زنی موجب می‌شود که فروشنده قیمت‌ها را تا حد ممکن افزایش دهد.

عضو هیئت علمی پژوهشکده گردشگری جهاددانشگاهی در ادامه بحث برای گذار از این وضعیت موجود و رسیدن به وضع مطلوب گردشگری، سه راهبرد را پیشنهاد کرد: نخستین راهبرد یکسان‌سازی و استانداردسازی خدمات و شفاف‌سازی حداکثری رویه‌هاست زیرا گردشگر ناآشنا و ناتوان است و به همین دلیل خیلی زود دچار سوءظن می‌شود.

وی ادامه داد:دومین راهبرد، آموزش خدمات‌رسانان و مردم بومی و فرهنگ‌سازی است که گردشگر را نوعی مزاحم نپندارد و بدانند که رونق شهر و درآمد همشهریانشان به حضور بیشتر گردشگران وابسته است. سومین راهبرد نیز نظارت بر خدمات‌رسانان و تقویت نهادهای حمایت‌کننده از گردشگران است. ایجاد پلیس و دادگاه‌های مخصوص گردشگران که خیلی سریع و خارج از رویه‌های مرسوم و بدون لطمه زدن به تجربه سفر، شکایت گردشگران را پیگیری کند، یکی از مهم‌ترین اقدامات در این زمینه است.

وی در پایان با اشاره به کشش زیاد مقاصد گردشگری زیارتی گفت: در مقاصد گردشگری مذهبی، به دلیل اینکه بدرفتاری خدمات‌رسانان و مردم محلی نمی‌تواند انگیزه زائران از سفر به آن شهر را از بین ببرد، احتمال تشدید کلاه‌برداری از زائران افزایش می‌یابد، بنابراین ایجاد نهادهای نظارتی در این مقاصد ضرورت بیشتری دارد.