ایلنا گزارش میدهد؛
خشکسالی بیسابقه و افت ۱۲ میلیون تنی نهادهها؛ ریشه بحران خوراک دام/ دامداری در البرز به مرز کشتار رسیده است
خشکسالیهای پیاپی و کاهش تولید علوفه، در کنار نابسامانی بازار نهادههای دامی و دلالی گسترده، دامداریهای استان البرز را وارد مرحلهای بحرانی کرده است؛ دامداران باسابقه میگویند که نبود خوراک و نقدینگی، همراه با کیفیت پایین برخی واکسنها، دامداران کوچک را نیز ناچار کرده دامهای مولد خود را راهی کشتارگاه کنند.
به گزارش خبرنگار ایلنا از البرز، دامداران استان البرز ماههاست زیر فشار همزمان خشکسالی، افزایش هزینههای تولید و ناپایداری در تأمین نهادههای دامی نفس میکشند؛ نهادههایی که ستون فقرات تولید شیر، گوشت و تخممرغ محسوب میشوند و هر اختلالی در زنجیره تأمین آنها، مستقیم بر سفره مردم اثر میگذارد. کاهش تولید علوفه و مواد خشبی در پی خشکسالیهای بیسابقه، وابستگی به واردات خوراک دام را تشدید کرده و بازار نهادهها را با نوسان، تأخیر در تحویل و افزایش قیمت روبهرو ساخته است.
در استانی مانند البرز که سهم قابلتوجهی در تولید محصولات راهبردی دام و طیور کشور دارد، این چالشها تنها یک مسئله استانی نیست و ابعاد ملی پیدا میکند. همزمان با گلایه دامداران از کمبود نهاده، دشواری حملونقل، کندی توزیع در سامانه بازارگاه و افزایش هزینه تأمین خوراک، مسئولان بخش کشاورزی از تأثیر مستقیم خشکسالی بر کاهش تولید داخلی نهادهها و تلاش برای مدیریت بحران سخن میگویند؛ بحرانی که حل آن نیازمند تصمیمهای فوری، هماهنگی فرابخشی و نگاه بلندمدت به امنیت غذایی کشور است.
کمبود نهاده، واکسن تقلبی و نقدینگی صفر
سیدحسین موسوی، دامدار قدیمی و نمونه که در تولید گاو شیرده در اشتهارد فعالیت دارد با توصیف مشکلات و شرایط فعلی دامداران، اظهار کرد: در حال حاضر واقعاً ماندهایم که فردا آیا نهادهای برای دام میتوان خریداری کرد؛ آنهم با قیمتی گرانتر از روز قبل!
وی در ارتباط با دلایل گرانی شیر، ادامه داد: یک هفته است که کارخانههای روغنکشی بهخاطر نبود ذرت کار را متوقف کرده اند. گاو به این نهادهها عادت دارد؛ اگر به آنها ذرت ندهیم سیستم بدنش بههم میریزد.
این دامدار با عنوان اینکه اگر شیر تولید نشود با قیمت بیشتر در بازار عرضه خواهد شد، افزود: اگر گاو ۴۸ ساعت غذا یا مکملش عقب بیافتد، شیرش برنمیگردد. یک وعده ذرت کمتر بدهیم، گاوی که ۶۰ لیتر شیر میداد دیگر توانایی تولید شیر ندارد. کمبود ذرت و سویا یعنی ضرر ۱۰ تا ۱۲ تن تولید شیر در ماه.
این دامدار باسابقه با اشاره به مشکل تب برفکی به ایلنا گفت: تب برفکی دلم های تهران را گرفت. واکسن تقلبی وارد بازار شد؛ همین واکسن باعث سقط جنین گاوها شد.
موسوی ادامه داد: قیمت هر کدام از واکسنهای داخلی ۱۰۰ هزار تومان است ولی ارزش دارد. واکسن تقلبی ۱۰ هزار تومانی، یک گاو را سقط میکند و دام ماهها طول میکشد تا به شرایط عادی برگردد.
وی ادامه داد: همین مدت کوتاه چند سقط گوساله داشتیم اما با واکسن فرانسوی صفر است. دامدار مجبور است یا پول بیشتری پرداخت کند یا خسارت سنگین را بپذیرد.
موسوی گفت: دامدارهای کوچیکتر از روی ناچاری در حال حاضر گاوها را میفرستند کشتارگاه؛ چون سویا ۶۰ هزار تومانی از کجا خریداری کنند؟ اگر پیدا شود هم به صرفه نیست. گرفتاریشان از ما که تولید بالاتر داریم هم بیشتر شده است.
این دامدار با اشاره به افزایش سرسامآور قیمت نهادهها اظهار کرد: هر کیلو جو را هزار و ۳۰۰ تومان قیمت گذاری کرده اند، اما الان باید ۳۰ هزار تومان بخریم؛ در واقع چند برابر شده است. نقدینگی هم که صفر است. دو ماه طول میکشد تا ذرتی که خریدیم به دامداری برسد. جهاد کشاورزی هم نهاده دولتی نمیدهد؛ همه چیز دست دلالهاست.
موسوی درباره سامانه توزیع نهاده گفت: اول باید پول را واریز کنیم؛ آتهم قبل از اینکه به نام ما ثبت شود و بعد یک پول اضافه از ما میگیرند تا کد خرید بدهند.
دامدار اشتهاردی تأکید: در حال حاضر اگر پول هم واریز کنیم، معلوم نیست نهاده چه زمانی به دست دامدار برسد.
این دامدار باسابقه درباره شایعه کمبود شیر گفت: شیر داریم؛ شیر خشک هم داریم و همین الان صادر هم میشود، اما چون نهاده کم شده است، ممکن است تولید کمی پایین بیاید. بعضی کارخانههای بزرگ، شیر خشک را با شیر مخلوط میکنند. این شیر خشک داخلی است، نه وارداتی که با لودر از بندر بیاورند.
موسوی تاکید: نهاده کم است، واکسن بیکیفیت است، نقدینگی نیست، دامدارهای کوچک نابود شدند. ما فقط میخواهیم نهاده با قیمت واقعی و بدون دلال به دستمان برسد.
قیمت شیر واقعی نیست/ دامدار حمایت میخواهد
یکی دیگر از دامداران تولید گاو شیرده استان البرز با انتقاد از تأخیر چندماهه در تأمین نهادههای دامی، افزایش سرسامآور قیمت خوراک دام، مشکلات کارگری و تعیین دستوری قیمت شیر، هشدار داد که ادامه این شرایط، دامداران را ناچار به فروش دامهای مولد کرده و امنیت غذایی کشور را با تهدید جدی مواجه میکند.
این دامدار در گفتوگو با خبرنگار ایلنا با اشاره به شرایط دشوار ماههای اخیر گفت: اخباری که درباره مشکلات دامداران به گوش مردم میرسد کاملاً درست است. نهادههایی که از طریق سامانه خریداری کردهایم، در بسیاری موارد به دست ما نرسیده و الان نزدیک به سه ماه است که فقط بخش بسیار کمی به دامدار تحویل داده اند. دامدار در این شرایط چه کاری میتواند بکند؟ ناچار میشود یک گاو را بفروشد تا خوراک گاو دیگر را تأمین کند.
وی با اشاره به افزایش شدید قیمت نهادهها افزود: سویا را با قیمتهای ۵۵ تا ۶۴ هزار تومان تهیه کردهایم و تازه در بسیاری موارد اصلاً در بازار پیدا نمیشود. از آن طرف، قیمت شیر را ۲۹ هزار و ۵۰۰ تومان مصوب کردهاند که حتی همان ۵۰۰ تومان را هم پرداخت نمیکنند و عملاً شیر را یا ۲۹ هزار تومان میخرند یا نهایتاً ۳۰ هزار تومان. این قیمتها هیچکدام درد دامدار را دوا نمیکند.
این دامدار ادامه داد: یک بار نهاده خریدیم، پول دلاری پرداخت کردیم، قرار بود ذرت با قیمت مشخص تحویل شود، اما نهادهای که آوردند اصلاً ذرت نبود و با مواد نامشخصی ترکیب شده بود. دامدار با این شرایط چه امنیتی دارد؟
وی با انتقاد از سیاستهای تنظیم بازار اظهار کرد: دولت اگر واقعاً نگران سفره مردم است، باید بهصورت مستقیم و عادلانه از دامدار حمایت کنند. الان دامدار شب و روز ندارد؛ ما نه رفاه میخواهیم نه امتیاز خاص، فقط میخواهیم تولید را سر پا نگه داریم.
وی با اشاره به تبعات ادامه این وضعیت هشدار داد: در حال حاضر دامداران نوبت کشتار میگیرند؛ این یعنی نابودی سرمایه و اگر این روند ادامه پیدا کند، در ماههای آینده با بحران جدی شیر و گوشت مواجه میشویم.
این دامدار البرزی تأکید کرد: سال آینده سال خشکسالی است و اگر از حالا برنامهریزی نشود، به تولید داخلی بیش از این آسیب وارد خواهد شد. از مسئولان استان البرز و وزارتخانهها انتظار داریم نگاه ویژهای به دامداران داشته باشند؛ حمایت واقعی از دامدار یعنی حمایت از امنیت غذایی کشور و سفره مردم.
خشکسالی بیسابقه و افت ۱۲ میلیون تنی نهادهها؛ ریشه بحران خوراک دام
صادق اسداللهی معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی استان البرز در گفتوگو با ایلنا با اشاره به جایگاه راهبردی دامپروری این استان در تأمین امنیت غذایی کشور گفت: خشکسالیهای کمسابقه سالهای اخیر باعث کاهش شدید تولید علوفه و ایجاد کسری حدود ۱۲ میلیون تنی نهادههای دامی در کشور شده که آثار آن بهطور مستقیم در بازار خوراک دام نمایان است.
صادق اسداللهی با تشریح وضعیت دامپروری استان البرز اظهار کرد: استان البرز با حدود یکونیم میلیون واحد دامی، حدود ۱.۲ درصد واحدهای دامی کشور را در اختیار دارد و در عین حال از استانهای پیشرو در تولید شیر خام و تخممرغ بهشمار میرود؛ بهطوری که در تولید شیر خام رتبه ششم و در تولید تخممرغ با بیش از ۹۳ هزار تن، رتبه پنجم کشور را داراست.
وی با تأکید بر تأثیر ملی دامپروری البرز افزود: از مجموع حدود ۱۳۰ میلیون تن تولیدات بخش کشاورزی کشور، ۱۵ درصد مربوط به دام و طیور است، اما در استان البرز این سهم به حدود ۳۰ درصد میرسد؛ بهطوری که از ۲.۴ میلیون تن تولیدات کشاورزی استان، بیش از ۷۰۰ هزار تن به بخش دام و طیور اختصاص دارد و هرگونه اختلال در این بخش، آثار فرامنطقهای خواهد داشت.
اسداللهی با اشاره به علل بروز چالش در تأمین نهادههای دامی تصریح کرد: در سالهای زراعی ۱۴۰۲ و ۱۴۰۳ با خشکسالی بیسابقهای مواجه شدیم که نتیجه آن کاهش برداشت علوفه از مراتع بود؛ در حالی که در سالهای عادی بین ۱۰ تا یک میلیون تن علوفه از مراتع کشور برداشت میشد، این رقم در سال زراعی جاری به کمتر از ۴ میلیون تن کاهش یافت و عملاً حدود ۶ میلیون تن کسری ایجاد شد.
وی ادامه داد: از سوی دیگر، کاهش تولید بقایای گیاهی و مواد خشبی ناشی از افت تولید غلات نیز به این کسری دامن زد؛ بهطوری که برداشت مواد خشبی که در سال زراعی ۱۴۰۲-۱۴۰۳ حدود ۲۱ تا ۲۲ میلیون تن بود، در سال جاری به کمتر از ۱۵ میلیون تن رسید. مجموع این عوامل موجب شد کشور با حدود ۱۲ میلیون تن کسری نهادههای علوفهای مواجه شود.
معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی البرز با بیان اینکه نیاز سالانه خوراک دام کشور حدود ۸۰ میلیون تن است به ایلنا گفت: حدود ۶۰ درصد این میزان را نهادههای علوفهای تشکیل میدهد. در استان البرز نیز سالانه حدود ۲.۲ میلیون تن خوراک دام مورد نیاز است که بیش از ۱.۲ میلیون تن آن علوفهای است و کاهش عرضه این نهادهها، بازار را با چالش جدی مواجه کرده است.
اسداللهی با اشاره به اقدامات انجامشده برای مدیریت شرایط موجود اظهار کرد: در یک ماه گذشته و از ابتدای آذرماه، بیش از ۵۸ هزار تن ذرت دامی از طریق سامانه بازارگاه توسط دامداران استان خریداری شده و تنها برای مرغداران گوشتی نیز حدود ۸ هزار تن نهاده تأمین شده است، اما حجم بالای نهادههای عرضهشده در سطح کشور، نیازمند شبکه حملونقل بسیار قدرتمند است.
وی افزود: با حمایت استاندار البرز و تیم اقتصادی و امنیتی استان، برنامهریزی شده روزانه بین ۲ تا ۳ هزار تن نهاده به استان حمل شود و در کنار حمل جادهای، استفاده از ظرفیت حملونقل ریلی نیز در دستور کار قرار گرفته تا زمان تحویل نهاده به دامداران کاهش یابد.
معاون جهاد کشاورزی البرز درباره شائبه دلالی در سامانه بازارگاه توضیح داد: نهادهها در این سامانه بهصورت سیستمی و از سوی چند شرکت محدود واردکننده عرضه میشود که یکی از آنها سهم عمدهای از واردات را در اختیار دارد. سیاست دولت بر این است که نهادهها مستقیماً از طریق شرکت پشتیبانی امور دام به دامداران تحویل شود تا واسطهگری حذف شود و در این مسیر، نظارتها تشدید شده است.
وی خاطرنشان کرد: در استان البرز، توزیع نهادهها با محوریت تشکلهای دامداری و تحت نظارت دقیق انجام میشود و همین موضوع باعث شده کنترل و شفافیت بیشتری نسبت به توزیع کاملاً سیستمی وجود داشته باشد.
اسداللهی با اشاره به چالش کمبود نیروی انسانی در واحدهای دامداری، بهویژه در پی بازگشت اتباع خارجی به ایلنا گفت: مکاتبات متعددی در سطح ملی برای مدیریت این موضوع انجام شده و پیشنهادهایی از جمله صدور مجوزهای هدفمند و قابل رصد برای اشتغال نیروی کار در واحدهای دامداری مطرح شده که نیازمند تصمیمگیری در سطوح فرادستگاهی است.
گزارش: معصومه امینزاده
