آلودگی هوا در خوزستان؛ کارگروه‌ها روی کاغذ، نفس مردم و مراکز آموزشی در تنگنا
با وجود تشکیل مکرر «کارگروه‌های تخصصی آلودگی هوا» در سطح استان خوزستان و ستاد ملی، صبح امروز (یکشنبه ۱۸ آبان) شاخص‌های پایش کیفی هوا بار دیگر وضعیت نگران‌کننده‌ای از تنفس مردم این استان را نشان داد.
به گزارش ایلنا از خوزستان، بر اساس داده‌های رسمی سامانه پایش کیفی هوای کشور در ساعت ۸ صبح، ۱۹ شهر خوزستان شامل آغاجاری، اندیکا، اندیمشک، اهواز، باغملک، بهبهان، کارون، خرمشهر، دزفول، شوشتر، سوسنگرد، شادگان، لالی، ماهشهر، ملاثانی، هفتکل، هندیجان و هویزه در وضعیت بنفش، قرمز و نارنجی آلودگی قرار گرفته‌اند؛ شرایطی که نشان از عبور شاخص‌ها از حد مجاز و رسیدن به سطح بسیار ناسالم تا خطرناک دارد.
طبق طبقه‌بندی شاخص کیفیت هوا (AQI)، مقادیر بین ۱۵۱ تا ۲۰۰ هوای «ناسالم برای همه گروه‌ها»، بین ۲۰۱ تا ۳۰۰ «بسیار ناسالم» و بالاتر از ۳۰۰ «خطرناک» محسوب می‌شود. مراکز بهداشت در چنین شرایطی توصیه کرده‌اند افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی یا ریوی، سالمندان و کودکان از حضور طولانی در فضای باز خودداری کنند.
تعطیلی‌های پی‌درپی و خسارت به نظام آموزشی
تداوم وضعیت آلودگی در ماه‌های اخیر باعث شده است که مدارس، دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی خوزستان بارها تعطیل شوند یا فعالیت خود را به شکل مجازی ادامه دهند.
این تعطیلی‌های مکرر نه تنها فرآیند یادگیری دانش‌آموزان و دانشجویان را مختل کرده، بلکه موجب افت کیفیت آموزشی، کاهش تعامل حضوری معلمان با دانش‌آموزان و بروز مشکلات روانی و اجتماعی در میان خانواده‌ها شده است.
کارشناسان آموزشی هشدار می‌دهند که تداوم این روند، خوزستان را در معرض شکاف آموزشی عمیق‌تر نسبت به سایر استان‌ها قرار می‌دهد؛ شکافی که جبران آن سال‌ها زمان و منابع خواهد طلبید.
منشأ بحران؛ آتشی که از مرز می‌آید
مسئولان محیط‌زیست و مدیریت بحران خوزستان منشأ اصلی این وضعیت را تداوم آتش‌سوزی در بخش عراقی تالاب هورالعظیم عنوان کرده‌اند؛ حریقی که از اواخر سال ۱۴۰۳ آغاز شده و تاکنون ادامه دارد.
با وجود آن‌که چند نوبت هواپیمای آب‌پاش از ایران برای مهار آتش به خاک عراق اعزام شده، اما نه همکاری جدی از سوی دولت عراق مشاهده شده و نه اقدامی مؤثر برای مهار آتش گزارش شده است.
مسئولیت بین‌المللی عراق در برابر آلودگی فرامرزی
بر اساس اصول شناخته‌شده حقوق بین‌الملل محیط‌زیست از جمله اصل "عدم وارد آوردن خسارت فرامرزی" (No Harm Principle) مندرج در اعلامیه استکهلم (۱۹۷۲) و اعلامیه ریو (۱۹۹۲)، دولت‌ها موظف‌اند از فعالیت‌هایی که در قلمروشان باعث آلودگی یا خسارت به محیط‌زیست سایر کشورها می‌شود، جلوگیری کنند.
علاوه بر این، در چارچوب کنوانسیون‌های منطقه‌ای سازمان ملل متحد (UNEP) کشورها موظف‌اند در صورت بروز آلودگی‌های فرامرزی، اقدامات فوری برای کاهش آسیب و همکاری‌های فنی انجام دهند.
با این حال، تاکنون هیچ گزارش رسمی از اقدام دولت عراق برای خاموش‌سازی آتش یا همکاری مؤثر با ایران منتشر نشده است.
وعده‌های بی‌نتیجه، هوای بنفش
مردم خوزستان امروز نیز با هوای بنفش و نفس‌های تنگ روز خود را آغاز کردند؛ در حالیکه جلسات و مصوبات کارگروه‌های تخصصی همچنان روی کاغذ باقی مانده است.
تداوم این وضعیت نه‌تنها سلامت عمومی، بلکه آینده آموزشی و اجتماعی یک نسل در استان را تهدید می‌کند.
اکنون پرسش اصلی افکار عمومی از مسئولان این است: تا چه زمانی تصمیم‌ها و کارگروه‌ها قرار است صرفاً نقش مُسکن داشته باشند؟ و چه زمانی اراده‌ای واقعی برای مهار ریشه‌ای بحران در سطح ملی و بین‌المللی شکل خواهد گرفت؟
سکوت نمایندگان و مطالبه مردم
در حالیکه روز گذشته هژیر کیانی دبیر انجمن دوستداران طبیعت و محیط زیست خوزستان، قصور را مستقیماً متوجه مسئولین محیط‌زیست خوزستان نموده بود، انفعال نمایندگان استان در مجلس شورای اسلامی نیز از جمله موارد مورد انتقاد مردم است که بارها در تماس با ایلنا، به این موضوع اشاره می‌شود.
با وجود شدت بحران و تکرار خسارت‌های جانی، اقتصادی و آموزشی، تاکنون حرکت جمعی و مؤثری از سوی نمایندگان خوزستان برای پیگیری جدی موضوع در سطح ملی یا ارائه طرح‌های الزام‌آور مشاهده نشده است.
انتظار افکار عمومی این است که نمایندگان استان، فراتر از مواضع پراکنده و رسانه‌ای، به‌صورت هماهنگ و با استفاده از ابزارهای قانونی مجلس — از تذکر و سؤال گرفته تا تحقیق و تفحص — دولت را وادار به اقدام فوری در سطح ملی و بین‌المللی کنند.
