تغییر حوضه‌های آبریز مبنای فرایندهای علمی را بهم ریخت

نادرقلی ابراهیمی در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، به وقوع 5 سال خشکسالی مستمر در کشور اشاره کرده و افزود: در سال جاری حداکثر 50 درصد ریزش‌های جوی را نسبت به بلند مدت 57 سال گذشته داشتیم که در تمامی کشور بسیار پایین است. باید به این نکته توجه داشت که اقلیم کشور و دنیا از نظر منابع آبی بهم ریخته است و حتماً بایستی مدیریت منابع و مصارف را به خصوص در حوزه منابع آبی داشته باشیم. در این راستا باید اقدامات ویژه‌ای برای جبران این وضعیت اندیشیده شود.

وی به موضوع تغییر حوضه‌های آبریز از تقسیم‌بندی‌های کشوری به تقسیم‌بندی‌های استانی توسط مجلس و نتایج حاصل از آن اشاره داشته و ادامه داد: متأسفانه مجلس در سال 1386 حوضه‌های آبریز کشور را به حوضه‌های استانی تغییر داد. با این اقدام حوضه‌های آبریز را از 10 حوضه آبریز ملی به 31 حوضه آبریز استانی رساند که این تغییر، مبنای فرایندهای علمی را بهم ریخت و منجر به اتخاذ تصمیمات سیاسی در بهره‌برداری از آب شده است.

کمبود منابع آب یک موضوع جدی است

عضو کمیسیون آب، کشاورزی، منابع‌طبیعی و محیط‌زیست مجلس که به عنوان نماینده مردم اراک، کمیجان و خنداب در خانه ملت حضور دارد، اظهار داشت: کمبود منابع آب یک موضوع جدی است که نباید از آن غافل شد و کنترل آن لازمه همکاری تمامی دستگاه‌های اجرایی است. بحران آب مسئله‌ای جدی به شمار می‌رود و نیازمند تلاش‌های هماهنگ و منسجم است. برای مدیریت بحران آب باید از تجربیات سایر کشورها استفاده شود تا با همکاری و هماهنگی همه نهادها از بحران آب عبور کنیم.

ابراهیمی تصریح کرد: مهمترین مشکلات حوزه آب دلایل متعددی دارد که شامل کمبود بارندگی، تغییرات اقلیمی، مدیریت نادرست منابع آبی و افزایش تقاضا در بخش صنعت و خانگی است. مصرف آب در ایران روی حساب نیست و 2 برابر مصرف دنیا است. در صنعت از آب تازه استفاده می‌کنیم و در کشاورزی از روش غرقابی بهره می‌بریم که این روش‌ها باید تغییر کند. دولت باید جرائم قانونی برای مازاد الگوی مصرف را اجرایی کرده و از کنتورهای هوشمند در تمامی بخش‌ها استفاده کند.

وی به ضرورت مدیریت بحران آب اشاره کرده و بیان داشت: در شرایط فعلی، توازن مدیریت تأمین و مصرف آب در تمامی بخش‌ها ضرورت دارد. این موضوع، تکلیف قانونی برنامه هفتم توسعه است و باید تراز مدیریت در تأمین و مصرف آب ایجاد شود. برنامه مشخصی برای مدیریت مصرف آب وجود دارد، اما هنوز اقدامات اجرایی نشده است. تمامی وزارتخانه‌ها باید برای اجرای برنامه‌های مدیریت مصرف آب همکاری کرده و هر چه سریعتر برنامه‌های اجرایی را عملی کنند تا مشکلات این حوزه کاهش یابد.

مدیریت صحیح منابع آب بسیار مورد تأکید قرار دارد

عضو کمیسیون آب، کشاورزی، منابع‌طبیعی و محیط‌زیست مجلس که به عنوان نماینده مردم اراک، کمیجان و خنداب در خانه ملت حضور دارد، تأکید کرد: مدیریت صحیح منابع آب بسیار مورد تأکید قرار دارد و حائز اهمیت است. نقشه راه آبی کشور باید با اجماع متولیان در وزارتخانه‌های جهاد کشاورزی و نیرو و سازمان حفاظت محیط‌زیست کشور و از همه مهمتر با نگاه به حفظ منافع کشاورزان، بایستی بررسی شود و به تصویب برسد.

ابراهیمی ابراز داشت: ایران از سیستم‌های مختلفی از جمله سدسازی، شبکه‌های آبرسانی و طرح‌های آبخیزداری برای مدیریت منابع آبی استفاده می‌کند. اما سیستم‌های موجود به تنهایی نمی‌توانند مشکلات کمبود آب را حل کنند و نیاز به برنامه‌ریزی جامع‌تری دارد. روش‌هایی نظیر تغییر الگوی مصرف آب و بهبود بهره‌وری در کشاورزی، استفاده از سیستم‌های آبیاری مدرن و بهینه‌سازی مصرف آب در صنایع می‌تواند تا حدی به مدیرت بحران آب کمک کند.

وی اضافه کرد: مدیریت مصرف در بخش‌های شرب، خانگی، کشاورزی و صنعت سبب می‌شود که مشکلات کمبود بارش‌ها جبران شود و این موضوع باید مورد توجه بخش‌های مختلف قرار گیرد. یکی از مباحث مهم که در حوزه آب مطرح می‌شود، در خصوص استفاده از آب دریاهای جنوب برای تأمین آب شرب بخش صنعت و کشاورزی است. تحقق این موضوع در شرایطی است که بتوانیم آب مورد نیاز را تا عمق حدود 100 کیلومتری دریاهای عمان و خلیج فارس از طریق آب شیرین‌کن‌ها در مناطق ساحلی تأمین کنیم.

تأمین آب مورد نیاز صنایع با انتقال آب دریا و آب‌های برگشتی

عضو کمیسیون آب، کشاورزی، منابع‌طبیعی و محیط‌زیست مجلس که به عنوان نماینده مردم اراک، کمیجان و خنداب در خانه ملت حضور دارد، در خصوص تأمین آب صنایع گفت: طبق قانون برنامه هفتم توسعه کشور، واحدهای تولیدی و صنعتی بایستی به صورت انفرادی یا با ایجاد کنسرسیوم، آب مورد نیاز خود را از طریق آب‌های برگشتی و یا با انتقال آب از دریا تأمین کنند. بر این اساس می‌توان کنسرسیومی از صنایع و معادن ایجاد کرده و منابع آبی لازم را از طریق این کنسرسیوم تأمین کنیم.

ابراهیمی افزود: حدود 60 تا 65 میلیون مترمکعب آب مورد نیاز صنایع استان مرکزی است که عدد کمی نیست. برای تأمین این حجم باید ضمن مدیریت مصرف آب، مانند بقیه استان‌ها به سمت انتقال آب از حوضه‌های مجاور یا از دریا برویم. در این راستا تخصیص و انتقال آب دریا به این استان به عنوان یک پروژه راهبردی از واجبات است که در برنامه‌های توسعه‌ای باید مورد توجه قرار گیرد. در سایر استان‌ها مساعدت و تسهیلات در این خصوص ارائه شده و باید این موارد را با جدیت مورد پیگیری قرار داد.

وی ادامه داد: از سوی دیگر تخصیص پساب‌ها و آب‌های برگشتی به واحدهای تولیدی و صنعتی و همچنین معادن بسیار ضرورت دارد. بر اساس قانون هفتم توسعه کشور باید حداقل 2 میلیارد مترمکعب آب مورد نیاز صنایع از آب‌های برگشتی تأمین شود و در مقابل آب مصرفی تازه در بخش صنایع به بخش شرب کشور اختصاص پیدا کند. در استان مرکزی به عنوان یک استان صنعتی باید تلاش بیشتری به کار گرفته شود تا به این نتیجه دست پیدا کنیم.

برنامه‌های مشخص مدیریت مصرف آب باید ارائه شود

عضو کمیسیون آب، کشاورزی، منابع‌طبیعی و محیط‌زیست مجلس که به عنوان نماینده مردم اراک، کمیجان و خنداب در خانه ملت حضور دارد، اظهار داشت: برنامه‌های مشخص مدیریت مصرف آب باید به مردم، بخش‌های اقتصادی و کشاورزی ارائه شود تا بتوانند از منابع آبی بهینه‌تر استفاده کنند. نیازهای بخش کشاورزی باید به طور خاص مدیریت شود و باید به گونه‌ای صورت گیرد که کشور با حداقل مشکلات روبرو شود. مصرف آب آشامیدنی خانوارها نیز باید مدیریت شود.

ابراهیمی تصریح کرد: با توجه به تنش آبی در برخی روستاها، تعیین آبرسانی به روستاها از دیگر ضروریات درحوزه مدیریت منابع آبی است که باید با جدیت پیگیری شود. با توجه به اینکه برخی روستاهای استان مرکزی به دلیل وجود تنش‌های آبی دچار مشکل شده‌اند، توجه به این حوزه ضروری است. همچنین ایجاد شرایط جدیدی در تولیدات گلخانه‌ای و تولید در محیط‌های کنترل شده در بخش سبزی و صیفی نیز قابل توجه است و باید به آن پرداخته شود.

وی بیان داشت: در بازه زمانی سال‌های گذشته حقابه استان مرکزی توسط استان‌های مجاور گرفته شده است. حقابه این استان بایستی ادا و جبران شود یا از سرشاخه‌های جدید حقابه استان را اختصاص دهند. انتقال آب از حوضه به حوضه برای آب شرب، قانونی است و ما این موضوع را مطرح کردیم تا محقق شود. حقابه حدود 100 میلیون مترمکعبی استان مرکزی باید به صورت کامل توسط وزارت نیرو و از استان‌های مجاور ادا شود. این موضوع در جلسات با وزیر نیرو تأکید و درخواست شده است.

ضرورت نگاره زنجیره‌ای به آبخوان‌داری و آبخیزداری

عضو کمیسیون آب، کشاورزی، منابع‌طبیعی و محیط‌زیست مجلس که به عنوان نماینده مردم اراک، کمیجان و خنداب در خانه ملت حضور دارد، تأکید کرد: باید به آبخوان‌داری و آبخیزداری نگاه زنجیره‌ای داشته باشیم و بایستی الزامات این بخش به شیوه‌ای مشخص شود تا اقدامات زنجیره‌ای در این حوزه درست تعریف و اجرا گردد. سند تأمین و توزیع آب، سند خشکسالی و مدیریت سازگاری با خشکسالی در شورای عالی آب مورد توجه قرار گرفته است و بایستی مدیران استانی به این اسناد توجه ویژه داشته باشند.

ابراهیمی ابراز داشت: ایجاد سیستم‌های سطوح آبگیر باران در مناطق شهری و واحدهای صنعتی برای تأمین آب غیرشرب، استفاده از راهکارهایی که برای بهره‌برداری از ریزش‌های جوی و جمع‌آوری آب باران در راستای کمک‌رسانی به تأمین آب مورد نیاز بخش غیرشرب و بخش صنعت، امکان استفاده از روش‌های مختلف برای مدیریت منابع آب، استفاده بهینه از امکانات موجود برای حداکثر تولید در بخش کشاورزی و همچنین روش‌هایی که با فناوری‌های جدید که بتوان بهره‌وری آب را در بخش‌های شرب، صنعت، کشاورزی و ردیابی آلاینده‌ها و آلودگی‌ها در آب‌های سطحی و زیرزمینی به نتیجه رساند، از جمله راهکارهای دیگری است که باید مورد بررسی قرار گیرد.