ایلنا از فارس گزارش می دهد؛
معدن کرومیت، تهدیدی برای زندگی ٣ هزار نفر در روستای دهمورد/ معدن‌کاوی به قیمت نابودی زیستگاه‌های بختگان/ اهالی روستا: مخالف توسعه فعالیت معدنی هستیم؛ مسئولان صدایمان را بشنوند
میراث فرهنگی فارس: هیچ مجوز معدنی بدون بررسی میراث فرهنگی و محیط زیست صادر نمی‌شود
فعالیت معدن کرومیت در نزدیکی روستای دهمورد در شهرستان بختگان فارس بیش از شش سال است که به چالش بزرگ زیست‌محیطی، اجتماعی و اقتصادی این منطقه تبدیل شده است.
به گزارش خبرنگار ایلنا، با وجود مخالفت‌های اداره میراث فرهنگی و تأکید بر ممنوعیت بهره‌برداری معدنی در کنار روستاهای هدف گردشگری، مجوز معدن صادر شده اما تلاش برای آغاز فعالیت آن با مقاومت مردم و مخالفت شورای تأمین شهرستان مواجه شده است.
اهالی روستای دهمورد به دلیل تهدیدهای جدی به منابع آبی، طبیعت بکر و آثار تاریخی، مخالفت خود را با ادامه فعالیت این معدن اعلام کرده‌اند.
فعالان محیط زیست و مسئولان محلی نیز بارها نسبت به ریزگردها، آلودگی صوتی، تخریب آثار باستانی و تغییر مسیر رگه‌های چشمه‌ها هشدار داده‌اند؛ همچنین نگرانی از کوچ اجباری اهالی در صورت ادامه این روند وجود دارد.
پیگیری‌های مردمی و تشکیل تعاونی‌های محلی برای مدیریت معدن کرومیت نیز در سال‌های اخیر انجام شده است تا برداشت‌های غیرمجاز کاهش یابد و بهره‌برداری اصولی‌تر صورت گیرد.
یکی از اهالی روستای دهمورد در گفت و گو با ایلنا با بیان مشکلات ناشی از فعالیت معدن در نزدیکی روستا، می گوید: بیش از شش سال است مردم با احداث معدن در فاصله حدود ۵۰۰ متری محل سکونت خود درگیر هستند و با وجود مراجعه به ادارات مختلف، پاسخگو نبوده‌اند. معدن مجوز قانونی دارد اما مردم به دلیل نگرانی‌های زیست‌محیطی و اجتماعی مخالف فعالیت آن هستند.
این شهروند با اشاره به تهدیداتی که معدن برای آب آشامیدنی و منابع طبیعی روستا ایجاد کرده، می افزاید: روستا حتی در تأمین آب شرب دچار مشکل است و خشک شدن منابع آبی مانند چشمه‌ها و تالاب بختگان وضعیت را بحرانی کرده است. به گفته وی، مسئولان دولتی به جای حمایت از مردم، آنها را تهدید می‌کنند و گفته شده اگر سکوت کنند، امکاناتی مانند آب شرب به روستا داده خواهد شد.
وی همچنین با گلایه از واگذاری زمین‌های اطراف روستا به افراد غیر بومی و سرمایه‌گذاران، تصریح می کند: زمین مسکونی به جوانان خود روستا داده نمی‌شود اما اطراف روستا به صورت گسترده به افراد دیگر واگذار شده است. این موضوع باعث نارضایتی و احساس ظلم در میان اهالی شده است.
نگرانی‌ها درباره آسیب به میراث فرهنگی بسیار جدی است
این شهروند دهموردی به چالش‌های زیست‌محیطی معدن اشاره می کند و یادآور می شود: گرد و خاک ناشی از فعالیت معدن، آلودگی صوتی تجهیزات سنگین، نابودی طبیعت بکر و تخریب آثار باستانی منطقه از مهم‌ترین مشکلات است. این معدن در نزدیکی تپه‌های تاریخی قرار دارد و نگرانی‌ها درباره آسیب به میراث فرهنگی بسیار جدی است.
وی یادآور می شود: مردم با سماجت و پیگیری‌های مستمر خواستار توقف یا اصلاح فعالیت معدن هستند و از مسئولان خواسته‌اند که با حضور میدانی و بررسی دقیق، مشکلات را درک کنند. اسناد و مدارک مربوط به مخالفت‌ها و مشکلات معدن به مسئولان استانی ارسال شده اما تاکنون نتیجه ملموسی حاصل نشده است.
این شهروند با تأکید بر اهمیت حفظ روستا به عنوان منطقه هدف گردشگری می افزاید: فعالیت معدن می‌تواند برنامه‌های توسعه گردشگری و حفظ منظر طبیعی و تاریخی را به خطر بیندازد و به همین دلیل مردم نگران آینده روستا هستند.
معدن کرومیت جان منابع آبی و تاریخی روستا را به خطر انداخته است
دهیار روستای دهمورد در شهرستان بختگان نیز به تشریح چالش‌های متعدد پیش‌روی روستای دهمورد پرداخت و از مقاومت مردم این روستا در برابر احداث معدن کرومیت خبر داد.
محمدرضا معصومی در گفت و گو با ایلنا با اشاره به اینکه روستای دهمورد تنها روستای هدف گردشگری شهرستان‌های بختگان و نی‌ریز است، می گوید: در حوزه طبیعی و پیشینه تاریخی، این روستا دارای اهمیت ویژه‌ای است و تنها روستای هدف گردشگری این دو شهرستان محسوب می‌شود. ما شرقی‌ترین نقطه به استان یزد هستیم و در همسایگی شهرستان خاتم قرار داریم. از حدود شش سال پیش، طرح احداث یک معدن کرومیت در فاصله ۵۰۰ متری از نقشه طرح هادی روستا مطرح شده است.
وی خاطرنشان می کند: این معدن در نزدیکی چشمه‌های لای کشمشی که فاصله‌اش ۲۸۰ متر است و مجموعه چشمه‌های بناب که ۷۸۰ متر فاصله دارد، واقع شده است. مردم روستا به دلایل متعدد از جمله قرارگیری معدن در نقطه شمالی و مشرف به روستا، مغایرت با جهت غالب بادهای منطقه (غرب به شرق)، نزدیکی به منابع آبی و آثار تاریخی و اهمیت روستا به عنوان مقصد گردشگری، با احداث معدن مخالفت کرده‌اند.
فعالیت‌های سنگین صنعتی و آسیب به آبخوان‌های منطقه
دهیار دهمورد درباره اهمیت منابع آبی و زمین‌شناسی منطقه نیز می گوید: معدن کرومیت علاوه بر ماده معدنی، حائل آب چشمه‌ها نیز هست و نمونه‌های زمین‌شناسی آن قابل راستی‌آزمایی است. همچنین، یک معدن متروکه در شرق روستا وجود دارد که به دلیل بازده اقتصادی پایین تعطیل شده اما انفجارها و فعالیت‌های سنگین صنعتی آن باعث خروج آب از کوه و آسیب به آبخوان‌های منطقه شده است.
مجوز معدن کرومیت با وجود مخالفت ها صادر شد
معصومی یادآور می شود: با وجود صدور مجوز اولیه معدن کرومیت حدود شش سال پیش، اداره میراث فرهنگی مخالفت صریح خود را اعلام کرده و در نامه‌ای به صنعت و معدن تأکید کرده است که بهره‌برداری معدنی در کنار روستاهای شاخص گردشگری مانند دهمورد ممنوع است. اما مجوز معدن با کاهش محدوده واگذاری و کوچکتر شدن محدوده معدنی صادر شد.
وی با اشاره به اینکه تلاش برای آغاز فعالیت معدن چندین مرتبه با مقاومت مردم و مخالفت شورای تأمین شهرستان مواجه شده است، تصریح می کند: معدن اخیراً به مالک جدید منتقل شده و او در تلاش برای شروع فعالیت است اما مقاومت مردم همچنان ادامه دارد.
دهیار دهمورد درباره تبعات احداث معدن می گوید: معدن کرومیت حداقل یک کیلومتر پرتاب ریزگرد دارد؛ این ریزگردها و آلودگی صوتی ناشی از دستگاه‌های سنگین مانند بیل مکانیکی با چکش، مزاحمت جدی برای مردم ایجاد می‌کند. همچنین، خطر تغییر مسیر رگه‌های چشمه‌ها در اثر انفجار و حفاری تونل‌ها وجود دارد. این رگه‌ها در فاصله ۲۸۰ تا ۷۸۰ متری معدن قرار دارند و یکی از آبراهه‌ها که آب را منتقل می‌کند، در مسیر معدن واقع شده است.
هشدار نسبت به آسیب منابع آبی و کوچ اجباری مردم منطقه
معصومی هشدار می دهد که اگر منابع آبی آسیب ببیند، مردم ناچار به کوچ از منطقه خواهند شد و ممکن است مجبور شویم به حومه شیراز یا یزد مهاجرت کنیم. این موضوع برای جمعیت حدود ٣هزار نفر روستا بسیار نگران‌کننده است.
وی بیان می کند: مردم احساس می‌کنند صدای‌شان در شهرستان محصور شده و کسی به مشکلات آنها توجه نمی‌کند. ما دوست داریم مسئولان با آغوش باز و به صورت میدانی حضور یافته و مشکلات را از نزدیک بررسی کنند.
معصومی می گوید: تصاویر و گزارشات تجمعات مردمی را در دست ارسال به مسئولان داریم و آماده همکاری برای بررسی میدانی هستیم. از همه علاقه‌مندان و مسئولان دعوت می‌کنم تا با حضور در روستا، از نزدیک در جریان مسائل قرار گرفته و به حل مشکلات کمک کنند.
دهیار دهمورد با تأکید بر اهمیت حفظ منابع طبیعی، آثار تاریخی و سرمایه‌گذاری گردشگری در دهمورد، خواستار توجه ویژه مسئولان به این موضوع شد و این معدن را تهدیدی جدی برای محیط زیست و زندگی مردم منطقه دانست.
چالش‌های زیست‌محیطی و اجتماعی ناشی از فعالیت‌های معدنی در روستای دهمورد
فعال محیط زیست و دبیر گروه مردمی دیده‌بان استهبان نیز در گفت‌وگویی جامع به تشریح وضعیت معادن اطراف روستای دهمورد پرداخت و با اشاره به چالش‌های زیست‌محیطی و اجتماعی ناشی از فعالیت‌های معدنی، بر ضرورت پیگیری و مدیریت اصولی بهره‌برداری تأکید کرد.
رسول حاج باقری در گفت و گو با ایلنا با بیان اینکه در بالادست روستای دهمورد دو معدن فعال وجود دارد، می گوید: این معادن در رشته‌کوه بزرگی واقع شده‌اند که در منطقه خواجه جمالی و روستای دهمورد گسترده است و معادن متعددی در این مسیر قرار دارند. فاصله این معادن با روستا بسیار کم و حدود ۵۰۰ متر است و بیش از ١٠سال است که درگیری‌هایی میان مردم و بهره‌برداران معدن وجود دارد.
وی می افزاید: یکی از مشکلات اصلی، غیربومی بودن بهره‌برداران است که باعث بروز مسائل اجتماعی شده است؛ همچنین، برداشت زیرسطحی با حفر تونل در این معادن انجام می‌شود تا از برداشت روباز جلوگیری شود و به این ترتیب برخی از مشکلات محیط زیستی مانند گرد و خاک کاهش یابد، اما همچنان نگرانی‌ها پابرجاست.
اعتراضات مردمی برای اصلاح شیوه‌های بهره‌برداری معدن
حاج باقری با اشاره به سابقه اعتراضات مردمی خاطرنشان می کند: چند سال پیش مردم مسیر دسترسی به معدن را بستند اما به دلیل مجوزهای قانونی، فعالیت معدن ادامه یافت. مردم خواستار کاهش میزان برداشت و اصلاح شیوه بهره‌برداری هستند تا اثرات مخرب محیط زیستی کاهش یابد.
وی همچنین به اهمیت حفظ روستا به عنوان منطقه هدف گردشگری اشاره و عنوان می کند: فعالیت معدنی می‌تواند برنامه‌های بلندمدت توسعه گردشگری و حفظ منظر تاریخی و طبیعی روستا را تحت تأثیر قرار دهد. مخالفت‌هایی از سوی مدیرکل سابق میراث فرهنگی در دهه ۹۰ با فعالیت معدن وجود داشته اما معدن همچنان فعال است.
حاج باقری در ادامه به تأثیرات اقتصادی و سیاسی فعالیت‌های معدنی می پردازد و اضافه می کند: معادن به دلیل تحریم‌ها و شرایط اقتصادی کشور نقش مهمی در درآمدزایی دارند اما در برخی موارد، نقش محیط زیست در صدور مجوزها کاهش یافته است که این موضوع نیازمند اصلاح است. پیگیری‌های مردمی می‌تواند به بهره‌برداری اصولی‌تر و کاهش آسیب‌ها کمک کند.
دبیر گروه مردمی دیده‌بان استهبان درباره وضعیت قانونی فعالیت معدن تاکید می کند: اگر مجوزی صادر شده و معدن فعالیت می‌کند، لغو مجوز به آسانی ممکن نیست و در اختیار شورای عالی معادن است. برای اصلاح روند بهره‌برداری باید مستندات قوی و مستدل وجود داشته باشد تا بتوان با همکاری مردم و مسئولان به نتایج بهتری رسید.
حاج باقری به پیامدهای زیست‌محیطی فعالیت معدن اشاره می کند و ادامه می دهد: برداشت سطحی معدن می‌تواند بر آب‌های زیرزمینی، کیفیت خاک و سلامت مردم تأثیر منفی بگذارد. بارندگی‌ها و سیلاب‌ها ممکن است مواد معدنی را به مناطق پایین‌دست منتقل کنند و گرد و خاک ناشی از فعالیت معدن تا کیلومترها پخش شود.
فعالیت معادن در کنار پارک ملی بختگان، تهدیدی برای تنوع زیستی منطقه است
وی هشدار می دهد که منطقه مجاور پارک ملی بختگان و پناهگاه حیات وحش بختگان قرار دارد که از زیستگاه‌های ارزشمند استان فارس است و فعالیت معدن می‌تواند به تنوع زیستی این مناطق آسیب برساند. همچنین جاده‌سازی و توسعه معادن ممکن است باعث تخریب زیستگاه‌ها و تغییرات مناظر طبیعی شود.
حاج باقری تصریح می کند: معادن معمولاً به عنوان منبع اشتغال معرفی می‌شوند اما باید اثرات زیست‌محیطی و اجتماعی آنها نیز به دقت بررسی شود تا تعادل میان توسعه اقتصادی و حفظ محیط زیست برقرار شود. مطالعات کمی و کیفی برای سنجش این اثرات ضروری است.
هیچ مجوز معدنی بدون بررسی میراث فرهنگی و محیط زیست صادر نمی‌شود
سرپرست اداره کل میراث فرهنگی استان فارس نیز به تشریح روند صدور مجوزهای فعالیت معدنی در مناطق هدف گردشگری پرداخت و تأکید می کند: هیچ فعالیت معدنی بدون استعلام‌های لازم از جمله میراث فرهنگی، محیط زیست و سایر مراجع ذیربط امکان‌پذیر نیست.
محسن ضیایی در گفت و گو با ایلنا با اشاره به تماس اخیر با فرماندارمنطقه و پیگیری‌های انجام شده، می گوید: برنامه‌ریزی‌هایی برای بازدید میدانی از روستاهای هدف گردشگری در هفته‌های آینده در دستور کار قرار دارد تا وضعیت به صورت دقیق‌تر ارزیابی شود.
سرپرست میراث فرهنگی فارس درباره حساسیت‌های موجود در صدور مجوزهای معدنی می افزاید: معمولاً در روند صدور مجوز، استعلام‌هایی از مراجع مختلف مانند محیط زیست و میراث فرهنگی گرفته می‌شود و اگر میراث فرهنگی پاسخ منفی دهد، عملاً امکان ادامه فعالیت وجود ندارد. بررسی‌های دقیق در این زمینه انجام می‌شود تا وضعیت مجوزها، محدوده فعالیت و تجهیزات معدنی مشخص و شفاف شود.
ضیایی به اهمیت هماهنگی بین معاونت میراث فرهنگی و معاونت گردشگری اشاره می کند و می گوید: در گذشته ممکن بود معاونت میراث فرهنگی بدون در نظر گرفتن وضعیت گردشگری مجوزهایی صادر کند، اما اکنون با هماهنگی کامل بین این دو معاونت، استعلام‌ها به صورت مشترک انجام می‌شود تا از تضاد و مشکلات احتمالی جلوگیری شود. این هماهنگی باعث شده است که حساسیت‌ها نسبت به حفظ آثار باستانی و گردشگری افزایش یابد و تلاش می‌کنیم که فعالیت‌های معدنی در مناطق هدف گردشگری با کمترین آسیب و بیشترین هماهنگی انجام شود.
سرپرست اداره کل میراث فرهنگی فارس یادآور می شود: پیگیری‌ها برای بررسی دقیق‌تر وضعیت معدنی در مناطق هدف گردشگری ادامه دارد و درخواست می کنیم تا اطلاعات و گزارش‌های مرتبط را در اختیار این اداره کل قرار دهند تا تصمیم‌گیری‌ها بر اساس مستندات دقیق انجام شود.
