ایلنا از فارس گزارش می دهد؛
پتروشیمی‌های فارس از کلنگ‌زنی تا فراموشی/ مدیریت غیربومی و تحریم‌ها مانع پیشرفت شدند
سال‌هاست که پروژه‌های پتروشیمی فیروزآباد، ممسنی، داراب، جهرم و استهبان در استان فارس با هدف توسعه اقتصادی و ایجاد اشتغال کلنگ‌زنی شده‌اند، اما این طرح‌های بلندپروازانه همچنان در پیچ‌وخم مشکلات مالی، زیست‌محیطی و مدیریتی گرفتار مانده‌اند.
به گزارش ایلنا، پس از گذشت بیش از یک دهه و صرف میلیاردها تومان بودجه، این پروژه‌ها پیشرفت ناچیزی داشته و به نمادی از وعده‌های تحقق‌نیافته تبدیل شده‌اند.
چالش‌های متعددی از جمله مدیریت غیربومی، کمبود منابع مالی، تحریم‌ها و مشکلات زیرساختی مواجه شده‌اند. با وجود تلاش‌های صورت‌گرفته برای احیای این پروژه‌ها، از جمله واگذاری به سرمایه‌گذاران و بازنگری طرح‌های اولیه، همچنان موانع جدی بر سر راه تکمیل آن‌ها وجود دارد.
پتروشیمی فیروزآباد که قرار بود ستون فقرات تأمین خوراک برای دیگر پتروشیمی‌های منطقه باشد، با پیشرفتی کمتر از ۱۳ درصد عملاً متوقف شده است. این پروژه که به خط لوله اتیلن مرکز وابسته بود، به دلیل عدم تکمیل این خط و کمبود منابع آبی در منطقه با بن‌بست مواجه شده است.
پتروشیمی ممسنی، یکی از قدیمی‌ترین طرح‌های بلاتکلیف فارس، پس از ۱۲ سال همچنان در حد یک زمین محصور باقی مانده است. این پروژه که با وعده اشتغال‌زایی برای جوانان منطقه آغاز شد و نبود خوراک و مشکلات مالی از مهم‌ترین دلایل توقف این طرح عنوان می‌شود.
پتروشیمی داراب با هزینه‌ای حدود ۱۰۰ میلیارد تومان در طول یک دهه، به دلیل بحران آب و وابستگی به پتروشیمی فیروزآباد متوقف شده است. این پروژه که به ۵۳ میلیون لیتر آب روزانه نیاز دارد، در منطقه‌ای خشک و کم‌آب عملاً شانسی برای ادامه ندارد. سرمایه‌گذاری‌های انجام‌شده در این طرح نیز تاکنون بی‌نتیجه مانده است.
پتروشیمی جهرم نیز سرنوشتی مشابه دارد. این پروژه با هدف تولید محصولات پلیمری آغاز شد، اما با پیشرفتی کمتر از ۱۲ درصد، به دلیل کمبود آب، نبود سرمایه‌گذاری پایدار و مشکلات تأمین خوراک راکد مانده است. توقف این طرح، امیدهای مردم محلی برای توسعه اقتصادی را کمرنگ کرده است.
پتروشیمی استهبان، دیگر پروژه خط اتیلن مرکز، نیز به دلیل مشکلات زیست‌محیطی، نبود خوراک و کمبود منابع مالی متوقف شده است. این طرح که قرار بود به توسعه صنعتی منطقه کمک کند، هیچ فعالیت عمرانی قابل‌توجهی نداشته و در فهرست پروژه‌های بلاتکلیف باقی مانده است.
یک فعال حوزه انرژی در تشریح وضعیت پروژه‌های پتروشیمی فیروزآباد، داراب، فسا و جهرم در گفت و گو با ایلنا گفت: چندین سال است که این پروژه‌ها پیگیری می‌شوند، اما به نتیجه نرسیده‌اند. ما از سال ۸۸ تا دو سال پیش مدیریت این پروژه‌ها را بر عهده داشتیم و مراحل اولیه مانند تأمین زمین، قراردادهای آب، برق و گاز را انجام دادیم، اما متأسفانه مشکلات متعددی مانع پیشرفت شد.
وی افزود: در سال ۹۶ که پروژه‌ها فعال بودند و فاینانس نهایی شده بود، مدیران جدید تصمیم به انتقال پروژه‌ها به مناطق جنوبی مانند عسلویه و بوشهر گرفتند، با این استدلال که توجیه اقتصادی بیشتری دارد. ما معتقد بودیم این پروژه‌ها باید در فارس اجرا شوند تا مانند پتروشیمی شیراز، رونق اقتصادی و اشتغال‌زایی برای منطقه ایجاد کنند. با مخالفت استانداری و نمایندگان، این انتقال منتفی شد، اما تأخیرها، افزایش نرخ ارز و چالش‌های مالی، پروژه‌ها را متوقف کرد.
این فعال حوزه انرژی ادامه داد: مدیریت‌های غیرتخصصی و تغییرات مکرر نیز به این مشکلات افزود. با وجود پیگیری‌ها از طریق نمایندگان، از جمله دکتر قادری، پروژه‌ها فعال نشدند. هم‌اکنون با توجه به شرایط ارزی، کمبود آب و سایر مسائل، اجرای پروژه‌ها به شکل اولیه امکان‌پذیر نیست.
وی خاطرنشان کرد: با این حال، ارزش افزوده این پروژه‌ها قابل‌توجه است. با تخصیص خوراک اتان به میزان یک میلیون و ۳۰۰ هزار تن در سال، تبدیل اتان به پلی‌اتیلن می‌تواند حدود ۷۸۰ دلار به ازای هر تن ارزش افزوده ایجاد کند. این مزیت نباید از استان فارس خارج شود، زیرا خوراک اتان در کشور محدود است و دیگر مناطق به دنبال تصاحب آن هستند.
این فعال حوزه انرژی پیشنهاد داد: پروژه‌های پتروشیمی باید به‌صورت متمرکز در منطقه‌ای مناسب در جنوب استان، مانند سد سلمان، اجرا شوند تا چالش‌های اجتماعی مانند دوری کارگران از خانواده کاهش یابد. مدیریت و پرسنل این پروژه‌ها باید از مناطق محلی باشند. سایت‌های موجود با سوله‌های صنعتی شش هزار متری و محوطه‌سازی آماده، ظرفیت بالایی دارند و می‌توانند با سرمایه‌گذاری جدید فعال شوند.
وی تأکید کرد: برای احیای پروژه‌ها، توافق صندوق بازنشستگی برای جایگزینی خاتم به‌عنوان سرمایه‌گذار جلب شده، اما شرط آن‌ها تمرکز پروژه‌ها در یک منطقه است. دولت نیز باید تسهیلاتی برای خطوط انتقال خوراک فراهم کند و صنایع پایین‌دستی را برای اشتغال‌زایی سریع‌تر راه‌اندازی کرد. تحریم‌ها نیز از سال ۱۳۹۰ با محدود کردن فاینانس خارجی و خرید تجهیزات، مشکلات را تشدید کردند، اما در سال ۹۶ فاینانس ۱.۲ میلیارد یورویی از صندوق توسعه ملی تأمین شد که به دلیل سوءمدیریت به هدر رفت.
بازنگری طرح‌های پتروشیمی فارس با تمرکز بر زیرساخت‌های آب و صرفه‌جویی اقتصادی
معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری فارس نیز گفت: با توجه به گذشت زمان طولانی از طرح‌های اولیه پتروشیمی و نیاز به زیرساخت‌هایی مانند آب و تجمیع محل احداث پروژه‌ها به دلیل صرفه‌جویی ناشی از مقیاس عملیاتی، مقرر شد بر روی چند موضوع بررسی مجدد صورت گیرد. این موضوعات شامل تجمیع پتروشیمی‌ها در یک یا دو نقطه یا احداث شهرک‌های پایین‌دستی صنایع پتروشیمی در چهار شهرستان جهرم، فیروزآباد، داراب و فسا است.
محمود رضایی در گفت و گو با ایلنا با اشاره به همکاری ستاد اجرایی فرمان حضرت امام و اعلام آمادگی، وزیر اسبق نفت، گفت: طرح‌های مطالعاتی و امکان‌سنجی برای بررسی گزینه‌های مختلف، از جمله احداث پتروشیمی در چهار نقطه قبلی، دو نقطه یا به‌صورت متمرکز، در حال انجام است.
وی افزود: احداث شبکه‌های پایین‌دستی صنایع پتروشیمی نیز یکی از محورهای مورد بررسی است. این مطالعات با تسهیلات بانک توسعه ملی و تجمیع همه جوانب، در فرصت مناسب به تصمیم‌گیری نهایی منجر خواهد شد.
وی با تأکید بر چالش خشکسالی در فارس، اظهار داشت: پتروشیمی‌ها به دلیل نیاز به آب، در شرایط کنونی توجیه‌پذیری محدودی دارند. جانمایی باید با در نظر گرفتن دسترسی به آب، انتقال خوراک، برق و سایر زیرساخت‌ها انجام شود.
رضایی افزود: در طرح امکان‌سنجی، گزینه‌هایی مانند انتقال پروژه‌ها به مناطق ساحلی نظیر عسلویه یا خلیج فارس که دسترسی به آب دریا دارند، بررسی می‌شود تا از منابع آبی شهرهای همجوار به‌صورت بهینه استفاده گردد.
رضایی با اشاره به زیان‌ده بودن برخی پروژه‌های پتروشیمی مانند جهرم، فیروزآباد، داراب و فسا به دلیل عدم تولید، گفت: بدون تولید، سودی شکل نمی‌گیرد و زیان‌دهی طبیعی است.
وی افزود: با انجام بررسی‌های دقیق و تصمیم‌گیری‌های مبتنی بر مطالعات امکان‌سنجی، تلاش می‌شود این پروژه‌ها به مسیر تولید و سودآوری هدایت شوند.
معاون استاندار فارس ابراز امیدواری کرد نتایج این مطالعات، زمینه‌ساز تصمیم‌گیری‌های مؤثر برای توسعه پایدار صنعت پتروشیمی در فارس باشد.
پتروشیمی داراب به ستاد اجرایی فرمان امام واگذار می‌شود
نماینده شیراز و زرقان در مجلس شورای اسلامی، از تصمیم برای واگذاری پروژه‌های پتروشیمی داراب به ستاد اجرایی فرمان امام خبر داد و گفت: در جلسه اخیر مجلس، اولویت‌های سرمایه‌گذاری این پروژه‌ها مشخص شده است.
جعفر قادری در گفت و گو با ایلنا اظهار داشت: برای بررسی وضعیت پروژه‌های پتروشیمی داراب جلسه‌ای در مجلس برگزار کردیم و جمع‌بندی این بود که اولویت‌های سرمایه‌گذاری را تعیین کنیم و پروژه‌ها را به سرمایه‌گذاران واگذار کنیم. با توجه به اعلام آمادگی ستاد اجرایی فرمان امام، در صورت توافق با این مجموعه، پروژه‌ها به آن‌ها واگذار خواهد شد.
قادری افزود: دو صورت‌جلسه تنظیم شده که اولویت‌های پروژه‌ها را مشخص می‌کند. این اولویت‌ها شامل اجرای پروژه‌های پایین‌دستی پتروشیمی در فیض‌آباد، عسلویه و دو واحد در شوش است. در صورت عدم امکان اجرا در این مناطق، گزینه‌های جایگزین مانند استه در نظر گرفته شده است. این اولویت‌ها به سرمایه‌گذاران ارائه می‌شود تا با شرایط مشخص اقدام به سرمایه‌گذاری کنند.
نماینده شیراز و زرقان ادامه داد: هنوز صورت‌جلسات نهایی نشده و امضا دریافت نشده است. درخواست تمدید وام از صندوق توسعه ملی داریم و امیدواریم با تأمین منابع مالی، پروژه‌ها پیش بروند. نگرانی‌هایی درباره خروج پتروشیمی از اولویت‌های صندوق توسعه ملی وجود دارد که ممکن است تأمین مالی را با مشکل مواجه کند. پروژه‌هایی مانند سوله‌ها با پیشرفت ۱۵ تا ۱۷ درصد به دلیل کمبود منابع مالی راکد مانده‌اند.
وی خاطرنشان کرد: جانمایی پروژه‌ها درست بوده، اما به دلیل نبود تجربه اولیه و اصرار برخی همکاران بر اجرای پروژه در شهرهای خودشان، سرمایه‌گذاری با چالش مواجه شده است. مشکلاتی مانند عدم اجرای خط انتقال آب، کمبود تأمین مالی و نبود توجیه اقتصادی برای اجرای همزمان چهار پروژه در چهار منطقه، از موانع اصلی بوده‌اند.
قادری در پایان تأکید کرد: اولویت ما اجرای حداقل سه پروژه پتروشیمی در استان است تا این پروژه‌ها به سرانجام برسند. از وقتی که برای این موضوع اختصاص داده شد تشکر می‌کنم و امیدوارم با همکاری همه بخش‌ها به نتیجه مطلوب برسیم.
