ایلنا از خوزستان گزارش می‌دهد؛
از نماد شادابی تا تهدید بهداشت؛ سرنوشت تلخ رودخانه دز در شهر حُر از توابع شوش
رودخانه دز، یکی از منابع حیاتی و زیست‌محیطی که زمانی برای اهالی شهر حُر در شهرستان شوش یک نماد طبیعی و شادابی به شمار می‌رفت، اکنون به محلی برای تجمع زباله و آلودگی‌های مختلف تبدیل شده است. این رودخانه که نقش مهمی در تأمین منابع آبی منطقه و حمایت از اکوسیستم محلی ایفا می‌کند اما در حال حاضر به یکی از بزرگ‌ترین تهدیدهای زیست‌محیطی و بهداشتی تبدیل شده است.
به گزارش خبرنگار ایلنا از خوزستان، رودخانه‌ها این شریان‌های حیاتی زمین، تحت فشارهای فزاینده قرار دارند. این منابع حیاتی آب نه تنها برای بقای انسان ضروری هستند، بلکه اکوسیستم‌های غنی را پشتیبانی کرده و نقش مهمی در کشاورزی و صنعت ایفا می‌کنند. با این حال، آلودگی، تغییرات اقلیمی و توسعه ناپایدار، تهدیدی جدی برای سلامت رودخانه‌ها در سراسر جهان محسوب می‌شود.
براساس تماس تعدادی از اهالی شهر حُر با خبرنگار ایلنا، تجمع زباله‌ها در سطح رودخانه دز، شامل پلاستیک‌ها، ضایعات خانگی و صنعتی، فاضلاب‌های بی‌رویه و دیگر مواد آلاینده، نه تنها منظره‌ای ناخوشایند از این رودخانه ایجاد کرده، بلکه سلامت عمومی مردم را نیز تهدید می‌کند. بوی نامطبوع زباله‌ها در اطراف رودخانه به‌طور مستمر در هوا به مشام می‌رسد و احتمال شیوع بیماری‌های واگیر و عفونت‌های پوستی به شدت افزایش یافته است.
نگرانی مردم حُر از وضعیت بهداشت
طبق گفته‌های اهالی، این وضعیت در حالی ادامه دارد که پاکسازی رودخانه دز نه تنها از اولویت‌های مسئولین نبوده، بلکه به نظر می‌رسد در این زمینه هیچ‌گونه برنامه‌ریزی جدی برای بهبود وضعیت وجود ندارد. این غفلت و بی‌توجهی مسئولین، مردم شهر حُر را در شرایطی قرار داده که از بهداشت محیطی و سلامت خود نگران باشند.
پرسشی که در ذهن اهالی شهر حُر مطرح می‌شود این است که چرا هیچ‌کدام از مسئولین به‌طور جدی به پاکسازی رودخانه دز توجه نمی‌کنند؟ آیا این سکوت و بی‌عملی ناشی از بی‌توجهی به مشکلات زیست‌محیطی است یا کمبود منابع و اولویت‌های نادرست در تخصیص بودجه؟
مردم شهر حر از نهادهای محیط‌زیستی، سازمان‌های دولتی و مقامات محلی می‌خواهند که با اراده‌ای قوی وارد عمل شوند و برنامه‌ای جامع برای پاکسازی و مدیریت پسماند رودخانه دز تدوین کنند زیرا این رودخانه نه تنها به‌عنوان یکی از منابع آبی حیاتی برای منطقه شناخته می‌شود، بلکه باید به نمادی از حفظ طبیعت و سلامت عمومی تبدیل شود.
در همین رابطه، احمد زالی فعال محیط زیست به خبرنگار ایلنا گفت: آلودگی‌های رودخانه دز به دو بخش پساب صنعتی و خانگیِ روستاهای اطراف رودخانه تقسیم می‌شود.
ورود پساب‌های صنعتی به رودخانه
وی افزود: شرکت چندین شرکت پساب‌های خود را بدون تصفیه وارد رودخانه دز کرده و فیزیک شیمیایی اکوسیستم آن را تغییر می‌دهند.
این فعال محیط زیست می‌گوید: فاضلاب‌های روستاهای مجاور و بالادست از اندیمشک و دزفول بدون تصفیه وارد رودخانه شده و رژیم طبیعی آب را تغییر می‌دهند.
رهاسازی زباله در حاشیه رودخانه در سایه عدم مدیریت پسماند
وی عنوان کرد: به دلیل عدم مدیریت پسماند در روستاهای نزدیک به رودخانه، مردم پسماند خود را در حاشیه‌ی آن رها می‌کنند.
وی ادامه داد: امور آب‌های منطقه‌ای و بالادست آن سازمان آب و برق مدیریت آب را برعهده دارند؛ در تمام دنیا حفاظت و مدیریت رودخانه با یک سازمان بوده ولی در ایران اینگونه نیست.
این فعال محیط زیست ادامه داد: حفاظت از رودخانه تنها ایجاد سازه‌های بتنی و لایروبی نیست و در اصل همین لایروبی نیز اکوسیستم رودخانه را تغییر می‌دهد.
بهره‌برداری شهرداری‌ها از رودخانه‌ها بدون توجه به حفاظت آن
وی بیان کرد: شهرداری‌های بسیاری در استان از وجود رودخانه در شهر خود بهره می‌برند ولی آن را به عنوان یک ضرورت در اکوسیستم شهری نمی‌بینند و تنها از آن بهره‌برداری می‌کنند و با ساحل سازی یا تخلیه فاضلاب ضمن آسیب رساندن به آن، حفاظتی از آن نیز نمی‌کنند.
زالی کاهش پوشش درختی در اطراف رودخانه به واسطه کاهش حجم آب رودخانه را یکی دیگر از چالش‌های این حوزه عنوان کرد و گفت: آب حاصل از بارندگی به واسطه همین درخت‌ها ذخیره و مجدد به اکوسیستم رودخانه باز می‌گردد و کاهش آن باعث فرسایش خاک و مشکلات دیگر برای رودخانه می‌شود.
لزوم آموزش اقشار محلی
وی با اشاره به لزوم تجهیز سیستم دفع فاضلاب شهرها به تصفیه خانه و مدیریت پسماند در شهرها و روستاهای حوزه رودخانه دز، افزود: آموزش اقشار مختلف جامعه در بهره‌برداری از رودخانه نیز تاثیر زیادی دارد.
زالی وضعیت رودخانه دز در حوزه شهر حُر را بحرانی دانست و گفت: ورود هر گونه پساب‌ها و پسماندهای صنعتی و خانگی بر آب شرب پایین دست تاثیر گذاشته و به صورت مستقیم با سلامت مردم سر و کار دارد.
با توجه به وخامت اوضاع، لازم است نهادهای محیط‌زیستی، سازمان‌های دولتی و مقامات محلی با اراده‌ای قوی و رویکردی جامع برای پاکسازی و مدیریت پایدار رودخانه دز وارد عمل شوند.
این امر مستلزم تدوین و اجرای یک برنامه جامع شامل تجهیز شهرها و روستاهای حوضه آبریز به سیستم‌های تصفیه فاضلاب و مدیریت پسماند، نظارت دقیق بر تخلیه پساب‌های صنعتی، آموزش عمومی در زمینه حفظ منابع آبی و مشارکت فعال مردم محلی است.
حفاظت از رودخانه تنها به لایروبی و ایجاد سازه‌های بتنی محدود نمی‌شود، بلکه نیازمند درک اکولوژیک و مدیریت یکپارچه با همکاری تمامی ذینفعان است تا رودخانه دز بار دیگر به نمادی از طبیعت سالم و منبع حیات برای منطقه تبدیل شود.
